ميرجلال‌الدين كزازي گفت: شعر حافظ به آب مي‌ماند؛ روان و نغز است و مانند آب كه رنگ و ريخت‌هاي فراوان مي‌گيرد، مي‌توان گزارش‌هاي مختلفي از شعر او به دست داد. اين پژوهشگر و استاد ادبيات فارسي در آستانه‌ي روز حافظ (20 مهرماه) در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ‌با اشاره به پايان‌ناپذير بودن شعر حافظ، گفت: از نگاهي فراخ، هر شاهكار ادبي پايان‌ناپذير است؛ زيرا اگر چنين نباشد، خواننده و خواستار نخواهد داشت. زبان هنر به گونه‌اي است كه زمان و جايگاه نمي‌شناسد. او افزود: اين پايان‌ناپذيري در سرشت هر آفريده ادبي وجود دارد؛ زيرا رازآلود و شگفتي‌انگيز است. اما اگر درباره حافظ چنين است، ‌از آن‌جاست كه زبان حافظ در غزل‌ها، زباني چندسويه و لايه در لايه است؛ به گونه‌اي كه خواننده‌ي سخن‌سنج و ژرف‌كاو هرگاه به بيتي از خواجه مي‌رسد، مي‌تواند گزارشي ديگر از او به دست بدهد و دريافتي ديگرسان داشته است؛ چون حافظ سخنوري است كه نغزترين و پرشمارترين پيوندها را در واژه‌هاي خويش مي‌آفريند. كزازي با اشاره به رازناكي شعر حافظ، گفت: اين رازناكي در شعر حافظ، انگيزه‌ي پايان‌ناپذيري سخن او شده است. من اين ويژگي را «آب‌ناكي» شعر حافظ نام نهاده‌ام؛ يعني شعر حافظ به آب مي‌ماند، روان است، نغز است،‌ فشرده و سخت‌پيكر نيست؛ آب از اين‌رو كه رنگ و ريخت هر آن‌چه را كه در آن مي‌ريزند، مي‌گيرد. آب را اگر در فنجان بريزيد، مانند فنجان مي‌شود. اين نويسنده سپس درباره‌ي لزوم پژوهش درباره‌ي حافظ و كافي نبودن پژوهش‌هاي انجام‌شده در اين‌باره ‌خاطرنشان كرد: هر شاهكار ادبي پايان‌ناپذير است؛ پس هرگز نمي‌توان گفت كه پژوهش درباره‌ي فلان شاهكار ادبي به فرجام رسيده است. اگر چنين باشد، مرگ و پايان آن شاهكار ادبي در همان زمان فرارسيده است؛ زيرا جان‌مايه‌ي هر شاهكاري، شگفت‌انگيزي و رازناكي آن است. اگر بيت‌هاي فردوسي را هم بخوانيد، همواره چيزي تازه دارد. اگر چنين نباشد، كسي شاهنامه را نخواهد خواند. كزازي در ادامه عنوان كرد: اما اين ويژگي ساختاري در سروده‌هاي حافظ، ‌نمودي دروني‌تر يافته است و به هنجاري زيبايي‌شناختي تبديل شده و از اين‌جاست كه حافظ را پايان‌ناپذير مي‌دانند؛ از اين‌رو حافظ همچنان خواننده دارد. او افزود: هرچه ما بيش‌تر سروده‌هاي حافظ را مي‌كاويم، به نغزي‌ها و نازكي‌هاي افزون‌تري در كلام او دست مي‌يابيم و آگاهي ما هرپايه بيفزايد، نياز ما به آگاه‌تر شدن، افزودن مي‌شود. كزازي در پايان تصريح كرد: مي‌توان گفت ما در آينده بيش‌تر به حافظ خواهيم پرداخت؛ چون شناخت ما از سروده‌هاي او پررنگ‌تر شده است. انتهاي پيام