ارزيابي محسن پرويز از ادبيات دهه‌ي 80
محسن پرويز در ارزيابي خود از ادبيات دهه‌ي 80 گفت: در حوزه‌ي ادبيات، چه قبل و چه بعد از انقلاب، ما جايگاه چندان درخور توجهي نداشته‌ايم و فكر نمي‌كنم تحول جدي‌اي در ادبيات دهه‌ي 80 نسبت به سال‌هاي پيش از آن رخ داده باشد.
معاون فرهنگي پيشين وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، عنوان كرد: در حوزه‌ي ادبيات بزرگسال، چه قبل و چه بعد از انقلاب، ما جايگاه درخور توجه و حد و اندازه‌اي كه مي‌توانستيم داشته باشيم، پيدا نكرده‌ايم و در اين دهه‌ي اخير نيز به جايگاه واقعي كه ادبيات ما مي‌توانست داشته باشد، نرسيده‌ايم. شايد به اين جايگاه نزديك شده باشيم؛ اما هنوز با آن فاصله داريم.
او در ادامه افزود: اما اتفاقي كه در اين دهه اميدواركننده بود، حضور و معرفي نويسندگان جواني بود كه اگر مسير خود را به خوبي پيدا كنند، شايد در آينده بتوانند قدم‌هاي مهم‌تري بردارند و حركت جديدي ايجاد كنند.
اين نويسنده با اشاره به آثار خلق‌شده در دهه‌ي 80، خاطرنشان كرد: برخي از آثاري كه در اين دهه خلق شدند، خوانندگان بالايي داشته و به تيراژهاي زيادي رسيده‌اند؛ اما با گسترش رسانه‌هاي ديجتيال و شبكه‌ي جهاني، گرايش به سمت مطالعه‌ي كتاب كه پايه و اساس ادبيات را تشكيل مي‌دهد، كم شده است. گسترش ادبيات به چاپ منظم كتاب با تيراژهاي مناسب وابسته است؛ اما اين امر در همه‌ي جاي دنيا محدود شده و گسترشي كه در حوزه‌ي شبكه‌ي جهاني اتفاق افتاده، محدوديت‌هايي را ايجاد كرده است. با اين وجود، ما هنوز شاهد حضور كتاب‌هايي با تيراژهاي مناسب هستيم كه نشان مي‌دهد يك رخداد جديد در حال شكل‌گيري است كه ممكن است وضعيت جديدي را شكل دهد؛ اما اين‌كه فكر كنيم انقلابي در حوزه‌ي ادبيات دهه‌ي 80 رخ داده، من اين‌گونه فكر نمي‌كنم.
پرويز سپس درباره‌ي نقش جايزه‌هاي ادبي در ادبيات دهه‌ي 80، عنوان كرد: جايزه‌هاي ادبي در صورتي مي‌توانند از حالت پاتوق و محفل و يك مكان خصوصي خارج شوند و شكل عمومي پيد اكنند كه اولا بدون نگاه‌هاي سياسي و بدون گرايش به يك مركز قدرت در داخل يا خارج از كشور، كار خود را انجام دهند؛ يعني داوران مستقل عمل كنند و كارشناس و خبره باشند و همه‌ي آثار را بدون حب و بغض بررسي كنند و بدون درنظر گرفتن حاشيه‌ها، برندگان جايزه‌ها را معرفي كنند.
او افزود: من در بين جايزه‌هايي كه شكل گرفته، كم‌تر جايزه‌اي را ديده‌ام كه اين حالت را داشته باشد. برگزاري جايزه‌هاي ادبي به پشتيباني مالي و هزينه نياز دارد؛ حتا اگر اين هزينه كم باشد. ممكن است پشتيبان اين جايزه‌ها دولت باشد يا مجامع ديگري كه بنا به دلايلي نخواهند نام‌شان مطرح شود.
پرويز در ادامه گفت: جوايزي كه به شكل اصولي به اين حوزه بپردازند، تعدادشان خيلي زياد نيست. چند سال پيش، داور يكي از جوايز مصاحبه‌اي انجام داده بود و دليل برگزار نشدن آن جايزه را انتشار 19 اثر داستاني در كشور معرفي كرده و گفته بود، چون تنها 19 اثر داستاني منتشر شده است، ما نمي‌توانيم برنده‌اي از اين ميان معرفي كنيم. اين در حالي است كه مسلما در آن سال، 19 كتاب داستاني منتشر نشده بود و اين امر ناخواسته گرايش آن جايزه را نشان داد كه آن‌ها فقط 19 كتاب را مناسب داوري بر اساس نظرات پشتيبانان خود مي‌دانند. اين در حالي است كه در جوايز ادبي بايد حالت استقلال رأي داوران رعايت شود.
او با مثبت خواندن برگزاري جايزه‌هاي ادبي مختلف، افزود: البته تنوع جايزه‌هايي كه شجاعانه نوع نگاه خود را معرفي مي‌كنند، بد نيست. اگر جايزه‌اي بگويد من مشخصا با اين نگاه كار مي‌كنم، تكليف مخاطبان را مشخص مي‌كند.
اين نويسنده با اشاره به نقش جلسه‌هاي نقد ادبي بر ادبيات، اظهار كرد: جوايز ادبي نمي‌توانند جاي نقد ادبي را بگيرند و آن‌چه مي‌تواند اثرگذاري بسياري بر ادبيات داشته باشد، برگزاري جلسات نقد حرفه‌يي سالم است؛ يعني تعاملي كه ميان نقادان حرفه‌يي و مخاطبان جدي برقرار مي‌شود و منتقدان اثر را موشكافي مي‌كنند، زواياي پنهان اثر را شرح مي‌دهند و خوانندگان را بيش‌تر به خواندن علاقه‌مند مي‌كنند.
محسن پرويز با اشاره به تأثير نظارت پيش از چاپ بر ادبيات، عنوان كرد: نظارت پيش از چاپ مختص به اكنون نيست و در گذشته هم انجام مي‌شده است و در جاهاي ديگر هم وجود دارد. در جامعه‌اي كه بخواهيم هرج و مرج وجود نداشته باشد و آزادي بيان به معناي هنجارشكني و ايجاد اختلال برقرار نباشد، همان‌طور كه در قانون اساسي آمده، محدوديت‌هاي قانوني بايد اعمال شود؛ اگرچه اصل بر آزادي بيان است. در حوزه‌ي ادبيات آن‌چه باعث مي‌شود، كتاب‌ها مورد اعتراض قرار گيرند، با بيان غيرعفيف و شرح صحنه‌هاي جنسي و نظاير اين‌ها مرتبط است كه اين مطالب خيلي هم زياد نيست و اگر آيين‌نامه‌ي شوراي عالي انقلاب فرهنگي كه يك سال پيش تصويب شده است و اكنون راكد مانده، برقرار شود، من تصور نمي‌كنم اثري بي‌علت و بنا بر سلايق فردي، معطل بماند و اجازه‌ي انتشار نيابد.
او با اشاره به اين نظر كه برخي معتقدند مميزي آثار ادبي موجب كم‌رونق شدن ادبيات شده است، گفت: اين دليل بسيار سست است كه برخي فكر مي‌كنند نظارت پيش از چاپ به نشر اثر آسيب زده است؛ اگر به فضاي وب نگاهي داشته باشيم، متوجه مي‌شويم اثر شاخصي در اين فضا وجود ندارد كه بخواهيم بگوييم شاهكاري بوده است كه به دليل سليقه‌يي برخورد كردن مجوز چاپ نگرفته و اگر چاپ مي‌شد، ادبيات كشور از اين رو به آن رو مي‌شد. حتا آثاري كه به دليل وقاحت كلام، دسترسي به آن‌ها محدود است، بيش‌تر آثاري هستند كه به خاطر وقاحت كلام و بيان مطالب پورنو قابل دسترسي نيستند و عمده‌ي آن‌ها مطالبي سخفيف هستند كه به لحاظ هنري بسيار نازل‌اند و كار هنري تأثيرگذاري را انجام نداده‌اند و من نشنيده‌ام كه اثري تأثيرگذار در اين فضا منتشر شده باشد كه در بيرون اجازه‌ي چاپ نداشته باشد.
او در ادامه افزود: اگر مي‌شد كساني كه در اداره‌ي كتاب هستند، آثاري را كه مجوز انتشار نگرفته‌اند، منتشر كنند، متوجه مي‌شديم كه اين مسأله فقط فضا را براي بهانه‌جويي فراهم كرده است.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات