كلنگ گازرساني به سه روستاي واقع در عرصه‌ي تاريخي توس در حالي با شادي مردم منطقه به زمين زده شد كه طبق نظر برخي كارشناسان، اين اقدام به لايه‌هاي تاريخي موجود در اين منطقه آسيب زيادي خواهد زد.

به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خراسان رضوي، مراسم كلنگ‌زني پروژه‌ي گازرساني به توس پنجم آبان‌ماه با حضور استاندار خراسان رضوي، مديرعامل شركت گاز خراسان رضوي و مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي برگزار شد.

در اين مراسم كه جمع زيادي از ساكنان سه روستاي اطراف آرامگاه فردوسي شامل توس عليا، توس سفلا و توس اسلاميه در آن حضور داشتند، استاندار خراسان رضوي با اشاره به ضرورت خدما‌ت‌رساني مناسب به ساكنان منطقه‌ي توس، بر توجه ويژه‌ي ساكنان اين منطقه به حفظ ميراث گذشتگان تأكيد كرد.

كلنگ‌زني پروژه‌ي گازرساني به منطقه‌ي تاريخي توس براي اجرا از زير زمين، در حالي انجام مي‌شود كه پيش از اين، بحث‌هايي مانند انتقال روستاهاي واقع در عرصه‌ي توس و گازكشي از روي زمين از سوي كارشناسان مطرح شده بود.

برخي كارشناسان معتقدند كه در منطقه‌ي توس با توجه به قدمت آن، لايه‌هايي تاريخي وجود دارد كه براي حفظ شدن از عوامل محيطي، بهتر است زير خاك مدفون بمانند. در اين‌باره، رجبعلي لباف خانيكي ــ باستان‌شناس ــ در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا تأكيد كرده بود كه رعايت جايگاه والاي فردوسي به استدلال نياز ندارد.

اين عضو شوراي فني اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي هم‌چنين به گازكشي از روي زمين اشاره كرده و افزوده بود: زير پاي ساكنان منطقه، لايه‌هاي تمدني وجود دارد كه تنها به آن‌ها متعلق نيست. گازكشي از روي زمين هرچند به منظر آسيب مي‌زند، اما چاره‌اي براي آن نيست و گازكشي از زير خاك بدتر است.

در همين زمينه، معاون حفظ، احيا و ثبت آثار تاريخي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي درباره‌ي توافق انجام‌شده براي گازكشي به عرصه‌ي توس، با اشاره به اين‌كه موضوع گازكشي منوط به يك مطالعه و بررسي دقيق خواهد بود، اظهار كرده بود: منظر توس در صورت گازكشي از روي زمين برهم مي‌خورد.

حميدرضا محمدي نيک‌پور درباره‌ي اطمينان از انجام نشدن گازكشي پيش از پايان كار كارشناسي، بيان كرده بود: من براي قول دادن در اين‌باره، نماينده‌ي استان نيستم؛ اما از نگاه ميراث فرهنگي، قول مي‌دهم تا وقتي مشخص نشود كه اين طرح موجب آسيب مي‌شود يا خير، موضوع منتفي است.

به گزارش ايسنا، ‌بحث انتقال روستاهاي واقع در عرصه‌ي توس نيز كه از نخستين بحث‌هاي مطرح‌شده درباره‌ي توس در دهه‌ي 70 بود، تا حدود زيادي به دلايلي مانند هزينه‌ي بالا، نارضايتي مردم و نبودن پي‌گيري جدي در منطقه به فراموشي سپرده شده است. با اين وجود معاون حفظ و احياي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا تأكيد كرده بود كه بحث انتقال روستاها فراموش و حذف نشده، اما هر اقدامي به تهيه‌ي طرح تفصيلي منوط شده است.

با وجود چنين بحث‌هايي، كلنگ پروژه‌ي گازرساني به سه روستاي توس عليا، توس سفلا و توس اسلاميه پنجم آبان‌ماه در كنار آرامگاه حکيم ابوالقاسم فردوسي به زمين زده شد و طبق گفته‌ها، عمليات اجرايي آن از 20 آبان‌ماه آغاز مي‌شود و در صورت حفاري دستي، در مدت شش‌ماه به بهره‌برداري خواهد رسيد.

در اين‌باره، عليرضا معراجي ــ مديرعامل شرکت گاز خراسان رضوي ــ‌ گفت: با توجه به حساسيت اين منطقه و حفاري دستي، اجراي اين پروژه سرعت كم‌تري دارد و با هماهنگي اداره‌ي ميراث فرهنگي، عمليات گازرساني انجام مي‌شود.

او ادامه داد: براي اجراي اين پروژه، يك‌هزار و 250 انشعاب در 32 کيلومتر شبکه‌ي توزيع و يک ايستگاه تقليل فشار 10 هزار مترمکعب ساخته خواهد شد و براي اجراي آن، حدود 11ميليارد ريال اعتبار درنظر گرفته شده است.

اين سخنان در حالي بيان مي‌شود كه با وجود دست‌بردهاي زده‌شده به اين منطقه در سال‌هاي پيش از انقلاب، هنوز آثار تاريخي در منطقه‌ي توس و بويژه روستاي توس سفلا وجود دارد كه با گازكشي از زير خاك و خاك‌برداري گسترده، سرنوشت آن نامعلوم خواهد بود.

با اين وجود، مردم منطقه كه 15 سال با پي‌گيري و مشكلات فراوان منتظر گازكشي بوده‌اند، حرف ديگري دارند و برخي از آن‌ها مدعي هستند كه هرچند توس منطقه‌اي تاريخي است، اما طبق گمانه‌زني‌ها آثار تاريخي در آن وجود ندارد.

قدرت‌الله رحماني ــ عضو شوراياري روستا ــ نيز در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا اظهار كرد: گمانه‌زني‌هاي فراواني در منطقه شده است، حتا ما اجازه داديم، در زمين‌هاي كشاورزي به گمانه‌زني بپردازند؛ اما نتيجه‌اي نداشته است. ممكن است، يك قوري از زير خاك پيدا شده باشد كه به همين قرن اخير متعلق باشد، اما تا كنون به موردي از كشف اثر تاريخي برخورد نكرده‌اند.

او مردم را در حفظ آثار تاريخي منطقه مصمم‌تر از ديگران دانست و تأكيد كرد: اگر كسي قرار است، ميراث گذشتگان خود را حفظ كند، ساكنان منطقه در اولويت هستند و در اين زمينه بسيار حساس‌اند، مثلا ديوار و باروي توس تا كنون با كمك‌ مردم حفظ شده است، درحالي‌كه سازمان ميراث فرهنگي توانايي پوشش اين منطقه وسيع را ندارد. اگر ما ببينيم كوچك‌ترين خدشه‌اي به آثار تاريخي منطقه وارد مي‌شود، به‌شدت با آن برخورد مي‌كنيم.

عضو شوراياري روستاي توس عليا درباره‌ي گازكشي نيز بيان كرد: مردم اين منطقه، 15 سال منتظر گازكشي بودند و كارهاي خود را با مشكلات فراوان با نفت انجام مي‌دهند كه در زمينه‌ي توزيع آن، كمبود زيادي وجود دارد و معمولا از فعاليت‌هاي خود بازمي‌مانند. در اين زمينه، معضل اصلي سازمان ميراث فرهنگي بود كه خوشبختانه با حضور محسن لشکري ــ مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي ــ مشكلات در حال رفع شدن است. در زمينه‌ي ساخت‌وساز در روستاها نيز به‌تازگي مشكلاتي ايجاد شده است كه اميدواريم با همكاري خوب سازمان ميراث فرهنگي برطرف شود.

وي درباره‌ي لوله‌گذاري در زير خاک، گفت: براي مردم منطقه گازرساني مهم است و شيوه‌ي اجراي آن مورد نظر نيست. البته گازکشي از روي زمين خطرهايي را به‌دنبال خواهد داشت. تا كنون لوله‌كشي آب از زير زمين در روستاها بدون هيچ مشكلي وجود داشته است. علاوه بر اين، در روستاهايي با دوهزار و 500 خانوار، هر روستا دو حلقه چاه با عمق بيش از پنج متر وجود دارد كه در زمان حفر پنج‌هزار حلقه چاه در سال‌هاي پيش از انقلاب، به اثر تاريخي برخورد نشده است و ما در اين زمينه چيزي نشنيده‌ و نديده‌ايم.

او تصريح كرد: اگر در زمان گازكشي به آثار تاريخي برخورد شود، كمك خواهيم كرد و نهايت همكاري را با سازمان ميراث فرهنگي مي‌كنيم و حتا حاضريم زميني را كه آثاري در آن پيدا شده است، به‌طور كامل در اختيار آن‌ها بگذاريم و آثار را به‌طور رايگان در اختيار سازمان ميراث فرهنگي قرار دهيم. ميراث فرهنگي در درجه‌ي نخست به خود ما متعلق است و هر اثر تاريخي كه پيدا شود، موجب افتخار ما خواهد بود و مردم روستا نيز از فوايد آن بهره‌مند خواهند شد.

رحماني استفاده‌ي مردم منطقه از ظرفيت‌هاي گردشگري را در حد صفر دانست و افزود: اكنون با ديواركشي انجام‌شده در مقابل باغ آرامگاه كه مورد اعتراض مردم نيز است،‌ گردشگر متوجه خدمات موجود در روستاها نيست و حتا ممكن است، براي رفع نياز خود به كيلومترها دورتر برود. درآمد مردم منطقه نيز از راه كارگري در نقاط دور دست يا شغل آزاد و كشاورزي تأمين مي‌شود و هيچ استفاده‌اي از پتانسيل گردشگري منطقه ندارند.

البته پيش از اين، برخي كارشناسان در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، با بيان اين توضيح كه عرصه‌ي يك محوطه براساس وجود آثار تاريخي تعيين مي‌شود، گفته بودند كه براساس عمليات ژئوفيزيك كه در منطقه‌ي توس انجام شده است، تا عمق چهار متري اثر وجود دارد و ضوابط عرصه‌ي توس با حدود 360 هكتار وسعت و حريم آن ابلاغ شده است.

هم‌چنين امام جماعت روستاي توس عليا در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا با بيان اين‌که مردم منطقه مدت طولاني است كه در اين‌جا زندگي مي‌کنند، اظهار كرد: اين موضوع را مي‌توان از روي سنگ‌هاي قبر فهميد. تا کنون نيز آثار تاريخي منطقه دچار هيچ تخريبي نشده است و مردم حافظ اين آثار تاريخي و آرامگاه فردوسي بوده‌اند. به‌عنوان مثال، اوايل انقلاب که عده‌اي قصد تخريب اين آثار را داشتند، مردم منطقه جلوي تخريب آثار را گرفتند.

او به آب‌رساني و عبور کابل‌هاي تلفن از زير زمين اشاره و بيان كرد: مناطق تاريخي از جمله بناي هارونيه جدا از روستاها هستند و ارتباطي با روستاها ندارند و گازکشي سبب تخريب آن‌ها شود. اگر هم اثري تاريخي پيدا شود، مردم اطلاع‌رساني مي‌كنند.

امام جماعت روستاي توس عليا بحث ميراث فرهنگي را دغدغه‌ي‌ اصلي مردم منطقه دانست و افزود: در گذشته، سازمان ميراث فرهنگي تعامل خوبي با مردم نداشت، اما مدتي است كه همکاري خوبي شده و قول‌هاي مساعدي داده شده است.

براساس گفته‌ها، طرح گازكشي به سه روستاي واقع در عرصه‌ي توس طبق توافق‌نامه‌اي انجام مي‌شود كه ارديبهشت‌ماه امسال بين استاندار خراسان رضوي و رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور بسته شد. البته آن‌چه مورد نظر سازمان ميراث فرهنگي بوده، گازكشي از روي زمين بوده است. درحالي‌كه گازكشي از زير خاک منطقه‌ي تاريخي توس، نزديك‌ترين و راحت‌ترين راه حل ارائه‌شده براي رفع مشكل مردم است، راه حلي كه در آن، سرنوشت آثار تاريخي احتمالي مدفون مشخص نشده است.

انتهاي پيام