در آخرين روز برنامه‌هاي هفته‌ي پژوهش پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري آخرين يافته‌هاي كاوش‌هاي باستان‌شناسي شهر سوخته، جيرفت و محوطه‌ي سنگ چخماق تشريح شدند.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در ابتداي نشست امروز (سه‌شنبه، اول دي‌ماه) آرش اميدي تاريخچه‌اي را درباره‌ي باستان‌شناسي هوايي در ايران بيان كرد.
او گفت: باستان‌شناسي هوايي نخستين‌بار در سال‌هاي 1314 تا 1317 توسط اشميت انجام شد. كاربرد اين فن‌آوري در شناسايي و كشف مناطق باستاني، مستند‌سازي و تهيه‌ي نقشه از مناطق باستاني و مونيتورينگ هوايي اين محوطه‌ها براي مطالعات ميداني است.
در اين نشست، كوروش روستايي نيز گزارشي را درباره‌ي محوطه‌ي سنگ چخماق در شهرستان شاهرود ارائه كرد.
اين عضو هيأت علمي پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي با اشاره به اين‌كه اين محوطه چهار فصل توسط هيأت ژاپني كاوش شد، ولي اطلاعات زيادي از آن در دست نيست، اظهار داشت: در ميان سايت‌هاي نوسنگي، اين محوطه شايد وسيع‌ترين مكاني باشد كه كاوش شده، ولي گزارش‌هاي كاوش هيأت ژاپني فقط در حد 28 صفحه است.
وي بيان كرد: از آنجا كه نتايج كاوش‌هاي انجام‌شده در اين محوطه موجود نبود، براي نخستين‌بار پس از انقلاب محوطه‌ي سنگ چخماق بازنگري شد تا اطلاعات جامع‌تري از آن به‌دست آيد.
روستايي با اشاره به اين‌كه اهميت محوطه‌ي سنگ چخماق به‌دليل ارتباط با فرهنگ جيتون است و در استان گلستان بيش از 10 محوطه شناسايي شده‌اند كه با فرهنگ چخماق ارتباط زيادي دارند، ادامه داد: از اهداف بازنگري در اين محوطه به يافتن نمونه‌هاي مواد آلي از توالي كاوش‌شده براي سن‌سنجي مطلق، به‌دست آوردن بقاياي گياهي و جانوري براي بازسازي معيشتي و زيست‌محيطي، تعيين مراحل فرهنگي احتمالي و درك بهتر از فرآيند نوسنگي‌گرايي در شمال شرق ايران مي‌توان اشاره كرد.
به گفته‌ي اين باستان‌شناس، در كاوشي كه در اين محوطه انجام شد، سازه‌اي شامل ديواره‌اي به‌صورت نعل اسب و كف شيب‌دار به‌دست آمد كه كاربري آن هنوز مشخص نيست. هم‌چنين پيكرك‌هاي سنگي، مهره‌هاي چوبي و مهره‌اي فيروزه‌يي پيدا شدند كه اين مهره احتمالا از شاهرود به اينجا آورده شده است.
وي با بيان اين‌كه 17 كيلوگرم بقاياي گياهي يافت شده است، افزود: تكه‌هايي در لايه‌ي پاييني چخماق غربي كشف شدند كه احتمالا سفال هستند.
در ادامه‌ي اين نشست تخصصي كه توسط پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي برگزار مي‌شد، سيدمنصور سيدسجادي علاوه بر ارائه‌ي گزارشي كوتاه از نتايج فصل سيزدهم كاوش باستان‌شناسي در شهر سوخته كه سه روز پيش به پايان رسيد، مطالبي را درباره‌ي بازسازي پيشينه‌ي دانش پزشكي در اين محوطه‌ي تاريخي بيان كرد.
سرپرست هيأت كاوش محوطه‌ي شهر سوخته توضيح داد: در كاوش امسال، يك ساختمان سالم به‌دست آمد كه البته فقط با شن پر شده بود و هيچ لايهاي در آن وجود نداشت. ديواره‌هاي ورودي اين بنا به رنگ اخراست و در كنار يكي از اتاق‌ها، لايه‌ها و سفال‌هايي وجود دارند كه به آخرين دوره‌ي استقراري شهر سوخته تعلق دارند.
او بيان كرد: امسال اقداماتي را براي تسطيح لايه‌نگاري بخش مركزي ساختمان اصلي بناي يادماني انجام داديم. علاوه بر اين‌ها، گونه‌اي از سفال‌هاي جديد به‌دست آمده‌اند كه هنوز آن‌ها را نمي‌شناسيم.
وي با نمايش عكس‌هايي متفاوت، توضيح داد: در يكي از گور‌هاي كاوش‌شده، اشيايي پيدا شدند كه لايه‌هاي مفرغي با آينه‌اي روي آن‌ها و يك سوراخ در بالا دارند، ولي مشخص نيست چه كاربردي داشته‌اند.
اين باستان‌شناس با اشاره به چاپ كتابي درباره‌ي بازسازي اسناد پارچه‌يي شهر سوخته، اظهار كرد: براي انجام چنين بازسازي خيال‌پردازي صورت نگرفته است، بلكه 800 اسكلت از نظر تنومندي و اندام، اندازه‌گيري شده‌اند و براساس پارچه‌هايي كه در كاوش‌ها يافت شدند، بازسازي نهايي انجام شد.
سيدسجادي در ادامه‌ي توضيح‌هاي خود درباره‌ي پيشينه‌ي دانش پزشكي در اين محوطه‌ي تاريخي، تصاوير مختلفي را از يافته‌هاي اسكلتي كه نشانه‌هاي مشخصي داشتند، نمايش داد و گفت: جمجمه‌اي كه در آن جراحي انجام شده بود و رشد استخوان در آن ديده مي‌شد، براساس محاسبات و بررسي‌هاي انجام‌شده توسط كارشناسان مختلف مشخص شد كه عارضه‌ي هيدروسفالي داشته است.
او در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به دندان‌هاي پرشده و اين‌كه از دندان به‌عنوان دست استفاده‌ي ابزاري در شهر سوخته مي‌شده است، درباره‌ي چشم مصنوعي كشف‌شده در كاوش‌هاي پيشين، تأكيد كرد: تمام تلاش ما اين است كه بدون اين‌كه حتا يك ميكرون از اين چشم برداشته شود، آن را شناسايي كنيم. البته از اين چشم لايهاي به اندازه‌ي يك ميلي‌متر كم شده است. در اين راستا درخواست كرده‌ايم، محيط مناسبي براي نگهداري آن درنظر گرفته شود.
سيدسجادي ادامه داد: با توجه به گفته‌هاي برخي كارشناسان مبني بر اين‌كه چشم مصنوعي كشف‌شده در شهر سوخته يك مهره بوده، بايد اعلام شود كه ياخته‌هاي پلك چشم زير اين چشم مصنوعي و غلافي كه براي نگهداري آن يافت شده، نشان‌دهنده‌ي استفاده از اين چشم به‌طور دائم بوده كه فقط در برخي زمان‌ها مانند خواب در غلاف قرار داده مي‌شده است.
او اظهار داشت: البته امروزه بحث ما ديگر به چشم مصنوعي مربوط نمي‌شود، بلكه بحث اصلي اين است كه انسان حدود 3000 سال پيش با استفاده از چه تكنولوژي و با به‌كارگيري مواد طبيعي و مفتول‌هايي به قطر يك تار مو، چنين چيزي را توانسته است، بسازند.
وي اضافه كرد: با همكاري كارشناسان علوم مختلف تلاش مي‌كنيم، علاوه بر آنچه در بحث باستان‌شناسي انجام مي‌دهيم، اقدامات ديگري را نيز انجام دهيم. به اين ترتيب، در راستاي بازسازي جامعه‌ي باستان‌شناسي فعاليت خواهيم كرد، نه فقط براي بازسازي يك شهر باستاني.
به گزارش ايسنا، در پايان نشست صبح امروز حميده چوبك گزارشي را با عنوان حوزه‌ي فرهنگي جازموريان براساس كاوش باستان‌شناسي شهر كهن جيرفت ارائه كرد.
او درباره‌ي شهر دقيانوس توضيح داد: هسته‌ي اصلي اين شهر 12 كيلومترمربع و گستره‌ي آن حدود 40 كيلومترمربع است. اين شهر براساس شواهد موجود به‌گونه‌اي كلان‌شهر بوده و كوچه‌هاي سنگ‌فرش، مهندسي آب و معماري‌هاي متفاوتي داشته است.
وي به كشف گوري از يك كودك اشاره كرد كه براي حفظ بيش‌تر و به‌دليل اين‌كه اطلاعات بيش‌تري در اختيار قرار نمي‌داد، سرپوشيده باقي ماند؛ ولي سال بعد، در آن حفاري قاچاق انجام شده بود.
چوبك به كشف بقاياي مسجدجامع بزرگ شهر دقيانوس اشاره كرد و گفت: براي اين‌كه مكان اين مسجد را بتوانيم پيدا كنيم، براساس مدارك و نوشته‌هاي تاريخي كه بيان مي‌كردند، مسجد در جاي دوري از بازار و نزديك دروازه‌ي بم در بخش شرقي قرار دارد، بررسي و پايش را آغاز كرديم كه در نهايت، به كشف اين اثر مهم منجر شد.
اين باستان‌شناس با اشاره به اين‌كه كاوش‌هاي باستان‌شناسي مختلفي در اين محل انجام شده‌اند، افزود: شهر دقيانوس به يك نگاه ملي نياز دارد تا مطالعات خوبي را در آن بتوان انجام داد.
انتهاي پيام
نظرات