صداي دل‌نشين اذان از بازار اصفهان به گوش مي‌رسد. گنبد کاشي‌کاري‌شده و آبي‌رنگ مسجد در مقابل گنبد خاکي‌رنگ تضاد زيبايي ايجاد کرده است. ورودي اصلي مسجد را بايد با پرس‌وجو يافت، چون کم‌تر کسي است که مسجدجامع را با تمام عظمت و شکوه‌اش با يکي از راسته‌هاي بازار اشتباه نگيرد.
در سمت راست ورودي مسجدجامع اصفهان، يك پسته‌فروش گاري خود را در كنار اين بناي تاريخي قرار داده و در سمت چپ نيز فروشنده‌ي لباس بي‌توجه به اين‌که کجا مستقر شده است، فرياد مي‌زند «حراجه حراج».
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در اصفهان، مسجدجامع قديمي‌ترين مسجد تاريخي اصفهان است که در سال 156 هجري قمري در ميدان عتيق ساخته شده است. بسياري از کارشناسان و معماران خارجي و داخلي از اين مسجد باشکوه با عنوان موزه‌ي معماري دوران اسلامي در ايران ياد مي‌کنند. درحالي‌که هنوز بسياري از شهروندان اصفهاني از ارزش اين شاهکار تاريخي در شهر خود غافل‌اند و برخي نيز مسجدجامع را با مسجد امام (ره) در ميدان نقش جهان اشتباه مي‌گيرند.
به‌راستي چرا بايد بيش‌تر مردم شهري فرهنگي در راهنمايي يك گردشگر که از آن‌ها نشاني مسجدجامع را مي‌پرسد، عاجز باشند؟
به مسجد وارد مي‌شويم. عبور کابل‌هاي برق براي روشنايي پروژکتورها و بلندگوها از مقابل ايوان‌هاي تاريخي مسجد، نخستين موردي است که به‌چشم مي‌آيد.
روي ديوارهاي مسجدجامع تبليغ برگزاري کلاس خوش‌نويسي و طب سنتي با چسب نصب شده است و در گوشه‌اي ديگر، اداره‌ي اوقاف استان اصفهان بنري را براي خوش‌آمدگويي و استقبال از يکي از شخصيت‌هاي استان با ميخ آن‌چنان بر ديوار آجري و قديمي نصب کرده که انگار نه انگار اين يک آجرکاري هندسي است و با آجرهاي برج‌ها و ساختمان اداره‌ها تفاوت دارد. فرياد اعتراض تاريخ را مي‌توانيد از آجرهايي که پس از کشيدن ميخ‌ها ريخته‌اند، بشنويد.
هر ضلعي از مسجد سخني از دوران عباسيان، آل بويه، آل مظفر، سلجوقي و صفوي دارد؛ اما ناهماهنگي‌ها و چهره‌هاي ناخوشايندي که نماي مسجد را شبيه نماي بازار کرده‌اند، از نبود احساس مسؤوليت نسبت به اين اثر تاريخي حكايت دارند.
برخي بازاري‌ها حتا حرمت مسجد را هم نگه نداشته‌اند و اگر در صفه‌ي عمر بايستي، کولرهاي آبي را مي‌بيني که توسط فروشندگان در سردر مغازه‌ها نصب شده‌اند و به‌نظر مي‌رسد، حرمت را که هيچ، حتا حريم مسجدجامع را نيز شکسته‌اند.
در اين‌باره، يک اصفهان‌شناس با اشاره به وضعيت نامناسب مسجدجامع، گفت: متأسفانه مسجدجامع به جاي اين‌که به‌طور کامل در اختيار سازمان ميراث فرهنگي باشد، در دست سازمان اوقاف و امور خيريه است و تاكنون وجود اين دو مديريت، مانع از ثبت جهاني اين شاهکار معماري و رسيدگي به آن شده است.
سعيد شکوهي در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا با تشبيه مسجدجامع به دريايي که هرچه در آن بروي و به آن بنگري، باز قطره‌اي از معماري آن را در نيافته‌اي، اظهار داشت: اين بنا به تمام دنيا تعلق دارد، نه يک فرد و اگر کوچک‌ترين اشکالي در آن ديده شود، بايد به آن توجه و رسيدگي کرد. در غير اين صورت نه‌تنها به يک بناي تاريخي، بلکه به خانه‌ي خدا که جاي‌جاي آن مقدس است، خيانت کرده‌ايم.
وي ادامه داد: ارتعاش ناشي از سيستم صوتي نصب‌شده در مسجد بسيار بيش‌تر از دستگاه‌هايي است که اکنون در ميدان عتيق زمين را حفر مي‌کنند. اين امر به‌تدريج اثرهايي منفي بر اين بناي تاريخي مي‌گذارد.
اين مدرس دانشگاه با اشاره به سردر صفه‌ي عمر که احداث آن به زمان آل مظفر و 900 سال پيش بازمي‌گردد، بيان كرد: هرچند در سال‌هاي اخير طرح اجرايي مرمت اين سردر به تصويب رسيد، اما به‌دليل نبودن اعتبار، به حال خود رها شده و هنوز اقدامي براي بازسازي آن انجام نشده است.
وي درباره‌ي وضعيت مغازه‌هاي اطراف مسجدجامع، توضيح داد: به‌نظر مي‌رسد، مغازه‌ها حريم مسجد را گرفته‌اند، البته براي اطمينان، بايد نقشه‌هاي قديم و جديد را مقايسه کرد. متأسفانه تاکنون سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان به اين موضوع اهميت نداده است.
هم‌چنين يكي از بازديدكنندگان که در ايوان استاد (يکي از بخش‌هاي مسجدجامع) با کنجکاوي به مقرنس‌کاري‌ها و آيات روي بنا مي‌نگريست، در پاسخ به اين پرسش که آيا با تاريخ مسجدجامع آشنايي داريد، گفت: از صبح که به اين مسجد وارد شده‌ام، نمي‌توانم از آن بيرون بيايم. به‌نظر مي‌رسد، هر گوشه‌اي از اين بنا سخني براي گفتن دارد؛ اما من هيچ اطلاعي از آن ندارم.
سارا عظيمي که از شيراز به اصفهان سفر کرده بود، افزود: از لحظه‌ي ورود به‌دنبال راهنما مي‌گشتم؛ اما عکس، سي‌دي يا حتا يک بروشور کامل براي معرفي اين مسجد باشکوه وجود ندارد. خيلي درخواست كردم تا کسي براي من درباره‌ي تاريخ ساخت مسجد توضيح دهد؛ اما فايده‌اي نداشت.
به بيرون و پشت مسجد مي‌رويم. قديمي‌ترين سردر مسجد که روي آن با خط کوفي سال 515 هجري قمري نوشته شده است و ارزش تاريخي دارد، با در يک خانه‌ي معمولي اشتباه گرفته مي‌شود. مقابل اين سردر تعداد زيادي موتورسيکلت پارك شده‌اند و عابران بي‌تفاوت از کنار آن و نوشته‌هايش مي‌گذرند، دست‌فروشي هم لباس‌هاي بچه‌گانه را بر ديوار مسجد و نزديک اين سردر نصب کرده است و مي‌فروشد.
به ورودي گنبد تاج‌الملک مي‌رويم، همان گنبدي که آرتور پوپ ـ گردشگر ـ وقتي زير آن قرار گرفت، گفت «آن روز که من به تماشاي مسجدجامع رفتم و در زير اين گنبد باشکوه قرار گرفتم، تصور کردم، تمام وجودم در تسخير گنبد است». او هم‌چنين در بخش ديگري از سفرنامه‌ي خود آورده است «مسجدجامع جدي، اسرارآميز و يکي از زيباترين آثار معماري است»؛ اما اکنون اگر از بيرون به گنبد تاج‌الملک بنگريد، نمي‌توانيد آن را به‌عنوان يک اثر باارزش تاريخي بدانيد.
شکوهي ـ اصفهان‌شناس ـ با اشاره به وضعيت مرمتي مسجدجامع، اظهار داشت: اقدام مناسبي درباره‌ي مرمت مسجدجامع از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان انجام شده است، اما توجه داشته باشيد که مرمت‌کاران و ناظران مرمت مسجدجامع بايد با تمام بخش‌هاي آن آشنا باشند و بدانند کدام قسمت مربوط به زمان آل بويه و کدام بخش مربوط به سلجوقي يا الحاقي است.
وي که خود راهنماي گردشگران خارجي است، ادامه داد: وقتي مي‌گوييم، معماري اسلامي بايد بدانيم که مذهب از فرهنگ جدا نيست و فرهنگ ما چنين اثري را خلق کرده است.
اين مدرس دانشگاه بيان كرد: اينجا يک مکان فرهنگي است؛ اما سطل زباله ندارد و سرويس بهداشتي مناسبي در آن پيدا نمي‌شود. دست كم نبايد بگذاريم، اين هنر، قرباني کم‌لطفي‌ها شود.
آمار ارائه‌شده نشان مي‌دهد، از 100 گردشگر خارجي در اصفهان، 80 نفر آن‌ها از مسجدجامع ديدن مي‌کنند؛ ولي از يك‌هزار گردشگر ايراني فقط 70 نفر به مسجدجامع مي‌آيند. اين آمار نشان مي‌دهد، چقدر براي يک اثر تاريخي و معرفي آن به مردم كشور ارزش قائل هستيم.
هرچند سال گذشته نيز گزارشي از وضعيت نامناسب مسجدجامع به اميد رسيدگي به اين بناي تاريخي در رسانه‌ها منتشر شد، اما دريغ از کم‌ترين توجه که سازمان ميراث فرهنگي اصفهان به اين‌گونه گزارش‌ها داشته باشد. البته انتظار مي‌رود، در مديريت جديد اين سازمان، گوشه‌چشمي به اين بناي تاريخي و باارزش شود تا دست کم به‌لحاظ ظاهري تغييراتي در آن ايجاد شود.
انتهاي پيام
نظرات