داريوش معمار: در اين دهه بسياري از نامها و عنوانها در شعر پس زده شد
داريوش معمار معتقد است: در دههي 80، بسياري از نامها و عنوانها در شعر پس زده شده و بيشتر توجه متوجه خود شعر شده است.
اين شاعر در يادداشتي كه در اختيار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، گذاشته، نوشته است: «براي آن که بتوانيم به موضوع نامگذاري بر جريانهاي مختلف شعري در سه دهه اخير بپردازيم، به نظر ميآيد ابتدا بايد نظريهاي را در مورد وضعيت شعر مطرح کنيم که من نام آن را دوره گذار گذاشتهام. ما از ابتدا تا امروز در شعر نو فارسي با دو دوره گذار روبهرو بودهايم؛ دوره اول گذار در شعر نو فارسي از دهه 20 شمسي و با نيما به صورت جدي آغاز ميشود که در دهه 30 از دوره شکوفايي وارد دوره بحراني ميشود. در سالهاي دهه 30 شاعراني مانند تندر کيا از يکسو با نظرات تند و تيز و افراطي خود کل مواضع نيما را در خصوص نوآورانه بودن نگاه او در شعر رد ميکنند و از سوي ديگر، نوعي بازگشت رمانتيک در اشعار کساني مانند توللي، بسياري از شاگردان نيما را تحت تأثير خود قرار ميدهد.
در اوايل دهه 40، ما از دوره بحران وارد دوره قرار ميشويم. در اين دوره با اينکه شاعراني مانند هوشنگ ايراني با نگاهي سورئاليستي معادلات جديدي را در خيال براي شعر نو تعريف ميکنند؛ اما نتيجه سه دهه تلاش نيما با ظهور شاعراني پرتوان مانند فروغ، شاملو، سپهري، اخوان، نصرت رحماني و آتشي به بار مينشيند و از اواسط دهه 40 رو به بالندگي ميرود. در اين دوران ظهور، جريانهاي ديگري در شعر کساني مانند رؤيايي و با عنوان حجم و عدهاي ديگر با عنوان موج نو باعث کليد خوردن دوره تازهاي در شعر فارسي ميشود که به دليل تحولات و بحرانهاي ناشي از انقلاب و جنگ و تحت تأثير عناويني مانند شعر متعهد و انقلابي، شکل ديگري به خود ميگيرد که به صورت مشخص آغازگر دوره دوم گذار در شعر نو فارسي ميشود.
در دوره دوم گذار، ما از اواخر دهه 50 تا اواخر دهه 60 با فترت در شعر شاعران نوپرداز روبهرو هستيم که مهمترين مشخصه آن، تقليدي و هيجاني بودن بسياري از آثار شعري ارائهشده در آن سالها و ارائه نشدن آثار شعري بديع از سوي چهرههاي شاخص شعر نو در آن دوره است.
دهه 70 در دوره دوم گذار، دهه بحراني شعر نو به حساب ميآيد. مطرح شدن مجدد جريانهاي نوپاي اواسط دهه 50 مانند حجم و موج نو و شکل گرفتن جريان شعري موج ناب در جنوب و طرح جريان شعر اشيا توسط ايرج ضيائي، شعر گفتار توسط سيدعلي صالحي، شعر تصويري، حرکت، هفتاد، متفاوط، زبان، پستمدرن و بسياري از نامهاي ديگر که اکثراً مدعي تحولخواهي در تمام عرصههاي زيباييشناسي و فرمي شعر نو بودند، همگي نشان از اين شرايط بحراني دارد. اما بحران در دهه 70 را بايد ناشي از خروج جامعه ايران از شرايط هيجاني دهه 60 و ورود يکباره اما ناقص و پراکنده نظريات جديد در حوزههاي زيباييشناسي و فرم حوزه انتقادي و فکري هنرمند ايراني دانست.
گشوده شدن دروازه اينترنت که امکاني براي ارائه تمام نظرات فراهم ميکرد، شتابزدگي گروهي از شاعران جوان براي کسب جايگاهي مناسب در فضاي رخوتناک ادبي که بيشتر تحت تأثير تقليد از شاعران پرآوازه آن زمان بود و حضور رسانههاي متنوع و ارائه هر نظري توسط ايشان و بسياري دلايل ديگر را ميتوان در تحليل شرايط بحراني دهه 70 مطرح کرد.
اما با آغاز دهه 80 و جديتر شدن مباحث نظري که در دهه گذشته به صورت جسته و گريخته در حوزههاي مختلف زيباييشناسي مطرح شده بود و انسجام اين نظريات و دسترسي آسانتر به اصل آنها از طريق اينترنت براي عموم علاقهمندان و همينطور آثار مهم جهاني در حوزه شعر که در چنين نظرياتي قابل تعريف بودند، همه و همه باعث شد که در اين دهه ما قرار نسبي را تجربه کنيم که بسياري از نامها و عنوانها را پس زده است تا بيشتر توجه خود را متوجه شعر کند. در اين دوره، شاعران جوان به همراه شاعراني که از دهههاي قبل رسيدهاند، نسلي را به وجود آوردهاند که رفته رفته توجه سليقههاي مختلف را به شعر و ادبيات دوره دوم گذار جلب کرده و به آن علاقهمند ميکند.
به نظر ميآيد با اين توضيح بتوان دهه 90 را به عنوان دهه بالندگي شعر نو فارسي در دوره دوم گذار نامگذاري کرد که به لحاظ ارزش مساوي دهه 40 براي شعر نو فارسي خواهد بود؛ هرچند شکلگيري بحرانهاي اجتماعي فراگير و پيشبينينشده ميتواند تا حدود زيادي بر بعضي مباني زيباييشناسي شعر نو تأثيري جدي بگذارد که تغيراتي را مشابه تغيري که در دهه 50 در روند شعر نو ايجاد کرد، همزمان با معرفي چهرههاي شاخص دوره دوم گذار ايجاد کند.»
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات