اشاره:
آن‌چه در پي مي آيد هشتمين و آخرين بخش از مقاله‌ي نهالستان ميوه‌هاي معتدله و مسائل مربوط به آن است كه توسط دكترعلي ايماني عضو هيات علمي بخش تحقيقات باغباني در سازمان تحقيقات و اموزش كشاورزي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر وزارت جهاد كشاورزي تدوين شده است.    
با شناخت كامل از ويژگي‌ها و توليد محصولات باغباني كه حدود بخش عظيمي از نياز غذايي روزمره بشر را تامين مي‌كند و پرداختن به اين موضوع مهم و استراتژيك در كشور مي‌توان علاوه بر  ايجاد امكانات درآمدزايي و اشتغال‌زايي در اقتصاد كلان كشور، درآمد ملي را نيز افزايش داد. براي دست‌يابي به هدف در پيش گفته شده افزايش توان علمي و تحقيقاتي باغباني كشور، جذب نيروهاي متخصص و توسعه‌ي ارقام و پايه‌هاي مناسب (نهال مرغوب) مهم و ضروري است؛ چراكه در تجارت به‌ويژه تجارت بين‌المللي و هم‌چنين كسب تاييديه سلامت محصولات كشاورزي در بازارهاي داخلي و خارجي  نيازمند افزايش مرغوبيت و كيفيت بالاي محصولات  و توجه به آئين نامه‌ها و استاندارهاي ملي و بين المللي است. بنابراين  اگر قابليت‌ها و امكانات توليد محصولات باغباني با تحقيقات در جهت افزايش كيفيت توليدات كشاورزي همراه شود مي‌توان به رونق اقتصاد باغباني اميدوار بود.

دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران، آشنايي با مفاهيم تخصصي و فني در هر حوزه را مقدمه‌ي ايجاد يك عرصه‌ عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران درباره‌ي سياست‌ها و استراتژي‌ها و برنامه‌ها در آن حوزه مي‌داند و اظهار اميدواري مي‌كند تحقق اين هدف، ضمن مستند سازي تاريخ فرآيند سياست‌گذاري عمومي و افزايش نظارت عمومي بر اين فرآيند، موجب طرح ديد‌گاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت آن در حوزه‌هاي مختلف شود.
سرويس مسائل راهبردي دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران، ضمن اعلام آمادگي براي بررسي دقيق‌تر نياز‌هاي خبرنگاران و سياست‌پژوهان محترم، علاقه‌مندي خود را براي دريافت
(isnakeshavarzi@yahoo.com) مقالات دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم در ارائه‌ي عناوين جديد مقالات و يا تكميل يا ويرايش آن‌ها اعلام مي‌كند.
در ادامه متن كامل مقاله به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.

*انواع تكنيك پيوند جوانه*

پيوند شكمي: معمول‌ترين روش پيوند جوانه پيوند شكمي يا تي مي‌باشد در اين طريق ابتدا يك شكاف افقي روي پايه به عمق پوست ايجاد مي‌كنند، در وسط شكاف عمود بر آن ايجاد مي‌كند به‌نحوي كه روي هم توليد شكل حرف T را بنمايد. براي تهيه پيوندك‌ يك جوانه را طوري جدا مي‌كنند كه همراه با مقداري چوب بوده و روي هم شكل سپر را داشته باشد (شكل 6را در پيوست مشاهده كنيد.) 

بعد از آن قسمت بالاي شكاف تي را باز كرده و پيوندك را در داخل آن قرار مي‌دهند اين نوع پيوند وقتي عملي است كه پوست به سهولت از چوب جدا مي‌شود و براي جدا كردن نيازي به فشار زياد نيست. گاهي در برخي از درختان ميوه همانند مركبات شكل تي را روي پايه به‌طور معكوس ايجاد مي‌كنند دليل آن در مورد مركبات اين است كه به هنگام ماه‌هاي باراني زمستاني خروج آب به سهولت انجام شود. براي پيوند پسته نيز شكاف تي معكوس ايجاد مي‌شود زيرا پسته از گياهان شيره دار است كه با ايجاد خراش در تنه درخت مقدار زيادي صمغ از محل خراش تجمع يافته و در مجاورت هوا سفت مي‌شود. بنابراين در قسمت بالاي جوانه پيوند نبايد هيچ‌گونه خراش يا بريدگي روي تنه‌ي درخت ايجاد شود اگر شكاف در بالاي جوانه ايجاد شود شيره‌اي كه از پايه خارج مي‌شود روي جوانه‌ي پيوند را پوشانده و مانع از جوش خوردن و رشد آن مي‌شود. گاهي اوقات دو شكاف عمودي و موازي يكديگر در روي پايه ايجاد كرده و در وسط آن يك شكاف افقي توليد مي‌كنند؛ به شيوه‌اي كه روي هم حرف H ايجاد شود؛ سپس در محل شكاف افقي پوست را به طرف بالا و پايين نگه داشته و پيوندك را در داخل آن قرار مي‌دهند.

 
پيوند قاشي: گرچه از پيوند‌ قاشي در مورد مو استفاده مي‌شود اما در ساير درختان ميوه نيز مي‌توان زماني به كار برد كه درخت پوست نمي‌دهد يعني اوايل بهار كه رشد فعال هنوز آغاز نشده و يا در تابستان كه رشد به‌دليل كمبود آب متوقف شده، زده مي‌شود.
پيوندك از شاخه‌ي سال جاري تهيه و روي شاخه‌هاي باريك به قطر 1 الي 2 سانتي متر زده مي‌شود براي انجام عمل پيوند قاشي (تكه‌اي) ابتدا در پايه برشي به زاويه‌ي 45 درجه و به عمق 1.4 قطر پايه زده مي‌شود سپس برش ديگري از 2.5 سانتي‌متري برش اول به طرف پايين زده مي‌شود كه به برش اولي برسد و پيوندك را نيز طوري تهيه مي‌كنند كه با پايه جفت شود (شكل 7 را در پيوست مشاهده كنيد) در اين نوع پيوند به ‌دليل نبودن پوست (كه بيشتري در انگور صورت مي‌گيرد) پايه جهت پوشاندن پيوندك لازم است آن را خوب بست.
لازم به توضيح است اگر پيوند در اوايل پاييز زده شود بايد در بهار پس از شروع رشد جوانه‌ي پيوند شده باز شود؛ اگر پيوند در بهار صورت ‌گيرد حدود 10 روز پس از پيوند پايه را قطع مي‌كنند.
از ساير پيوند‌هاي جوانه مي‌توان به پيوند وصله‌اي (روش متداول در تكثير در گردو)، ميكرو، لوله‌اي (روش متداول در تكثير پسته)، فلوت و ... اشاره كرد كه در درختان ميوه كاربرد چندان ندارند بنابراين از توضيح آنها خودداري شده است.

 پيوند شاخه (Grafing): در پيوند شاخه، از شاخه جوان كه در طول بهار و تابستان همان سال رشد كرده و داراي دو يا چند جوانه سالم و رسيده است استفاده مي‌كنند اين شاخه‌ها را هنگامي مي‌توان به‌كار گرفت كه جوانه‌هاي آنها در حين تكامل به حالت خواب باشند بنابراين فصل انجام پيوند آنها در دوره غير فعال درخت خواهد بود. لازم به توضيح است كه بيدار شدن و شروع فعاليت‌ كردن پايه مهم نيست اما شاخه‌هاي جوان پيوندي حتماً بايد در حال خواب و غير فعال باشند.
زمان پيوند كردن مقارن با زمان كاشت نهال كه همان اواخر زمستان و اوايل بهار مي‌باشد؛ در اين صورت بايد شاخه‌هاي انتخابي براي پيوند را در اواخر زمستان از درخت مادر جدا كرده و پس از زدن سر و ته، آنها را در محيط سرد و نسبتاً مربوط و لاي ماسه و خاك برگ نگه داشته و در اوايل بهار استفاده مي‌كنند.
شاخه‌هايي كه براي پيوند زدن انتخاب مي‌شوند بايد داراي خصوصيات زير باشند:
1 ـ از يك رشد 30 ـ 70 سانتي‌متري برخوردار باشند
2 ـ به كلفتي يك مداد باشند
3 ـ داراي جوانه‌هاي سالم، رشد كرده و قوي باشند
4 ـ كاملاً در حال خواب باشند
5 ـ مغز چوب رنگ طبيعي و زنده داشته و دراثر سرما تيره رنگ نشده باشند.

*عمليات حفاظت و نگه‌داري نهال پيوند شده*

تمام عمليات مربوط به حفاظت ونگه‌داري همانند محصور كردن نهالستان، وجين كردن، آبياري، كودپاشي، سله‌شكني و ... مشابه عمليات حفاظت و نگه‌داري در سال اول (داشت نهال در نهالستان تا رسيدن به مرحله پيوند زني ) انجام مي‌شود.
علاوه بر اين عمليات، عمليات خاص ديگري نيز بر روي نهال‌ها تحت عناوين سربرداري، قيم‌گذاري آرايش نهال و بالاخره كندن نهال و تحويل به بازار صورت مي‌گيرد.

سربرداري: پس از رشد پيوند پايه‌ها را سرشكن يا قطع مي‌كنند؛ اين عمل كه موجب در اختيار قرار دادن بيشتر مواد غذايي به پيوندك مي‌باشد، به سربرداري معروف است. سربرداري براي نهال‌هاي دانه دار اوائل بهار سال سوم در نهالستان باز كاشت و براي نهال‌هاي هسته‌دار در اوائل بهار سال دوم درنهالستان اول انجام مي‌پذيرد.

قيم‌گذاري: براي حفاظت نهال در مقابل وزش باد در فصل بهار زماني كه عمل سربرداري خاتمه يافت اقدام به قيم‌گذاري مي‌كنند.از آن‌جاكه تهيه قيم براي هر نهال هزينه زيادي در بر دارد در طول خطوط كشت چند قيم به طور يك متر قرار داده و سپس با نخ از دو طرف نهال‌ها را مهار مي‌كنند.

آرايش نهال‌ها: در مواردي كه نهال‌هاي پيوند شده ايجاد شاخ و برگ اضافي و مزاحم كنند، آنها را در طول سال‌هاي دوم و سوم به‌نحوي هرس مي‌كنند كه صدمه‌اي به نهال وارد نشود.
با توجه به تجربيات در مناطق سردسيري زمان كاشت بذر تا تحويل آن به بازار در جدول شماره 7 ـ 2 خلاصه شده است. مدت ماندن نهال‌هاي هسته دار در نهالستان اول كاشت حدود 24 ماه و اين مدت براي نهال‌هاي دانه‌دار 36 ماه مي‌باشد (جدول 7-2 را در پيوست مشاهده كنيد.)

انتهاي پيام