تحليل وضع موجود :
بررسي توليد و مصرف محصولات غذايي بيانگر مصرف كالري روزانه در كشور فراتر از اغلب كشورها مي‌باشد وليكن انرژي دريافتي تعادل لازم را ندارد و بيشتر انرژي تامين شده از محل هيدروكربورهاست كه در عين حال بيشتر نيز حجيم هستند و تامين انرژي از ساير منابع به ويژه غذاهايي با منشاء حيواني كه سرشار از پروتئين و مواد مغذي هستند كمتر مي‌باشد. در اين باره نتايج بررسي مصرف مواد غذايي در گذشته نشان مي‌دهد كه توليد و عرضه محصولات كشاورزي مثل غلات بيشترين توجه را به خود معطوف كرده و در مقابل كالاهاي كيفي و باارزش، مورد عنايت كمتري قرار گرفته‌اند و تقريباً اين رويه و اين روند همچنان ادامه دارد. به همين دليل توليد غلات و شكر بيش از حد سرانه مطلوب است و عرضه كالاهايي مثل گوشت قرمز، ماهي و شير در حد مطلوب نيست و يا متوسط كشورهاي توسعه يافته فاصله قابل توجهي دارند.
آن چنان‌كه در سند فرابخشي امنيت غذا و تغذيه آمده است، الگوي غذاي مصرفي جامعه ايراني پايه گياهي دارد نان و غلات 33 درصد وزن سبد مصرفي را تشكيل مي‌دهند. مجموع ميوه و سبزي مصرفي به رغم اين كه حاوي ريزمغذي‌ها هستند در پايين‌ترين حد مصرف مي‌شوند به طوري‌كه مصرف حبوبات  نيز دو سوم مقدار توصيه شده مي‌باشد. پروتئين حيواني كمتر از يك سوم پروتئين توصيه شده را تشكيل داده است. ميزان مصرف لبنيات در كشور يك سوم مصرف كشورهاي پيشرفته بوده و در مقابل سهم مواد قندي ساده در تأمين انرژي در بالاترين حد مي‌باشد كه البته دلايل اين مسئله متفاوت و ريشه‌هاي آن مي‌بايست شناسايي گردد.
به اين ترتيب براي حل ريشه‌اي مشكل به اين مهم بايد توجه داشت كه بخش كشاورزي نه تنها در ايران بلكه در همه جوامع در حال توسعه و حتي جوامعي كه توسعه يافته هستند و امنيت غذايي را ارتقاء داده‌اند جنبه پيشگامي داشته است و براي گذر به توسعه صنعتي و رسيدن به ويژگي‌هاي اين جوامع كه يكي از آنها امنيت غذايي است، رشد و توسعه بخش كشاورزي به سبب تعامل آن با ساير بخش‌هاي پرتحرك اقتصادي از كارايي و ضرورت خاص برخوردار است و از اين منظر نيز توسعه كشاورزي از مهم‌ترين اولويت‌ها در برنامه‌هاي توسعه ملي كشورهاي در حال توسعه محسوب مي‌شود.
عمده‌ترين نقاط ضعف و تهديدها و همچنين فرصت‌هايي كه در حال حاضر در اين ارتباط با امنيت غذايي مي‌توان برشمرد عبارتند از:

جهاني‌شدن اقتصاد و نظام‌هاي توليد:
جهاني شدن و گستردگي وابستگي‌هاي اقتصادي باعث شده است كه تصميم‌گيري فعاليت‌هاي كشاورزي نه تنها در سطح ملي، بلكه حتي در سطح يك مزرعه نيز متاثر از تحولات و تغييرات اقتصاد جهاني و روندهاي آن مي‌باشد. نظام‌هاي توليد نيز به مقدار زيادي تحت تأثير پديده جهاني شدن قرار دارند. الگوها، روش‌ها و استانداردهاي كيفي و كمي همگي در مقياس وسيعي مورد سنجش قرار مي‌گيرند و تقاضا و كشش بازار براساس آنها تعيين مي‌شود و توليدكنندگان نيز بايد به نحو پويا در اين چارچوب‌ها فعاليت كنند. با توجه به روند متغير اين الگوها، نظام‌هاي توليد كشاورزي الزاماً بايد انعطاف‌پذيري زيادي جهت تطبيق و پذيرش آنها داشته باشند كه اين مسئله به دليل شرايط خاص اقتصادي و  اجتماعي كشاورزي كشور مشكلات زيادي را به همراه دارد.

فرسايش منابع پايه و بحران‌هاي زيست محيطي:
گذشته از صدمه‌هاي ناشي از تخريب محيط‌زيست بر حيات انساني، از ديگر پيامدهاي ناشي از تخريب منابع طبيعي در اثر بكارگيري الگوهاي نامناسب توليدي، مي‌توان به ناپايداري نظام‌هاي توليد و بهره برداري كشاورزي و از بين رفتن منابع پايه و در نتيجه تهديد امكانات توليدي اشاره نمود. در اين شرايط از يك سو منابع اوليه و پايه تحت فشار هستند تا هدف حداكثر توليد محقق گردد و از سويي دولت ها و دستگاه‌هاي سياست‌گذار مصمم هستند تا نظام بهره‌برداري را به سمت توسعه پايدار و توليد بهينه سوق دهند و اين امر مستلزم پيامدهايي چون كاهش مقطعي درآمد، استفاده از دانش و فن‌آوري‌هاي پيچيده‌تر، پيشرفته‌تر و افزايش سطح دانش توليدكنندگان است. محصولات كشاورزي توليد شده در كشاورزي مدرن مبتني بر روش‌هاي انقلاب سبز منشاء بسياري از مشكلات براي سلامتي انسان هستند كه تداوم توليد به اين شيوه را غيرممكن ساخته است. كاهش اين بحران‌ها و مشكلات مستلزم سرمايه‌گذاري بيشتر و اتخاذ رهيافت‌هاي نوين از سوي بخش كشاورزي و حمايت مراجع فرابخشي در اين خصوص مي‌باشد.

فقر و امنيت غذايي:
در آستانه هزاره سوم كماكان فقر غذايي اصلي‌ترين چالش مرتبط با بخش كشاورزي است. جمعيت رو به رشد جهان نياز روزافزوني به غذا دارد. طبق برآوردها هم اكنون نيز بيش از 900 ميليون نفر در سراسر جهان از گرسنگي مزمن و حدود 2ميليارد نفر از سوءتغذيه رنج مي‌برند. رفع نيازهاي غذايي اين جمعيت منجر به فشار روز افزون به منابع طبيعي پايه و نيز به نظام‌هاي كشاورزي در جهت افزايش هر چه بيشتر توليد مي‌گردد. از طرفي نظام‌هاي توليدي فعلي نيز پايدار نيستند و لذا بحران امنيت غذايي از مهم‌ترين چالش‌هاي بشري در آستانه هزاره جديد است و كشور ما بايد به اين مسئله توجه ويژه‌اي داشته باشد.

وقوع بحران غذايي در دنيا:
از آنجا كه مهم‌ترين وظيفه بخش كشاورزي توليد و تأمين مواد غذايي است و نظام عرضه غذا در كشور در حيطه‌ي مسئوليت سازمان‌ها و بخش‌هاي مختلف است بررسي تحولات جهاني توليد و عرضه محصولات غذايي و كشاورزي براي برنامه‌ريزي نظام منسجم عرضه غذا و تدوين اهداف و برنامه‌هاي توليدي در تحقق امنيت غذايي كشور ضروري و موضوعي فرابخشي است.
علاوه بر گرسنگي؛ جهان با بحران‌هاي غذايي نيز روبه‌روست. افزايش سريع و لحظه‌اي قيمت مواد غذايي در دنيا (ذرت، گندم، سويا، برنج، دانه‌هاي روغني....) آثار ويران كننده‌اي در بخش‌هايي از جمعيت جهان با جمعيت در حال رشد داشته است. متوسط افزايش قيمت كالاهاي كشاورزي در بازار جهان در سال 2007 حدود 52 درصد بوده است.

استفاده از سوخت زيستي:
افزايش قيمت نفت به طور مستقيم و غيرمستقيم در افزايش قيمت‌هاي مواد غذايي مؤثر بوده است. به دليل تأكيد كشورهايي چون آمريكا و اروپا بر استفاده از سوخت‌هاي گياهي به جاي سوخت‌هاي فسيلي و توليد ذرت به منظور توليد اتانول و يا سويا براي سوخت موتور در مقابل توليد از اين دانه‌ها به‌ عنوان موادغذايي قيمت آنها تحت تأثير قرار گرفته است. در سال گذشته 20 درصد ذرت دانه‌اي توليد شده در آمريكا براي توليد اتانول بكار رفته است. برآورد مي‌شود كه در طي دهه آينده يك سوم ذرت آمريكا براي توليد اتانول استفاده گردد.

واردات مواد غذايي:
دليل ديگر جهش بزرگ قيمت مواد غذ ايي، رو آوردن برخي از كشورهاي كليدي خودكفا در توليد غذا به واردات مواد غذايي مي‌باشد. كشورهايي نظير هند و چين كه قبلاً از لحاظ غذايي كشورهاي خودكفايي بوده اند وقتي به واردكنندگان بزرگ مواد غذايي تبديل گشته اند، موجب افزايش قيمت‌هاي جهاني شده‌اند.
به هر ترتيب تبيين نقاط ضعف و تهديد و همچنين نقاط قوت و فرصت متعددي وجود دارد كه صرفاً به ذكر آنها پرداخته و از توضيح خودداري مي‌گردد.

ضعف و تهديدها : 
- عادات غلط غذايي 
-  نداشتن آگاهي از تركيبات مواد غذايي 
-  پايين بودن سطح فرهنگ و مواد تغذيه‌اي 
-  كم مصرف كردن مواد گياهي سرشار از پروتئين مثل حبوبات 
-  كم مصرف كردن مواد سرشار از پروتئين حيواني 
- عدم توجه به اصول حفاظت خاك و فرسايش خاك سطحي و كاهش حاصلخيزي مزارع

قوت و فرصت : 
-  امكان توليد و تامين امنيت غذايي از منابع داخلي 
-  امكان ارتقاء بهداشت و سلامت مواد غذايي 
-  امكان توليد محصولات كشاورزي حاوي ريزمغذي‌ها

ادامه دارد...