در سال 1933 ميلادي يعني 74 سال پيش، سه ظرف سفالي در يك حراجي در پاريس توسط موزه‌ي لوور خريده شدند. پس از بررسي و شناسايي اين سه اثر توسط فرانسوي‌ها مشخص شد، اين آثار به مكاني در ايران به نام «سيلك» تعلق دارند. به همين دليل، در همان سال مشاور مدير موزه‌ي ملي فرانسه هياتي را به سرپرستي رومن گريشمن با مجوز حفاري به كاشان اعزام كرد.

گريشمن در قالب سه فصل در سال‌هاي 1933، 1934 و 1937 ميلادي حفاري‌هايي را در مجموعه‌ي تپه‌هاي سيلك انجام داد و با تعدادي از اشياي كشف‌شده به فرانسه بازگشت و كار باستان‌شناسي در اين محوطه تعطيل شد تا پس از 70 سال سكوت، سيلك به‌عنوان قديمي‌ترين خاستگاه تمدن بشر، به‌مدت پنج سال از 1380 تا اواخر 1384 بازنگري شود.

ولي اكنون ساخت‌وساز در اين محوطه‌ي تاريخي به‌صورت شبانه‌روز انجام مي‌شود و برخي از آن‌ها نيز با مجوز شهرداري صورت مي‌گيرند، به‌گونه‌اي كه به گفته‌ي يك باستان‌شناس، كاوش فصل‌هاي بعدي سيلك بايد در خانه‌هاي مردم انجام شود.

مدير پايگاه ميراث فرهنگي سيلك در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين‌باره توضيح داد: متاسفانه با وجود اهميت جهاني محوطه‌ي سيلك، به‌اندازه‌اي كه بايد به آن توجه نمي‌شود و با وجود تلاش‌هاي سازمان و پايگاه ميراث فرهنگي در اين محوطه، ساخت‌وسازهاي بي‌رويه هنوز ادامه دارند.

زهرا ساروخاني با اشاره به يكي از موارد بي‌نظير در اين ساخت‌وسازها كه يكي از مالكان اطراف سيلك، جاده‌اي آسفالته را از ملك خود به خيابان اصلي براي تردد راحت‌تر كشيده است، بيان كرد: متاسفانه براساس گفته‌هاي مشاور حقوقي اداره‌ي ميراث فرهنگي و گردشگري كاشان، دادگستري كاشان ديگر به شكايت‌ها درباره‌ي ساخت‌وسازهاي مردم رسيدگي نمي‌كند.

به گفته‌ي او، بيشتر خانه‌هايي كه در اين منطقه ساخته مي‌شوند، با معماري و خانه‌هاي بومي آن منطقه هم‌خواني ندارند.

وي نبود تعامل را ميان اداره‌هايي كه در اين زمينه نقش دارند، دليل به نتيجه نرسيدن جلسه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري با آن اداره‌ها دانست و افزود: طرح آزادسازي سيلك در سفر رييس جمهور مصوب شد كه براساس آن، همه‌ي اداره‌ها موظف‌اند براي آزادسازي حريم سيلك اقدام كنند؛ ولي هنوز اين طرح مصوب به مرحله‌ي اجرا نرسيده و حتا هنوز گمانه‌زني باستان‌شناسي براي شناسايي عرصه‌ي اثر انجام نشده است.

وكيل سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان اصفهان نيز در اين‌باره به خبرنگار ايسنا گفت: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌دليل مشكلات بودجه، توانايي خريد تپه‌ي سيلك را ندارد و اگر بخواهد، اين اقدام را انجام دهد بايد تمام بودجه يك سال را صرف اين محل كند.

فيض‌الله خرمي درباره‌ي پي‌گيري‌هاي حقوقي اين پرونده، توضيح داد: اكنون هنوز پرونده‌هاي قضايي سيلك به اصفهان گزارش نشده‌اند؛ ولي به‌دليل اين ساخت‌وسازهاي بي‌رويه، قرار است كه اين قضيه در دفتر حقوقي اصفهان بررسي شود.

اين درحالي است كه سرپرست دفتر حقوقي و املاك اداره‌ي ميراث فرهنگي و گردشگري كاشان در اين‌باره به خبرنگار ايسنا گفت: از حدود هشت سال پيش مشكل ساخت‌وسازها كمابيش در محوطه‌ي سيلك وجود دارند؛ ولي هنوز سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري هيچ اقدامي را با هدف خريد دست كم يك هزار متر از اين محوطه نكرده است، درحالي‌كه براساس قانون فقط 18 ماه مردم را از ساخت‌وساز يا كارهاي ديگر مي‌توان منع كرد و معلق نگه داشت.

مجتبي صائمي ادامه داد: با پي‌گيري‌ها و صحبت‌هايي كه دفتر حقوقي با دادستان اين پرونده به‌صورت ضمني انجام داده، مهلت گرفته شده است تا دست كم بخشي از اين زمين‌ها توسط سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خريده شود تا دادگستري حريم را حفاظت و به پرونده‌ها بتواند رسيدگي كند.

هرچند محوطه‌ي سيلك در سال 1310 و حريم آن در سال 1378 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده‌اند، ولي هنوز يك بند يا سيم ساده نيز دور محوطه‌ي سيلك كشيده نشده است تا دست كم مردم از تجاوز به اين محوطه خودداري كنند يا حتا يك‌صد متر از اين زمين‌ها توسط سازمان خريده نشده است تا مردم كاشان حريم و عرصه‌ي زمين‌هاي خود را مشخص كنند.

سيلك به‌عنوان گنجينه‌اي عظيم از تمدن و فرهنگ ايران، نخستين جايي است كه انسان با كمك ملات، معماري خلق كرده و نخستين مكاني است كه بافت پارچه، ريخته‌گري و ذوب فلزات در آن انجام شده است. سيلك به‌عنوان مهد صنعت و فن‌آوري و مكاني كه مراحل نخستين پيدايش تفكر توحيدي را تجربه كرده، نشان‌دهنده‌ي ابتدايي‌ترين نوع معماري است كه بشر پس از مرحله‌ي غارنشيني، در دشت استقرار پيدا مي‌كند و از آن زمان به بعد با اسكان در دشت‌ها، ابتدايي‌ترين زندگي انسان شكل مي‌گيرد تا زماني كه به استفاده از خط موفق و با شروع اين دوره، شهرنشيني آغاز مي‌شود.

مسير تاريخ سيلك كه از هزاره‌ي ششم پيش از ميلاد آغاز شده و تا سه‌هزار سال پيش ادامه داشته، يك مسير تحول و تطور معماري است و از ابتدايي‌ترين صنعت يعني سفال‌گري آغاز و به صنعت ذوب مس در تپه‌ي شمالي منجر مي‌شود كه تمام اين مسير تاريخي در يك مجموعه‌، تبديل شدن تپه‌هاي سيلك را به يك معيار و نوعي وزنه‌ براي باستان‌شناسان در فلات مركزي ايران سبب شده است.

تپه‌ي سيلك داخل شهر كاشان قرار گرفته است و بخش‌هاي خشتي پيداشده در تپه‌ي شمالي آن بين 6500 تا 6700 سال قدمت دارند. در اين تپه، آثاري از دوره‌هاي تاريخي سيلك‌ I و سيلك II پيدا شده و در تپه‌ي جنوبي‌اش آثاري از دوره‌هاي تاريخي سيلك III، سيلك IV و عصر آهن مشاهده شده‌اند. تاكنون حدود يك‌هزار و 500 شيء باستاني در اين محوطه شامل ظرف‌هاي سفالي، اشياي فلزي، زيورآلات و اشياي استخواني كه قديمي‌ترين آن‌ها به هفت‌هزار سال پيش مربوط مي‌شود، شناسايي شده‌اند و چه حيف گنجينه‌اي با اين عظمت كه به گفته‌ي سرپرست پيشين هيات گمانه‌زني و بازنگري در كاوش براي شناسايي كامل دوره‌هاي تاريخي‌اش به يك‌ونيم قرن زمان نياز است، به همين سادگي توسط افرادي منفعت‌طلب روبه ويراني مي‌رود.

انتهاي پيام