صادرات گاز ايران به كشور امارات متحده عربي كه قرار بود از نوامبر 2005 انجام شود، به دليل آنچه كه مشكلات فني خوانده شده، به تاخير افتاده است. اين قرارداد معروف به كرسنت كه با اظهار نظرات افراد گروه‌هاي مختلف مواجه شد، البته چندي است كه با سكوت يا شايد مصلحت‌انديشي برخي منتقدان جدي‌اش همراه شده است.
مساله امضاي قرارداد بين يك شركت خصوصي اماراتي و شركت دولتي نفت ايران، وجود واسطه‌اي به نام داناگاز، بالا بودن زمان تعهد و مهم‌تر از همه، نحوه قيمت‌گذاري گاز صادراتي براي زماني طولاني، ازجمله مواردي هستند كه تاكنون در نوك پيكان انتقادات وارده به قرارداد عنوان شده است. اخيرا نيز گروهي از اعضاي كميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي، با دعوتي، براي اطلاع از جزئيات قرارداد، به شارجه سفر كردند و در بازگشت، "حركت به‌سوي افزايش قيمت گاز" قرارداد را مطابق منافع ملي دانستند.
در آخرين اظهار نظرهاي نمايندگان مجلس در اين خصوص، يكي از اعضاي كميسيون انرژي با رد ادعاي قيمت‌هاي غيراقتصادي مندرج در قرارداد كرسنت، گفته كه اين قرارداد طبق موازين قانوني و قيمت‌هاي رقابتي امضا شده و مشكلي ندارد، ولي بهتر است بخش‌هايي از آن اصلاح شود.
وي در خصوص قيمت فروش گاز در قرارداد كرسنت اظهار كرده كه در هفت سال اول قرارداد، فقط بخشي از قيمت‌ها ثابت است؛ به عبارت ديگر، تعيين قيمت در قالب فرمولي است كه بخشي از آن ثابت و بخشي نيز متغير و تابعي از ارزش حرارتي گاز و افزايش قيمت جهاني نفت است. از سال هشتم تا بيست و پنجم نيز قيمت‌ها صرفا برپايه ارزش حرارتي گاز و قيمت جهاني نفت تعيين مي‌شود.
پرواضح است كه اهميت پررنگ شدن نقش ايران در حوزه انرژي و بويژه با صادرات نفت و گاز و اثرگذاري مستقيم بر معادلات استراتژيك منطقه و روابط بين‌الملل، بر هيچ كس پوشيده نيست؛ ولي سوال اصلي كارشناسان امر، شفاف‌سازي قيمت گاز صادراتي است؛ همان مجهولي كه معادله اين قرارداد را - كه مدام هم به آن اشاره مي‌شود - بي‌پاسخ گذاشته است. در اين‌باره طرف اماراتي، در اختيار گذاشتن فرمول را منوط به اجازه طرف ايراني مي‌داند كه آن‌را محرمانه عنوان كرده است.
اين وضعيت ترديدهايي را به‌وجود آورده؛ به طوري كه مجمع متخصصين ايران در اين‌باره در نمابري به ايسنا نسبت به وجود و دخالت عواملي پشت پرده در چنين مناسباتي، ابراز نگراني كرده است.
سرويس انرژي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) به منظور اطلاع‌رساني شفاف و پاسخ‌جويي درخصوص اين قرارداد و بررسي زواياي مختلف آن، اقدام به گفت‌وگويي با حميد جعفر - مديرعامل ايراني‌الاصل شركت كرسنت امارات - كرد كه حاصل پرسش‌هاي مكتوب او - به زبان انگليسي - به پرسش‌هاي اوليه‌ي ايسنا، در پي مي‌آيد؛ هرچند كه ابهام‌ها همچنان باقي ماند.
ايسنا: فرمول قيمت‌گذاري گاز ايران براي فروش به امارات چگونه است؟ آيا ثابت بودن قيمت 17.5 دلار به ازاي هر هزار متر مكعب گاز طي هفت سال صحت دارد؟ قيمت گاز پس از سال هفتم چگونه محاسبه خواهد شد؟
- اين قرارداد يك توافقنامه‌ي بين المللي گازي بلند مدت استاندارد است و در خصوص مسايل مالي تحت مقررات محرمانه براي دو طرف قرار دارد، بنابراين متاسفانه اجازه ندارم كه فرمول قيمت‌گذاري را اعلام كنم. آنچه كه مي‌توانم به شما بگويم، اين است كه اين يك فرمول محاسبه شده به صورت كاملا حرفه‌يي بوده است كه به صورت كاملا دقيق و شفاف طي هفت سال مذاكره با شركت ملي نفت ايران به دست آمده است و فرمول قيمت‌گذاري در ارتباط با قيمت نفت و كيفيت و مشخصات گازي كه ايران تصميم به تحويل آن را گرفته است، قرار دارد.
اين قيمت براي هيچ دوره زماني در اين توافقنامه ثابت نيست و تحت هيچ شرايطي رقم 17.5 دلاري ارتباطي با قيمت گاز در هيچ زماني از قرارداد ندارد. اظهارات نادرست (فاقد دقت) فراواني در خصوص اين قرارداد در رسانه‌هاي ايراني وجود داشته است، ولي افرادي كه مسئوليت كار را برعهده دارند از جزئيات دقيق باخبرند.
ايسنا: تفاوت ميان قيمت گاز ايران در قرارداد كرسنت و قيمت پيشنهادي قطر چقدر است؟
- بايد توجه داشت كه قرارداد كرسنت براي گاز ترش و فراوري نشده از مياديني است كه در حال سوختن است، در حالي كه قرارداد قطر در حال حاضر مهيا و آماده تحويل به مشتريان است؛ بنابراين مقايسه مستقيم قيمت‌ها گمراه كننده است(اشتباه است). وقتي كه تغييرات لازم براي اين فاكتورهاي متغير صورت گيرد، مشخص مي شود كه قيمت گازي كه كرسنت به ايران پرداخت خواهد كرد در حقيقت بيشتر است.
همچنين قيمت قطر همان طور كه اعلام شده است به طور پايه براساس افزايش اندك سالانه تثبيت شده است، در حالي كه همان طور كه اشاره شد، قيمت كرسنت در ارتباط با قيمت نفت است. علاوه بر اين، قرارداد ما امكان بازبيني قيمت در هر زمان در جريان 25 سال را مطابق با فرايندها و اتفاقاتي كه در قراردادهاي بين‌المللي گاز متداول است، فراهم مي‌كند تا قراردادي عادلانه باشد و از مواضع خريدار و فروشنده دفاع كرده و هماهنگي قرارداد با واقعيت‌هاي بازار را تضمين كند.
از زمان امضاي توافقنامه، هم ما و هم شركت نفت ايران صدها ميليون دلار براي زيرساخت‌ها و تجهيزات لازم براي اجراي آن سرمايه‌گذاري كرده‌ايم و انتظار مي‌رود كه عرضه گاز از چند ماه آينده آغاز شود. ما به عنوان خريدار اين توافقنامه آماده بوديم كه گاز را براساس برنامه قرارداد در اول دسامبر 2005 دريافت كنيم، ولي شركت نفت ايران در ارتباط با پيمانكاران خود با تاخير مواجه شد و اين مساله براي مشتريان ما كه به تعهدات شركت ملي نفت اعتماد كرده بودند، نااميد كننده بود؛ حال اميدواريم كه عرضه گاز طي چند ماه آينده آغاز شود.
ايسنا: آيا دولت امارات حاضر به پرداخت قيمتي بالاتر از قرارداد كرسنت براي خريد گاز ايران است؟
- قرارداد ما با شركت ملي نفت ايران در آوريل سال 2001 امضا شد و در آن زمان هيچ گروه ديگري در امارات مايل به مذاكره با ايران در خصوص خريد گاز نبود. به دليل ارتباط به مدت بيش از 30 سال با شركت نفت ايران درخصوص انجام پروژه دريايي ميدان مبارك - كه ميان شارجه و ايران مشترك است - و همچنين تجهيزات دريايي موجود ما و تجربه بازاريابي برون مرزي گاز در امارات و منطقه، ما به شركت نفت ايران روي آورديم و بهترين گزينه‌ها را براي استفاده از گاز مطرح كرديم. با سختي‌هاو فشارهاي فراواني مواجه شديم، ولي توانستيم با موفقيت بازار گاز را بيابيم و مراحل اجرايي پروژه را در زمان مقرر تكميل كنيم. حال با توجه به موفقيت‌آميز بودن اين ريسك ما، ساير فعالان منطقه نيز به شركت نفت ايران روي آورده‌اند و مذاكراتي را در خصوص خريد گاز داشته‌اند كه از جمله مي‌توان به كويت، عمان، بحرين و ساير گروه‌ها در امارات و البته پاكستان و هند اشاره كرد؛ اما تا جايي كه من اطلاع دارم، هيچ قرارداد ديگري براي صادرات گاز توسط شركت ملي نفت ايران در منطقه خليج فارس نهايي و اجرا نشده است.
ايسنا: نقش شركت داناگاز در فروش گاز ايران به امارات چيست؟ آيا شركت كرسنت در اين قرارداد تنها نقش واسطه (دلالي) داشته است؟
- دانا گاز سال گذشته از سوي شركت كرسنت و شريكان ما در منطقه به عنوان شركتي جديد براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي گازي كل خاورميانه و شمال آفريقا تاسيس شد. اين يك شركت سهامي عام با بيش از 300 هزار سهامدار است. نقش داناگاز در زمينه گاز ايران اين است كه اين شركت در 35 درصد از شركتي كه به بازاريابي و فروش گاز ايران از منابع داخلي به مشتريان داخلي در امارات از جمله شركت هاي برق و آب و صنايع مي‌پردازد، شراكت دارد. ولي داناگاز هيچ نقشي در واردات گاز از ايران ندارد و قرارداد آن گونه كه در برخي از رسانه‌هاي ايران مطرح شده است به اين شركت فروخته يا محول نشده و همچنان 100 درصد برعهده كرسنت است.
داناگاز پروژه‌هاي بسياري را در زمينه گاز در بسياري از كشورها از جمله مصر، عربستان - كه اخيرا دفتر جديدي در آنجا افتتاح كرده است - و پاكستان - كه در آن جا درخواست خصوصي‌سازي شركت هاي گازي را مطرح كرده است - دنبال مي‌كند. اين شركت همچنين به دنبال فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در ايران نيز هست كه اين فرصت‌ها مي‌تواند از جمله در بخش پتروشيمي و ساير مسايل مربوط به گاز باشد.
براي روشن شدن اين موضوع بايد گفت كه كرسنت آن گونه كه در برخي از اظهارات موجود در رسانه‌هاي ايراني مطرح شده‌است و مسايلي فاقد دقت و توهين‌آميز بوده‌اند، يك واسطه يا دلال ناشناخته نيست. ولي ما در اين خصوص آرامش خودرا حفظ كرده‌ايم (سكوت اختيار كرده‌ايم) و فكر كرديم كه نيازي به مقابله با تحريف زننده و مغرضانه حقايق وجود ندارد. كرسنت قديمي‌ترين شركت خصوصي نفت و گاز فعال در منطقه است و شركت ملي نفت ايران بيش از 30 سال است كه با ما آشنايي دارد. اين شركت دفاتري را در شارجه، لندن، بغداد، تهران و اسلام‌اباد دارد و در بسياري از كشورها به فعاليت پرداخته است و با بسياري از شركت‌هاي بين‌المللي به عنوان يك اپراتور واجد شرايط و صلاحيت با توانايي‌هاي فني، مالي و تجاري براي انجام چنين پروژه‌هايي به همكاري پرداخته است.
ايسنا: مذاكرات اخير اين شركت با مقامات ايراني بررسي‌كننده‌ي موضوع چه نتايجي را در پي داشته است؟
- نمي‌توانم جزئيات مذاكرات محرمانه را مطرح كنم، ولي اين مذاكرات در فضاي مثبت همكاري با افرادي حرفه‌يي و با ديدگاهي براي يافتن راه‌حلي كه بتواند براي دو طرف مفيد باشد انجام شد. ما همچنين مطلع شده‌ايم كه سياست خردمندانه دولت جديد ايران بر تقويت روابط اقتصادي با همسايگان اسلامي در منطقه بنا شده است. ايران و امارات در حال حاضر نيز بزرگترين شريكان تجاري يكديگر هستند و حجم تجارت دو طرفه دو كشور در سال بالغ بر 7 ميليارد دلار است.
ايسنا: با توجه به اظهارات مقام هاي ايراني مبني بر پايين بودن قيمت گاز در قرارداد كرسنت و تهديد به ابطال قرارداد در صورت بالا نرفتن قيمت گاز، آيا كرسنت حاضر به افزايش قيمت گاز خريداري شده از ايران هست؟
- قبل از هر چيز همان طور كه پيش‌تر مطرح شد، قيمت گاز قرارداد ما پايين نيست و پايين‌تر از عرف رايج در بازار منطقه نبوده است. در رابطه با ابطال قرارداد، اظهارات فراواني را در رسانه‌هاي ايران از افراد گوناگون ديده‌ايم؛ ولي ما هيچ اظهارنظر رسمي مستقيمي مبني بر ابطال قرارداد چه به صورت شفاهي يا كتبي دريافت نكرده‌ايم. قرارداد ما يك قرارداد الزام‌آور بين‌المللي با شركت ملي نفت ايران به عنوان يك شركت كاملا مورد احترام با شهرت بين‌المللي است كه هرگز از تعهدات قراردادي خود كوتاهي نكرده است. مذاكرات در خصوص قيمت مي‌تواند ميان دو طرف به صورت حرفه‌يي و تحت شرايط و قيود قرارداد ادامه پيدا كند و اين مساله در چنين قراردادهايي طبيعي است. بايد منافع دو طرف و واقعيت‌هاي بازار مورد نظر قرار گيرد كه اكنون چنين است.
ايسنا: آيا كرسنت برنامه‌هاي ديگري براي حضور در پروژه‌هاي نفت و گاز ايران دنبال مي‌كند؟
- كرسنت ( شركت نفت الهلال) خود را به عنوان يك شركت بومي اسلامي در منطقه ارزيابي مي‌كند، ما اين منطقه را مانند خانه خود مي‌دانيم و قصد داريم به حضور خود ادامه دهيم؛ درست در موقعي كه شركت‌هاي غربي به دليل فشارهاي سياسي به خارج كردن سرمايه‌ها و تعهدات خود مي‌پردازند. ما همين امسال دفتر جديدي در تهران گشوده‌ايم و به جذب نيروهاي متخصص بيشتري پرداخته‌ايم كه از جمله مي‌توان به مديركل دفتر تهران كه پيش‌تر سخگوي ايران در اوپك بوده است، اشاره كرد.
ايران از پتانسيل بالايي در صنايع مربوط به نفت و گاز برخوردار است و برخي از بزرگترين ذخاير جهان در ايران قرار دارد و فرصت‌هاي بسياري براي سرمايه‌گذاري شامل صنايع و پروژه‌هاي مختلف مناطق گوناگون اين كشور وجود دارند. ما بسيار مايل به پيگيري اين فرصت‌ها هستيم و به همين دليل است كه دفتر جديدي در تهران افتتاح كرده‌ايم و اين دفتر در حال حاضر نيز مطالعات خود را براي بررسي اين فرصت‌ها آغاز كرده است. كرسنت براي بلندمدت به اين جا آمده است.
انتهاي پيام
نظرات