دكتر محمد كرمي‌راد، رييس مركز مطالعات و تحقيقات جنگ و پژوهشكده علوم دفاعي سپاه ضمن بازديد از بخش‌هاي مختلف خبرگزاري دانشجويان ايران( ايسنا) به سوالات خبرنگار سرويس «فرهنگ و حماسه» ايسنا پاسخ گفت.

رييس مركز مطالعات و تحقيقات جنگ سپاه گفت:در اين مركز تمام وقايع پيرامون جنگ تحميلي اعم از مسايل اقتصادي، سياسي، فرهنگي و نظامي چه در سطح ايران و چه در نظام بين‌الملل در بخش قابل توجهي جمع‌آوري شده و اسناد موجود در وزارتخانه‌هاي خارجه، دفاع، سپاه،‌ارتش و... جمع‌آوري شده است.

به گفته وي، تمام عمليات‌هاي انجام شده از ابتداي جنگ تحميلي به ويژه از اوايل سال1360 يعني زماني كه دفتر سياسي سپاه عملا وارد عرصه جنگ شد، در قرارگاه‌ها و يگان‌ها افرادي به عنوان راويان جنگ آموزش داده شده و معرفي شدند و دفاتري در اختيار راويان قرار گرفت كه در كنار فرماندهان عالي سپاه در همه قرارگاه‌ها همراه با آنها، تمام جلسات را ضبط و وقايع را ثبت كردند، مثل جلسات، مشاهدات عيني و دستورات صادره در عمليات‌ها، طرح‌ها و برنامه‌ها و ساير عمليات‌ها.

دكتر كرمي‌راد يادآور شد: پس از تشكيل دفتر سياسي در سپاه، اين دفتر موظف به بررسي‌هاي مربوط به جنگ و ضرورت ايجاد تشكلي كه بتواند وقايع را به روز كند، در خود احساس كرد. سپس اين اسناد را جمع‌آوري و اتفاقات جنگ را جمع‌بندي و حتي بر اساس دو سال اول جنگ چندين جلد كتاب به چاپ رسيد.

بر اساس تجربه اوليه‌اي كه مركز مطالعات در آن زمان به نام دفتر سياسي سپاه كسب كرده بود، در اعزام راويان جنگ كه گاهي به بيش از 100 نفر هم مي‌رسيدند، آموزش و توجيه كار آنها همزمان در عملياتها انجام مي‌شد و پس از جنگ نيز جمع‌آوري اين اسناد موفقيت‌هاي بسياري داشت.

وي گفت: در طول اين سالها 15 راوي از مركز مطالعات در صحنه جنگ شهيد تقديم شده كه تنها اسلحه آنها يك ضبط كوچك، نوار كاست، يك قلم و يك دفتر بود كه به عنوان راوي ونويسنده در جنگ و عملياتها حضور داشتند.

دكتر كرمي‌راد ادامه داد: از آن زمان تاكنون حدود يك ميليون و 200 هزار برگ سند در بانك اطلاعات و آرشيو مركز مطالعات جمع‌آوري شده است. از جمله منابع مورد رجوع در ارتباط با جنگ را راويان،دفاتر راوي، نوارهاي كاست،مكالمات بي‌سيمي فرمانده گردان، تيپ و يا لشكر با قرارگاه است.‌همگي اين اطلاعات از سال1360 تا به حال ضبط شده و نگهداري مي‌شود كه چيزي بالغ بر 32 هزار نوار كاست را شامل مي‌شود.اين تعداد نيز همگي تبديل به CD شده و به صورت سيستماتيك درآمده‌اند. همچنين حدود 16 هزار نوار پياده، تايپ و ويراستاري شده با دفاتر راوي تطبيق يافته است كه حضور فعال ما در اين زمينه نشان مي‌دهد كاري بي‌نظير در عرصه دفاع مقدس انجام گرفه است.

‌به گفته وي، اسنادي كه از وزارتخانه‌ها و مكان‌هاي مختلف جمع‌آوري شده‌اند، اسناد آشكار و طبقه‌بندي شده‌اي شامل، بولتن‌ها،خبرنامه‌ها و روزنامه‌ها هستند كه همگي گردآوري و در آرشيو بانك اطلاعات مركز مطالعات جمع‌آوري شده و براي نوشتن روز شمار كتب موضوعي و تحليل نبردها و اطلس‌ها در چارچوب تعيين شده از لحاظ متد و روش به صورت علمي و دقيق بدون هيچ ملاحظه يا گرايش خاصي از آنها استفاده مي‌شود. به تعبير رهبر معظم انقلاب اسلامي كه فرموده‌اند:«مسايل جنگ بايد بي‌طرفانه بيان شود و جنگ يك گنج بود».اين گنج بايد براي نسل‌هاي آينده و كساني كه در جريان دفاع مقدس و آنچه كه هشت سال بر ملت ايران گذشت، استخراج شود و اين يكي از اصلي‌ترين ماموريت‌هاي مركز مطالعات و تحقيقات جنگ سپاه است كه رسالت تدوين تاريخ دفاع مقدس را بر عهده دارد.

در مورد كتب روز شمار نيز همه وقايع و اتفاقات قبل و بعد از جنگ با تمام منابع مربوطه دسته‌بندي شده، ضمن آنكه بازتاب تمام آن اتفاقات در رسانه‌ها نيز مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. محقق با فيش‌برداري، آن را تجزيه و تحليل مي‌كند، ولي نوع نگارش، نحوه چينش و كنار هم قرار دادن اين وقايع خود هنري است كه نويسندگان اين مركز بايد قابليت آن را دارا باشند. نگارش اين وقايع و اتفاقات به همراه بازتاب آن در ابعاد داخلي و خارجي بي‌طرفانه و بي‌غرض بررسي و تحليل مي‌شود.سپاه پاسداران خود مبتكر اين عمل بي‌نظير بوده است، عملي كه در طول تاريخ هيچ تجربه‌اي را نداشته،اما در طول سابقه تاريخ صدر اسلام نتيجه كاملي از اين عمل گرفتند.

‌اين راويان هر آنچه كه اتفاق افتاده را بدون كم و كاست نوشته و ضبط كرده‌اند كه اين خود براي نسل‌هاي آينده مفيد و از اولين هدف‌هاي اين مركز بوده است،هدفي كم‌نظير كه بگونه‌اي كه حتي سايت‌هايي مثل BBC مركز مطالعات را در 80 صفحه به نقد و بررسي كشانده و حتي تعاريف و توصيفات زيادي از عملكرد آن داشته و با توضيح عملكرد اين مركز كه از ابتداي جنگ، وقايع جنگ را تدوين و با اشاره به دو پروژه مهم و اساسي «روزشمار» و «اطلس جنگ»، به تعريف و تمجيد از عملكرد اين مركز پرداخته‌اند. پس طبيعي است زماني كه كشورهاي غربي به ارزش و اهميت وجود اين راويان پي مي‌برند و هنگامي كه وارد جنگ‌هاي خليج‌فارس شده و ادعا مي‌كنند كه از طريق خبرنگاران عملا همان كاركرد راويان مركز مطالعات را داشته و وقايع اتفاقيه جنگ را به صورت بسيار ضعيفي كار كردند. در جنگ عراق تجربه بيشتري كسب كردند و همچنين پژوهش‌هاي قوي با استفاده از منابع و كتاب‌هاي مركز مطالعات كه از طريق وزارت خارجه در اختيار آنها قرار داده شده است كه انجام دادند.

تعداد دفاتر راوي 1250 جلد است كه 250 جلد آن تايپ، صحافي و مجلد شده و هزار جلد ديگر همراه با خود دست خط در آخر كتاب به صورت تايپ با ويراستاري مختصر با همان ديالوگ‌ها در قطع وزيري صحافي شده است. اين دفاتر به عنوان يكي از توليدات مستند مركز مطالعات است. علاوه بر اين دفاتر از خود افرادي كه آنجا حضور داشته‌اند و يا كساني كه هنوز هم ارتباط خود را كماكان با مركز مطالعات حفظ كرده و يا دانشجويان و بسيجياني كه در آن زمان جذب، آموزش و به صورت داوطلبانه در اين زمينه در جنگ فعاليت مي‌كردند،‌ براي ارائه مدارك و اسناد استفاده مي‌شود.

هرچه حجم عملياتها بالاتر و گسترده‌تر باشد به تعداد بيشتري راوي احتياج است،‌هماهنگونه كه در ساختار اوليه در مركز مطالعات به حدود 120 راوي نياز بود تا در مناطق مختلف از جمله شمال غرب، غرب، جنوب و منطقه گسترده يك هزار و 400 كيلومتر مرز مشترك با عراق و دريا ساماندهي شود.

بر اساس استانداردهاي سازمان اسناد ملي نيروهاي بانك اطلاعات توجيه شده و از جهات مختلفي چون آفت‌زدايي، كارهاي آزمايشگاهي و حتي چگونگي نگهداري از كاغذ‌ها و دفاتر راويان آموزش ديده‌اند كه همه مطالب اكنون به صورت ديجيتالي و تبديل DVD و CD شده و زماني كه محقق اطلاعاتي دراين زمينه‌ها خواست به راحتي مي‌تواند با مراجعه به اين اسناد همه كارها را حساب شده و منسجم انجام دهد.

محققان مي‌توانند انواع كارهاي تحقيقي با استفاده از اين منابع انجام دهند. به طور كلي دو نوع محقق خاص و عام داريم و محققان خاص و اصلي به راحتي مي‌توانند به اسناد و اطلاعات طبقه‌بندي دسترسي يابند چون محققان داخلي مركز مطالعات هستند. كارهاي تحقيقي عام هم در محل پايگاه اطلاع‌رساني مركز مطالعات در ميدان قدس كه خود، كتابخانه و سايت مجهزي دارد و تمام منابع موجود وتوليدات آن به صورت خروجي در اختيار محقق قرار مي‌گيرد.

دكتر كرمي‌راد با اشاره به كارهاي تحقيقي و محققان عام افزود: محقق عام به راحتي نمي‌توانند به اصل اطلاعات و منابع طبقه‌بندي شده دسترسي يابند، ولي مي‌توانند به خروجي آن كه در واقع همان اطلاعات و محصولات توليد شده اين كار است دست يابند و از آنها فيش‌برداري كنند.

وي همچنين با اشاره به فصلنامه تخصصي «نگين» كه تا كنون 16 شماره آن چاپ شده است، گفت: به جز فصلنامه نگين تا كنون50 شماره از ماهنامه تحليلي، دفاعي وامنيتي «نگاه» نيز چاپ شده است.

وي برآورده كردن نياز جامعه در زمينه تقويت اشاعه فرهنگ دفاع مقدس را ضروري دانست و گفت: اين اقدام مستلزم يك كار ملي و همگاني است و بايد به شكل خوبي انسجام يافته و انتشار و توزيع يابد. تعدادي از كشورهاي جهان كه بيش از 50 سال قبل جنگي داشته‌اند بسيار خوب توانسته‌اند آثار و وقايع آن دوران را حفظ كنند تا به نسل‌هاي آينده منتقل كنند.همچنين در بسياري از كشورها،آثار جنگ در موزه‌ها نگهداري و سعي در برجسته كردن آثار آن، رشادتها و شجاعت‌ها به عنوان قهرمانان جنگ دارند و اين در حالي است كه بسياري از كشورها حتي معناي كلمه شهيد را نمي‌دانند، ولي تنديس يك سرباز گمنام را در ميدان آزادي و يا ميدان پيروزي با همين عناوين دارند.همچنين هر سال با برپايي مراسماتي از سرباز گمنام ياد و تجليل مي‌كنند.

وي با اشاره به دفاع مقدس در ايران گفت: ايران باسابقه اسلامي خود در دوران دفاع مقدس،‌اين دفاع را ناشي از فرهنگ اسلامي مي‌داند و اساسا جنگ تحميلي به خاطر وقوع انقلاب اسلامي بود مانند جنگ تحميلي كه در لبنان كه به صورت نابرابر و بدليل نوع تفكر آنها و حمايت از انقلاب ايران صورت پذيرفته است.

دكتر كرمي‌راد با اشاره به پيروزي انقلاب گفت: زماني كه انقلاب پيروز شد، منافع قدرت‌ها به خطر افتاد به خصوص منافع استكبار جهاني يعني آمريكا. همچنين نظام سياسي بين‌المللي تحت تاثير انقلاب اسلامي قرار گرفت چون در صدر اسلام هم همين اتفاق افتاد. ‌انقلاب ما نيز برگرفته از انقلاب صدر اسلام است،ما نيز محاصره شديم و جنگ‌هاي داخلي بر ما تحميل شد،اما دشمنان هيچ نتيجه‌اي از آن نگرفتند.

وي با اشاره به اهداف حزب بعث براي راه‌اندازي جنگ تحميلي گفت:جنگ تحميلي با دو هدف بر ما تحميل شد، يكي براي تجزيه ايران و هدف مهمتر براي براندازي نظام نوپاي اسلامي بود كه اين دو هدف درگفته‌هاي مسولان حزب بعث عراق از جمله طه ياسين، صدام و مسوولين عالي‌ رتبه عراق چندين بار به وضوح شنيده شده است و اسناد آشكار در سال‌هاي اوليه جنگ نشاندهنده اين مطلب است، اما با پيروزي انقلاب اسلامي، دنيا به يكپارچگي ايران پي برد، آمريكا ضربه خورد و منافع خود را در ايران از دست داد.

وي با اشاره به اشغال لانه جاسوسي آمريكا گفت:با اشغال لانه‌ جاسوسي، انقلاب دوم اتفاق افتاد و واقعه طبس هم رسوايي بزرگ آمريكا را رقم زد و از همه مهمتر بايد از حضرت امام خميني (ره) ياد كنيم كه دنيا را متحول كردند. كشورهاي منطقه هم پس از پيروزي انقلاب اسلامي، به دليل ترس از اينكه اسلام ناب محمدي (ص) بر خاورميانه حكمراني كند، دست به حمايت از صدام زدند،اما در مقابل،مظلومان،محرومان و مسلمانان دنيا به وجد آمده و با مشاهده پيروزي انقلاب اسلامي، تحت تاثير قرار گرفتند،بنابراين طبيعي بود كه وحشت براي صدام و حاكمانش برقرار شد و صدام به عنوان كسي كه بر اساس منشور حزب بعث خود را مدافع كشورهاي عربي بداند.

دكتر كرمي‌راد با اشاره به ملاقات ابراهيم يزدي وزير خارجه وقت آن زمان با صدام در هاوانا ادامه داد: صدام در ملاقات با وزير امور خارجه در كوبا به وي گفت:‌ايران چرا هنوز جزاير سه گانه را تخليه نكرده و باز در پاسخ به اعتراض ابراهيم يزدي در اين خصوص گفته است: در منشور حزب بعث دولتهاي عربي دولت و رژيم بعث عراق متعهد و ملزم به دفاع از منافع كشورهاي عربي است، پس جزاير سه‌گانه هم به منشور حزب بعث مربوط مي‌شود.

وي افزود:حزب بعث براساس كينه و دشمني كه با نظام جمهوري اسلامي داشت با ضدانقلاب داخلي اقدام به طرح‌ريزي كودتا كرد و كودتاچيان كه سر از فرانسه و بغداد درآوردند، پس ‌بايد زنجيره پيوسته‌اي كه در داخل كشور به عنوان بحران‌هاي داخلي يكي پس از ديگري صورت مي‌گرفت خنثي مي‌شد، از يك طرف جريانات خلق عرب، ترك،تركمن،قائله كردستان و سيستان و ‌بلوچستان، حزب توده، چريك‌هاي چپ و كمونيست‌ها، كوموله و دموكرات، كار را به جايي مي‌رساند، همچنين بني‌صدر كه با راي مردم رييس‌جمهور و فرمانده كل قوا شد، در سالهاي اوليه جنگ مناقشات سياسي داخل كشور را از يك طرف هدايت كند و از طرف ديگر خواهان پيروزي در مسائل داخلي باشد.

وي با اشاره به اتفاقاتي كه در زمان مسوليت بني‌صدر پيش آمد، گفت: از يك طرف اولين اتفاقي كه افتاد و آنچه كه مشهود بود، سر كار گذاشتن ليبرالهاست و از طرف ديگر كنار گذاشتن انسان‌هاي متعهد، انقلابي و به اصطلاح حزب‌اللهي چون شهيد صياد شيرازي كه منجر به منزوي شدن اين افراد ‌شد و بني‌صدر در سال اول جنگ در چهار عملياتي كه طرح‌ريزي كرد شكست خورد و زير فشار قرار ‌گرفت، به گونه‌اي كه حتي در محاصره آبادان نيز نمايندگان مجلس واكنش نشان داده و اعتراض مردم به دليل متفاوت بودن خواسته‌هايشان با بني‌صدر شدت ‌گرفت. سپس در پي ايجاد قائله 14 اسفند سال 60 و كوي دانشگاه، بني‌صدر به همراه رجوي با آرايش ولباس زنانه از ايران فرار كردند.

دكتر كرمي‌راد با اشاره به وجود اين اتفاقات در جنگ تحميلي گفت: بناي اصلي اين مخالفتها، براندازي نظام جمهوري اسلامي ايران در طول هشت سال دفاع مقدس بود، زماني كه حزب‌الله لبنان شكل مي‌گيرد و حتي قبل از آن، مجاهدين افغاني مورد تعرض ارتش سرخ قرار مي‌گيرند و كشورشان اشغال مي‌شود و در جنگ عراق عليه ايران نيز اتحاد جماهير شوروي به صدام نيرو و مهمات و سلاح هديه مي‌دهد، در عين حالي كه رژيم بعث صدام ادعاي ضداستكباري داشت، با اين وجود رويكرد صدام به سمت غرب و اروپا مي‌شود.

وي ادامه داد:‌ايران در آن زمان با شرق و غرب در ستيز بود و در جنگ در محاصره كامل اقتصادي قرار داشت، اگرچه اين محاصره به نفع ايران تمام شد و به فرمايش امام راحل، جوانان احساس خودباوري كرده و به يك خوداتكايي رسيدند،همانگونه كه در جنگ بسياري از مسائل را خودمان مطرح كرديم، بدون اين كه هيچگونه نيازي به ديگران داشته باشيم.

دكتر كرمي‌راد گفت: ما در جنگ ساخته شديم، يگان‌هاي رزمي و سپاه در جنگ بيشترين و مهمترين غنايم را از ارتش عراق گرفتند و تمام لشكرهاي رزمي كلا از غنايم ارتش عراق ساماندهي شد، اين درحالي بود كه هيچ كشوري حاضر به فروش يك تانك و نفربر به ايران نمي‌شد حتي آمريكا،‌ژاپن را به دليل فروختن لاستيك لودر به ايران تحت فشار گذاشته بودند، ‌با اين وضعيت همه فهميده بودند كه ايران محاصره شده تا شكست بخورد و شرق وغرب دست در دست هم دادند تا ايران پيروز ميدان نباشد. در اين بين و پس از عزل بني‌صدر،عمليات‌هايي چون طريق‌القدس، بيت‌المقدس و فتح‌المبين يكي پس از ديگري و با وحدت نظر و اخلاص و برابري و صفا بين سپاه و ارتش انجام و قرارگاه‌هاي مشترك به ارتش و سپاه انجام شد و در هر عملياتي تعداد زيادي اسير مي‌شدند، در اين ميان خرمشهر فتح و ارتش عراق لطمه اساسي ‌خورد.

وي با اشاره به تبليغات منفي عراق نسبت به ايران در دنيا گفت: با فتح خرمشهر دنيا فهميد كه عراق تا به حال دروغ مي‌گفته است.

دكتر كرمي‌راد گفت:حضرت امام خميني (ره) در پنجم آذرماه 1358 با فرمان تشكيل ارتش 20 ميليوني راه جديدي را باز كردند كه اگر همان زمان يك ميليون بسيجي سازماندهاي مي‌شدند و آن ارتش 20 ميليوني در قالب يك ميليون با تشكيل گروه‌هايي مانور و رزمايش انجام مي‌داد، قطعا ارتش عراق جرات آغاز جنگ تحميلي را نداشت، اما برخي مسولان آن زمان كوتاهي كردند در آن زمان نيز به سپاه ظلم شد، نهاد نوپايي كه تازه پا به عرصه اين انقلاب و جنگ گذاشته بود. ‌در عين حال سپاه، رشد كرد و به بالندگي و اوج خود رسيد و تمام يگان‌هايش را در جنگ سامان داد.

دكتر كرمي‌راد با اشاره به اين فرمايش امام راحل كه فرمودند:‌ «جبهه دانشگاه شد» گفت:‌در اين دانشگاه جوانان برومندي ساخته شدند و فرماندهاني رشيد كه هيچ كدام دوره‌هاي عالي جنگ و ستاد را نگذرانده بودند، اما عملا كارهايي انجام مي‌دادند كه حتي افرادي كه اين دوره‌ها را گذرانده بودند، عاجز از انجامش بودند.

وي در اين زمينه به عمليات والفجر8 اشاره كرد و گفت: اين عمليات دنيا را به وجد آورد و غافلگير كرد.

دكتر كرمي‌راد به نقل از «مصطفي تالاس» وزير دفاع سوريه ادامه داد: طرح‌ريزي ‌عمليات كلاسيك و نظامي در دنيا يك تعريف واحد دارد و آن عبور از مانع عمده و اصلي يعني عبور از يك رودخانه خروشان به نام اروند محال است كه آن عمليات توسعه يابد و موفق شود.

وي در ادامه با اشاره به نقش فرماندهي لشكرها از جمله مرتضي قرباني فرمانده لشكر 25 كربلا كه در زمان اين عمليات 50 گردان نيروي بسيجي به كار گرفت، گفت: مصطفي تالاس همچنين عقيده دارد بايد مجسمه چنين فرماندهي را طلا گرفت و اين گونه، قدر و منزلت فرماندهان لشكر ما را مي‌دانند. انجام عملياتي مثل والفجر 8 آموزش طراحي و برنامه‌ريزي‌هاي دقيق مي‌طلبد،غواصي كه مي‌خواهد از رودخانه خروشاني چون اروند عبور ‌كند بايد ساعات جزر و مد را به طور دقيق محاسبه كند.نه اينكه به آن غواص،يك بسيجي‌ بي‌ترمز بگويند، اتفاقا بسيجي ترمز خوبي دارد يعني هم بر اساس عقل و عقلانيت و هدايت و رهبري امام راحل به جنگ خود ادامه مي‌دهد.

وي ضمن اشاره به فتح فاو در ارتباط با عمليات كربلاي چهار كه آمريكا اطلاعات اين عمليات را به عراق فروخت، گفت: عمليات كربلاي پنج دو هفته بعد از عمليات كربلاي 4 در شلمچه اتفاق افتاد و ماشين نظامي جنگي عراق منهدم شد و رو به فروپاشي گذاشت، پس در اين زمان بود كه بنيان قطعنامه گذاشته شد، قطعنامه‌اي كه حاضر نبودند، خواسته‌هاي ايرانيان را در آن تحقق بخشند.

دكتر كرمي‌راد يادآور شد: امام راحل از همان ابتدا كه صبحت از قطعنامه به ميان آمد در همه بحثها و اعزام هيات‌هاي مختلف به ايران در چند بند رو به روي اين قطعنامه‌ها قاطع ايستادند تا در قطعنامه بندهايي چون تنبيه متجاوز، برگشت به مرزهاي بين‌المللي و پرداخت غرامت جنگي در نظر گرفته شود.

وي اظهار داشت: پس از انجام عمليات‌هايي كه توسط نيروهاي ايراني انجام گرفت و ‏‏دنيا ايران را باور كرد، ايراني كه نه تنها زمين خود را پس گرفته بود بلكه در حال پيشروي در داخل خاك عراق نيز بود و از همين جا بود كه تعدادي از كشورها تمكين كرده و ايستادگي و مقاومت مردم ايران را باور كردند، پس اين موارد چيزي نبود جز مقاومت مردمي كه در صحنه ايستادند، مصداق مقاومت مردم ايران در جنگ همچون مقاومت امروز در مورد حق مسلم انرژي هسته‌اي پا برجاست و يا مانند مقاومتي كه امروز حزب‌الله لبنان از آرمانهاي خود در مقابل رژيم غاصب اسرائيل از خود نشان مي‌دهد.

ادامه دارد...