*تا روز جهاني صنايع دستي* نگاهي به صنايع دستي قشم
صنايع دستي جزيره قشم در كنار همه زيبايي‌هاي طبيعي و تاريخي آن يكي از مهمترين منابع جذب توريسم و كسب درآمدهاي اقتصادي مردم بومي اين جزيره بوده است كه متاسفانه به دليل برخي ناملاحظاتي اين منبع مهم هنري و اقتصادي ناديده گرفته شده است.
به گزارش خبرنگار بخش «صنايع دستي ايسنا» با تصويب طرح توسعه همه جانبه قشم در سال 1380 طرح احياء و ترويج صنايع دستي با تاكيد بر اجرايي كردن آن مورد توجه قرار گرفت.
قبل از تصويب اين طرح رشته‌هاي صنايع دستي متداول در جزيره قشم محدود به بافت نوارهاي تزييني لباس (شك بافي) رودوزي و سوزن دوزي با نام محلي خوس دوزي و گلابتون دوزي) ساخت محدود عود به عنوان ساز سنتي، توربافي و گرگور بافي مي‌شد؛ اما اخيرا سازمان صنايع دستي و سازمان منطقه آزاد قشم ضمن حفظ و بهبود كمي و كيفي صنايع دستي موجود، رشته‌هاي جديدي نظير قاليبافي ، گليم بافي، نگارگري ، حصير و سبد بافي و توليد صنايع گوناگون از بقاياي آبزيان ، را توسط اساتيد برجسته به علاقه‌مندان و به ويژه جوانان جزيره قشم آموزش مي‌دهند.
حصيربافي و سبد باقي در قشم
به علت وجود نخلستان‌هاي كوچك و بزرگ از يكسو و نياز خانواده‌ها به اشياء و لوازم روز مرده ارزان با دوام و قابل توليد در قشم پيشينه‌اي طولاني دارد.
در سال‌هاي اخير به دليل گرايش عمومي به مصرف كالاهايي كه به جاي مواد مصنوعي از الياف طبيعي در آنها استفاده شده، صنعتگران اين رشته ترغيب به ابداع و ساخت محصولات ظريف و زيبايي شده‌اند. حصيرها و سبدهاي جزيره قشم از برگ درخت نخل تهيه مي‌شوند، به طوري كه رشته‌هاي درخت نخل در رنگ‌هاي ثابت جوشاننده مي‌شوند و يا آن كه ضمن بافت از نخل‌هاي پشمي رنگين براي تابيدن به دور رشته‌هاي حصير آماده استفاده مي‌شوند و طرح‌هاي هندسي و يا گل‌ها و گياهان بديعي را بر روي آن نقش مي‌زنند.
فرآورده‌هاي ساخته شده از الياف درخت نخل به طور عمده شامل انواع سبد، كيف دستي، ظروف ميوه، جاي نان، كلاه، كلاهك آباژور، قفس پرندگان و زير انداز حصيري مي‌شود.
عود‌سازي
عود يا بربط به عنوان يكي از الات موسيقي زهي كه با مضراب نواخته مي‌شود از ديرباز با فرهنگ و سند افراد محلي جزيره قشم عجين بوده است.
براي ساخت عود نوارهاي چوبي آماده شده از انواع چوب درختان گردو، افراء، زيتون و ... بر روي قالب ساز، به دقت كنار هم چيده و چسبانده مي‌شوند. تفاوت رنگ طبيعي نوارهاي چوبي كه به صورت يك در ميان يا با تزئينات متنوع ديگر در كنار هم قرار مي‌گيرند، زيبايي و جلوه بيشتري را به سازه مي‌دهد.
پس از ساخت و تكميل بدنه، اقدام به سمباده زدن و لاك كاري بدنه عود مي‌شود و در مرحله پاياني سيم‌هاي مخصوص عود را كه برخي از جنس پلاستيك و برخي ديگر از ابريشم است را به عنوان زه به روي آن نصب مي‌كنند.
گليم بافي
گليم‌هاي توليدي قشم كه با ظرافت خاصي توسط زنان و دختران هنرمند بومي بافته مي‌شود، داراي نقوش هندسي رايج در گليم‌هاي ايراني و بعضا ملهم از نقش‌هاي محلي جزيره بوده و در بافت آنها از تار و پود پشمي استفاده مي‌شود .
وسيله اصلي كار در فات اين گليم‌ها داراي عمودي فلزي، با قابليت جا به جايي است.
رايج‌ترين اندازه گليم در قشم 80×100 و 100×150 سانتيمتر است كه به عنوان زيرانداز و سجاده استفاده مي‌شوند.
اين نوع از گليم‌ها دو رو است و از جمله ويژگي‌هاي آن مي‌توان به سبك بودن وزن، قابليت تا كردن و حجم كم آن اشاره كرد.
زنان بومي قشم گاهي با تلفيق گليم و چرم اقلام متنوعي از كوسن، كيف و چمدان را توليد مي‌كنند.
نوار بافي و رودوزي‌هاي سنتي
زنان جزيره قشم با استفاده از نخل‌هاي فلزي و الياف ابريشمي يا الياف مصنوعي اقدام به گلابتون دوزي، خوس‌دوزي، و بافت نوارهاي تزئيني در طرح‌ها و رنگ‌هاي بسيار متنوع مي‌كنند.
به گونه‌ايي كه ضمن در هم تابيدن نخل‌ها و الياف گوناگون با هنرمندي خاصي بيش از 50 نوع طرح و نقش را در نوار بافي (شك بافي) پديد آوردنده‌اند.
تلفيق گلابتون، دوزيها و خوس‌دوزي‌ها با پولك‌هاي رنگين مهمترين هنر زنان بومي جزيره در تزئين لباس‌هاي محلي خود است.
از انواع گلابتون دوزي و خوس‌دوزي زنان جزيره قشم در كمربند ، كيف، جاكليدي، قوطي سيگار و عرض پرده‌ها و لباس‌هاي تزئيني استفاده مي‌شود.
نگارگري
نگارگري يا مينياتور كه عمدتا به شهر اصفهان تعلق دارد در ميان جوانان جزيره قشم با استقبال خاصي مواجه شده است.
به طوري كه طرح‌هاي رايج اين هنر اعم از شكارگاه، چوگان بازي، مناظر تاريخي، و طبيعي و تصوير پرندگان و حيوانات افسانه‌ايي با استفاده از آب رنگ در ميان اين جوانان از بعدي ديگر و با الهام از مناظر طبيعي و تاريخي جزيره كشيده مي‌شوند.
محصولات ساخته شده از بقاياي آبزيان
انواع صدف، گوش‌ماهي، مرجان‌ها و بقاياي ساير آبزيان از جمله موادي هستند كه به علت ظرافت و شكندگي زياده آماده سازي آنها براي ساخت اشياء گوناگون نيازمند دقت و مهارت فراوان است.
به علت فراواني اين مواد در سواحل جزيره قشم ساخت اين اشياء از بقاياي آبزيان تعداد قابل ملاحظه‌ايي از جوانان بومي جزيره را به خود جلب كرده است.
از جمله فرآورده‌هاي گوناگون به دست آمده از بقاياي آبزيان در جزيره قشم مي‌توان به انواع تنديس قاب‌ها و تابلوهاي تزئيني، آويزهاي فانتزي ، گردنبند، دستبند، گوشواره، گلدان و زير سيگاري اشاره كرد.
كارشناس اقتصادي جزيره قشم معتقدند: اين محصولات در ميان كساني كه علاقه‌مند به داشتن اشيايي با منشاء دريايي هستند، بازار مطمئني را كسب كرده است.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات