منوچهر والی‌زاده همان صدایی که به صدای تام کروز معروف است و با لوک خوش شانس محبوب، مدتی به دلیل بیماری در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بستری بود و پیش از ظهر چهارشنبه، اول اسفند ماه به دیدار معبود شتافت.

او سال ۹۶ به ایسنا آمد و با همان صمیمتی و شوخ طبعی که از او سراغ داریم، با صبر و حوصله پاسخگوی پرسش‌هایمان شد. آنچه در ادامه می‌خوانید بخش های مهم این گفت‌وگو است.

منوچهر والی‌زاده چهارم تیر ماه سال ۱۳۱۹ در کوچه بوشهری ـ بین خیابان لاله زار و سعدی ـ به دنیا آمد. او سپس خودش را اینگونه معرفی کرد: «ما خانواده فقیری بودیم. پدرم انباردار شرکت تلفن در سعدی جنوبی بود و ته انبار حیاط کوچکی با دو اتاق وجود داشت که ما در آن زندگی می‌کردیم. من تا سال دوم دبستان به مدرسه «ادیب» می‌رفتم اما از کلاس دوم به دبستان «برزویه» در محله عرب‌های خیابان ناصرخسرو رفتم و تا کلاس ششم در آنجا تحصیل کردم. یکی از افتخارات من در آن دوره این بود که شاگرد مرحوم آقای نیرزاده نوری بودم؛ او اولین کسی بود که اوایل انقلاب در تلویزیون حروف الفبا را با ریتم به بچه‌ها آموزش می‌داد.»

به گفته خودش از سن ۹ سالگی به تئاتر علاقه‌مند شد و این راه در نهایت به دوبله منتهی شد. 

والی‌زاده در صحبت‌هایش زمانی که دوبله حرفه‌ای را شروع کرده بود را اینگونه روایت کرد: پرویز بهادر از گوینده‌های توانای رادیو بود دعوت کرد تا فیلم ایتالیایی «نرون و مسالینا» را در حد یک خط گویندگی کنم. بعد از آن باز هم به کار تئاتر کشیده شدم. می‌دانید که تئاتر مادر هنرهای نمایشی است. سر لاله‌زار تئاتری به نام «تهران» بود که سالن تابستانی و زمستانی داشت و من آن جا کار کردم. منصور متین که از هنرپیشه‌های توانمند لاله‌زار بود و همسرش خانم مورین که کارگردانی می‌کرد، در آن جا حضور داشتند. من در این تئاتر نقش گدا را بازی ‌کردم که در حد یک جمله حرف می‌زد و صدایم در صحنه پخش شد. منصور متین که از اولین دوبلورها و مدیران دوبلاژ بود، صدای من را شنید و گفت دوبله کار می‌کنی؟ من هم که با این کار آشنایی داشتم قبول کردم. سال ۱۳۳۸ بود که در خدمت آقای متین در استودیو «شاهین فیلم» خیابان بهار فعلی نقش‌های کوچک را صداپیشگی کردم. متین من را به استاد و پدر دوبلاژ ایران ـ علی کسمایی ـ معرفی کرد که کنار ایشان چند سالی کار کردم و دوبلور حرفه‌ای شدم.

هر کاری انجام می‌دادم باز هم به دوبله می‌رسیدم

او تاکید داشت که شناخته شدنش در دوبله، باعث شد که بازی در فیلم به او پیشنهاد شود.

والی زاده تعریف کرده بود که: «پدرم از شرکت تلفن بازنشسته شد و من همزمان با کار دوبله، به مدت سه سال کارمند دفتری شرکت تلفن هم بودم. کار دوبله من زیاد شد، ساعت هفت که به اداره شرکت تلفن وارد می‌شدم، ساعت ۹ کسمایی زنگ می‌زد و می‌گفت بیا استودیو «ایران فیلم» کار داریم و من در آنجا با گوینده‌هایی مانند پرویز بهرام، جلال مقامی، منوچهر اسماعیلی و چنگیز جلیلوند همکار بودم. استاد ما در کار دوبله آقای کسمایی بود، او سختگیر نبود و چند باری که با او کار کردم از صدای من خوشش آمد. «النا و مردان» سومین فیلمی بود که برای او حرف زدم و نقش اصلی را برای دوبله به من داد. دو ـ سه سالی بود که کار دوبله انجام می‌دادم و شناخته شده بودم که در سال ۱۳۴۰ به من پیشنهاد بازی در یک فیلم شد. من اولین فیلم خودم به نام «خداداد» را با ویدا قهرمانی و تاجیه احمدی بازی کردم. باید بگویم که حرفه اصلی من دوبله است و از همان اول تصمیم گرفتم که دوبلور و گوینده شوم به دلیل اینکه از سنین دبستان به گویندگی علاقه داشتم و هر کاری انجام می‌دادم در نهایت به دوبله می‌رسیدم.»

ارادت منوچهر والی زاده به علی نصیریان

این دوبلور پیشکسوت معتقد بود: «صدا و بیان خوب در هنرپیشگی مهم است. شما اگر نمایش رادیویی بازی کنی و صدا و بیان خوب نداشته باشی نمی‌توانی نقشت را خوب ایفا کنی و همچنین صدا و بیان خوب نداشته باشی نمی‌توانی بازیگر خوبی باشی. بیان و صدا نکته اول در هنرپیشگی است به دلیل اینکه فیزیک را همه دارند و نقشی را بازی می‌کنند اما بیان و صدا هم باید در این هنر باشد. هنرپیشه‌ای مانند آقای نصیریان که به او ارادت دارم را با این سن و سال ببینید که چه بیان، حس و صدایی بر روی صحنه دارد. آقای نصیریان زمانی که ۲۰ ساله بود نمایشنامه «بلبل سرگشته» را نوشت و نقش اول آن را در تئاتر «جامع باربد» بازی کرد که مانند بمب در لاله‌زار صدا کرد. من همین شب عید (سال ۹۶) «بلبل سرگشته» را نمایشنامه‌خوانی کردم.»

در این بخش ویدئویی از حضور منوچهر والی‌زاده در ایسنا و خاطراتش را تماشا کنید:

می‌توانم صدایم را به هر شکلی درآورم

والی‌زاده در گفته‌هایش از صدایی که باید با مراقبت حفظ شود هم سخن گفته بود.

این دوبلور فقید تاکیداتش در این زمینه را اینگونه بیان کرده بود: خداوند بشر را خلق کرده و به هر کسی با توجه به شرایطش یک ویژگی درست و خوب هم داده است که گاهی خودمان آن را از بین می‌بریم. افرادی که در کار صدا هستند باید از این صدا به خوبی استفاده کنند. من امروز جای یک پیرمرد هفتاد ساله یا جوان هجده ساله می‌توانم صحبت کنم. این تجربیات پنجاه ساله من است که می‌توانم صدای خود را به هر شکلی درآورم؛ البته صدا باید انعطاف‌پذیر باشد تا شما بتوانید به شکل‌های مختلف حرف بزنید و حنجره را تغییر دهید. افرادی که در کار دوبله و گویندگی هستند با خواب کافی و دوری از دود و مشروبات الکلی می‌توانند صدای خود را حفظ کنند. اگر شب خوب نخوابی، صبح، حال و صدای خوب برای حرف زدن نخواهی داشت. ما شب کاری‌های زیادی داشتیم اما خواب هم کافی داشتیم. ما از ۱۱ شب تا ۹ صبح سرکار بودیم و فیلم دوبله می‌کردیم. هوشنگ کاظمی که برادر مرحومه ژاله کاظمی (دوبلور) بود، فیلم‌های هندی دوبله می‌کرد و تازه ساعت ۹ صبح می‌نشست فیلمی که شب باید پخش می‌شد را آماده می‌کرد. آن زمان به دلیل اینکه انرژی داشتیم به ساعت کار توجهی نداشتیم.

در بسیاری از نقش‌ها گریه کردم

او با تاکید بر اینکه دوبلور حالت‌های شخصیتی که جایش حرف می‌زند را می‌گیرد، در این زمینه گفته بود: اینجاست که صدا باید انعطاف داشته باشد تا وقتی جای لحظات غمگین و شاد یک شخصیت حرف می‌زنی، بتوانی بخندی و گریه کنی. حس غمگین و شاد شدن بر اساس تجربه به دست می‌آید به دلیل اینکه جای شخصیت‌های مختلف حرف زدم و می‌دانم فلان فرد چگونه گریه می‌کند یا می‌خندد. من در بسیاری از نقش‌ها گریه کردم. می‌توانی مصنوعی هم گریه کنی اما اگر طبیعی باشد حس و حال بهتری منتقل خواهد کرد و زیباتر است. فردی که دوبلوری را دوست دارد، باید با این حس و حال پیش برود تا پیشرفت کند و دوام بیاورد، در هیچ شغلی نمی‌توانی مصنوعی پیش بروی. هر شغلی را به زیبایی انجام دهی در آن ترقی خواهی کرد.

والی‌زاده از اهمیت تجربه در کار دوبله هم این چنین گفته است: ما افرادی داشتیم که به حرفه دوبلوری وارد شدند اما دو ماه بیشتر نتوانستند بمانند به دلیل اینکه آن‌ها باید در اتاق دوبله می‌نشستند و حرف زدن دوبلورها جای شخصیت‌ها را نگاه می‌کردند. از این تماشا باید لذت ببری، یاد بگیری و کار را بگیری نه اینکه به خودت بگویی من هم صدایم خوب است پس چرا او نقش اول فیلم را دوبله می‌کند. باید بدانی که آن فرد چهل سال تجربه دارد. ما یک فیلم سینمایی را در یک روز دوبله می‌کنیم به دلیل اینکه تجربیات پنجاه ساله داریم، اما با دو گوینده جدید و تازه کار، دوبله همین فیلم دو هفته طول خواهد کشید.

به گفته زنده یاد والی زاده تقلید صدا در دوبله بزرگترین عیب است.

این دوبلور باسابقه درباره کیفیت و سختی دوبله سریال‌های کره‌ای هم اظهار کرده بود: ما دوبلور هستیم و وظیفه داریم که هر فیلمی را با بیان و صدای خوب از هر زبانی به فارسی برگردانیم تا برای مخاطب خوشایند باشد. این روزها همه‌ فیلم‌ها کره‌ای شده است. زمانی که کیفیت فیلم پایین باشد، دوبله لذت خاصی ندارد، اما برخی کارهای کره‌ای مانند «جواهری در قصر» و «سال‌های دور از خانه» (اوشین) خوب بودند. در سریال «امپراطور دریا» دانشجویان هنر کره‌ای بازی کرده بودند، در سریال‌هایی که این جوان‌ها بازی می‌کنند، پیدا کردن جای مکث حرف‌هایشان مشکل است. در اینگونه کارها برای مدیر دوبلاژ سخت می‌شود که سینک کند تا منِ دوبلور بروم و به جای شخصیت حرف بزنم. اگر دوبله ناسینک باشد، گردن مدیر دوبلاژ می‌اندازند زیرا او باید فیلم را درست کند و دوبلور فقط دوبله می‌کند.

او تاکید کرده بود: دوبله فیلم و سریال‌های چینی از کره‌ای هم سخت‌تر است؛ «فیلم انگلیسی زبان را بهتر کار می‌کنیم به دلیل اینکه با واژه‌هایش آشنایی داریم و می‌دانیم کجای دیالوگ مکث وجود دارد. اما در فیلم‌های کره‌ای، ژاپنی و چینی کلمات را نمی‌فهمیم. دوبله کارهای چینی سخت‌تر است به دلیل اینکه دیالوگ‌ها در چنین فیلم‌هایی فقط صوت است، اما کلامی ندارند و لب‌هایشان تکان نمی‌خورد؛ البته تجربه کاری باعث شده است تا به جای هر شخصیتی حرف بزنید.

جای تام کروز و تام هنکس حرف زدم

والی زاده که صدایش به تام کروز معروف است در گفته هایش تعریف کرده بود: من اغلب جای تام کروز و تام هنکس حرف زده‌ام. برای مثال اگر ۱۰ کار از تام کروز بوده، هشت فیلم آن را من دوبله کرده‌ام. در گذشته هر بازیگر برای یک دوبلور بود اما امروز سیستم، ماشینی شده است و زمانی که من بگویم نمی‌توانم بیایم فرد دیگری را جایگزین من خواهند کرد به دلیل اینکه نمی‌خواهند هنر دوبله را دنبال کنند و فقط می‌خواهند فیلم را به فارسی ببیند. این افراد با کسانی که از فیلم، دوبله و صدا لذت می‌برند، فرق دارند. من از بچگی در این کار بودم و نمی‌توانم عشقم را فراموش کنم؛ بنابراین من باید جای بازیگران فیلم، خوب حرف بزنم تا حداقل خود را راضی کنم.

این هنرمند تازه درگذشته که به جای شخصیت لوک خوش شانس هم صحبت کرده بود از خاطراتش درباره دوبله کارتون «لوک خوش‌شانس» گفته بود: ۲۶قسمت از کارتون «لوک خوش ‌شانس» که پخش شد، بسیار سر و صدا کرد. شاید امروز به دوبلور لوک خوش شانس بیشتر معروف هستم تا دوبلور تام کروز! در قسمت‌های میانی کارتون لوک خوش شانس بود بود که از یکی از روزنامه‌ها به من تلفن زدند که به دفترشان در خیابان طالقانی بروم. از شهرستان‌ها به دفتر روزنامه زنگ زده بودند که والی‌زاده را دعوت کنید تا بتوانیم با او تلفنی صحبت کنیم. من هم به دفتر روزنامه رفتم و از ساعت ۳ بعد از ظهر تا ۹ شب تلفن جواب می‌دادم. روزنامه که چاپ شد، دیدم در صفحه اول تیتر زدند: مصاحبه با لوک خوش شانس! من هم ناراحت شدم و به سردبیر روزنامه زنگ زدم و گفتم شما با لوک خوش شانس که کارتون است چجوری مصاحبه کردید، حداقل می‌نوشتی مصاحبه با گوینده لوک خوش شانس.

زیبایی کارمان با استخدام در صداوسیما از بین می‌رفت

زنده یاد والی‌زاده همیشه شغل خودش را آزاد می‌دانست و می‌گفت: دوبلورها در سازمان صداوسیما رسمی نمی‌شوند. سال ۵۸ می‌خواستند بچه‌هایی که از قدیم در سازمان حضور داشتند را استخدام کنند اما ما گفتیم نمی‌توانیم، زیرا شغلمان آزاد است، انجمن گویندگان هم قبول نکرد. استودیوهای بیرون برای سینماها فیلم داشتند به همین دلیل ما نمی‌توانستیم فقط در سازمان باشیم چون در بیرون هم به ما احتیاج داشتند. پشیمان نشدیم به دلیل اینکه اگر می‌خواستیم استخدام تلویزیون شویم حقوق بگیر می‌شدیم. با استخدام شدن، سلامت و زیبایی کار ما از دست می‌رفت و کارمان اداری می‌شد و حتی عشقی هم نبود اما امروز با علاقه کارمان را انجام می‌دهیم. شغل هنری نباید در استخدام باشد.

به گزارش ایسنا، منوچهر والی‌زاده که از حدود یک ماه قبل در بیمارستان بستری بود چهارشنبه، یکم اسفند ماه در سن ۸۴ سالگی به دلیل بیماری از دنیا رفت. جزییات تشییع پیکر این هنرمند برجسته عرصه دوبله و صدا متعاقبا اعلام می‌شود.

انتهای پیام