به گزارش ایسنا، صادق چوبک زاده ۱۴ تیر سال ۱۲۹۵ در بوشهر بود. به جای روی آوردن به شغل پدری‌اش که تجارت بود، به سراغ کتاب و ادبیات رفت. در بوشهر و شیراز درس خواند، دوره کالج آمریکایی تهران را هم گذراند و در سال ۱۳۱۶ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد.
نخستین مجموعه‌ی داستان صادق چوبک با عنوان «خیمه شب‌بازی» در ۱۳۲۴ منتشر شد. او پس از آن «چرا دریا طوفانی شد» و «انتری که لوطی‌اش مرده بود» را نوشت. رمان‌های «تنگسیر» و «سنگ صبور» هم او را به اوج شهرت رساندند. «تنگسیر» به چندین زبان ترجمه شد و امیر نادری، بر اساس آن فیلمی موفق به همین نام ساخت.
صادق چوبک یکی از پیش‌روان قصه‌نویسی مدرن ایران محسوب می‌شود. سبک او در داستان‌نویسی به رئالیسم و ناتورالیسم نزدیک است. او تصویرگر فقر و فلاکت مردمانی است که در تیره‌روزی همیشگی، گرفتار ترس و جهل و خرافه‌اند. کار او در داستان‌نویسی، توصیف عینی و خشن زندگی مصیبت‌بار فقیرترین و تیره‌روزترین مردم زمانه‌اش است.
حسن میرعابدینی در کتاب «صد سال داستان‌نویسی ایران» درباره‌ی این داستان‌ها می‌نویسد: «داستان‌های چوبک در دنیای بی‌رحمی می‌گذرد که آدم‌هایش ترس‌خورده و از خودبیگانه‌اند. اینان که حتا نمی‌توانند تمایلات غریزی خود را بیان کنند، ستمدیدگانی هستند که یکدیگر را مورد ستم و آزار قرار می‌دهند: مرده‌شورهایی که بر سر پیراهن زن مرده به جان هم افتاده‌اند و شوفرهای مانده در منجلاب که چشم دیدن یکدیگر را ندارند، از این نوع آدم‌ها هستند. اما چوبک به عوامل اصلی ستم اجتماعی توجهی جدی ندارد. این بی‌توجهی از جهان‌بینی فرویدی او ناشی می‌شود. اعتقاد چوبک به بیولوژیسم مانع از آن است که در ساختمان اجتماع دقت کند. البته او مدافع ستمدیدگان است، ولی به جای پرداختن به روابط بین افراد، به طبیعت آن‌ها می‌پردازد و نکبت‌زدگی آدم‌ها را ازلی و ابدی می‌پندارد...
چوبک با توصیف زندگی آدم‌هایی که طعمه‌ی فقر، بی‌فرهنگی و تعصب می‌شوند، به وضع موجود اعتراض می‌کند. اما از آن‌جا که به تکامل جامعه‌ی بشری باور ندارد، منادی تغییرناپذیری وضع موجود می‌شود. ناتورالیست‌ها غیرانسانی بودن اوضاع را یادآوری می‌کنند، اما می‌گویند: کاری نمی‌شود کرد، همین است که هست، زیرا تقدیر و خواست‌های طبیعی و بیولوژیک انسان‌ها چنین می‌خواهند. پس فساد ناشی از انسان است و نه مناسبات اجتماعی. نتیجه‌ی این بینش، بیزاری و نومیدی نویسنده‌ی بشردوست از زندگی و بشریت است. از این‌رو توصیف مرگ - در اشکال گوناگون - جای برجسته‌ای را در داستان‌های چوبک اشغال می‌کند.»
چوبک به زبان انگلیسی مسلط بود و قصه‌ی معروف «پینوکیو» را با نام «آدمک چوبی» به فارسی برگرداند. او شعر «غُراب» (کلاغ) سروده‌ی «ادگار آلن پو» را نیز به فارسی ترجمه کرد. مجموعه‌ی داستان‌های «چراغ آخر» و «روز اول قبر» از دیگر آثار این نویسنده هستند.
قدرت بینایی صادق چوبک در اواخر عمرش به‌شدت کاهش یافت و او سرانجام در سیزدهم تیرماه سال ۱۳۷۷ در سن ۸۲ سالگی در آمریکا درگذشت.
به بهانه زادروز این نویسنده نام‌آشنا سراغ وضعیت کتاب‌های این نویسنده رفته‌ایم، محمدحسین اسدی، سرپرست فروش فروشگاه انتشارات بدرقه جاویدان در گفت‌وگو با ایسنا درباره وضعیت چاپ و فروش کتاب‌های صادق چوبک، گفت: انتشارات جاویدان از نیمه دوم سال ۱۳۴۶، با اجازه رسمی صادق چوبک شروع به چاپ کتاب‌های این نویسنده کرده است؛ کتاب‌ها شامل «خیمه‌شب بازی»، «انتری که لوطی‌اش مرده بود»، «تنگسیر»، «چراغ آخر» و «روز اول قبر» است. در آن سال‌ها چاپ کتاب‌ها با یک پیش‌شرط همراه بود؛ اینکه ناشر برای هرچاپ از نویسنده اجازه بگیرد. این اتفاق زمانی می‌افتد که نویسنده بخواهد در کتاب تغییری ایجاد کند و در این زمینه دستش باز باشد.
او افزود: بعد از گذشت چند سال صادق چوبک اجازه چاپ را به صورت دائم به نشر می‌دهد بنابراین روند چاپ به صورت دائمی و با اجازه این نویسنده شروع می‌شود. بعد از اینکه ایشان در سال ۱۳۷۷ از دنیا رفت، اجازه چاپ از طریق قدسی‌خانم، همسرش گرفته می‌شود و بعد هم خواهر او. تمامی دست‌نوشت‌ها و اجازه‌نامه‌ها موجود است. خانواده علمی که قریب یک قرن است که در حوزه کتاب فعالیت می‌کند، چاپ کتاب‌ها را برعهده می‌گیرد و پیش می‌رود.
اسدی سپس بیان کرد: کتاب‌های صادق چوبک الان در دوره هفتم خودش است؛ اما دلیل اینکه فروش چندانی ندارد به چاپ بدون مجوز کتاب‌ها برمی‌گردد. انتشارات جاویدان به صورت موازی با بازار دیگری مقابله می‌کند و آن بازار، بازار بساطی‌ها و افست‌هاست. این کتاب‌ها قطعا کیفیت لازم را ندارند و شبیه هنداونه دربسته می‌ماند.
او در ادامه درباره چاپ و فروش غیرقانونی کتاب‌های صادق چوبک توضیح داد: چه آثار صادق چوبک، چه آثار صادق هدایت و چه آثار باقی نویسندگان که دارای یک اصالتی هستند ، این اتفاق برایشان افتاده است. متأسفانه این کتاب‌ها با جلد خود انتشارات جاویدان، توسط بساطی‌ها و یا برخی از کتابفروشی‌ها چاپ و فروخته می‌شود.
مدیر فروشگاه انتشارات جاویدان یادآور شد: طبق قانونی که در سال ۱۳۴۸ در حمایت از حقوق مؤلف تدوین شده، پس از مرگ مؤلف، ۳۰ سال اجازه چاپ برای ناشر محفوظ می‌ماند و هیچ ناشر دیگری حق چاپ کتاب را ندارد، در سال ۱۳۸۹ این قانون به ۵۰ سال تمدید شد؛ یعنی بعد از مرگ مؤلف ناشر ۵۰ سال می‌تواند کتاب را چاپ کند و به ورثه یا شخصی که مؤلف معرفی کرده، حق تألیف بدهد، بعد از ۵۰ سال کتاب در اختیار وزارت ارشاد قرار می‌گیرد و چاپ برای عموم آزاد می‌شود. با توجه به اینکه هنوز ۵۰ سال از درگذشت چوبک نگذشته است، متأسفانه در بازار کتاب، آثار ایشان بدون مجوز و بدون اجازه چاپ می‌شود. اینکه کتاب‌هایش فروش مناسبی ندارد، به دلیل همین موضوع است.
او درباره شمارگان کتاب‌های چوبک نیز گفت: انتشارات جاویدان هنوز بر عهد خود پایبند است و شمارگان کتاب‌هایش بالا است. معمولا ۱۰۰۰ تا و ۱۵۰۰ تا است و هنوز سراغ چاپ دیجیتال رایج که ۲۰۰ تا چاپ می‌شود، نرفته است. اما در دنیای امروز، زمان برای خواندن کتاب فیزیکی مهیا نیست، بهانه‌هایی از این دست که وقت نمی‌کنم، در مترو و اتوبوس هستم وجود دارد و انتشارات جاویدان تمهیدی برای این موضوع اندیشید؛ در اسفند ۱۴۰۲ آثار چوبک را به صورت الکترونیک درآورده و در اختیار یکی از پلتفرم‌های کتاب الکترونیک قرار داده است.
اسدی درباره اینکه آیا کتاب‌های چوبک گویا شده یا خواهد شد؟ گفت: متأسفانه هنوز کتاب‌ها صوتی نشده است، ولی با آقای علمی صحبت شده و این تصمیم را دارند که به زودی زود این کار را انجام بدهند.
او درپایان سخن یادآور شد: متأسفانه میران فروش کتاب‌ها متناسب با تبلیغات در فضای مجازی است. فارغ از اینکه محتوای کتاب چه هست و کدام نویسنده کتاب را نوشته، بر حسب تبلیغات کتاب‌ها به فروش می‌رسد. یکی از عوامل تأثیرگذار در فروش پایین کتاب‌های نویسندگان بزرگ‌مان، عدم معرفی نویسنده‌های قدیمی و تأثیرگذار است. این فضل هنری کارهای چوبک است که هنوز مناسب حال امروز است و انقضای کتاب هنوز نگذاشته است.
به گفته ناشر کتاب‌های چوبک به دو صورت چاپ می‌شود؛ با جلد کلاسیک و جلد جدید؛ البته کتاب «سنگ صبور» او به دلیل ممیزی بسیار بر متنش چندین سال است که چاپ نشده است.
انتهای پیام
نظرات