سالهاست میدان انتهای خیابان مطهری از سوی مدیریت شهری بنام «میدان بسیج» نامگذاری  و تابلوی آن هم در میدان نصب شده است. این میدان بازمانده گذر صیقلان است که روزگاری جزیی از محله بزرگ «سرخبنده» بود و به همین دلیل همواره بنام صیقلان خطاب می شود.

در وجه تسمیه این محله، اقوال مختلفی روایت شده است. برخی می گویند در این محدوده، کارگاه های چلنگری بوده و بواسطه وجود مشاغلی که در کار آهن و صیقل دادن ابزارهای آهنی بودند، این نام بر محله ماندگار شده است. به نظر می رسد «صیقلان» جایگاه استادکاران صیقل کار و یا کارگاه های صیقل کاری بوده باشد. صیقلان و صقل بنه، نام روستاهای زیادی در گیلان است.

محمود نیکوییه، در وجه تسمیه نام محله صیقلان می نویسد:«برخی ریشه اصلی آن را سید کلان نوشته اند و این به سبب زیارتگاه و گورستانی به نام سید کلان بوده که در احداث خیابان شریعتی(رضاشاه سابق) در دهه اول قرن حاضر، تخریب و از یادها فراموش شده است.» (نک، رشت شهرباران)

یاسنت لوئی رابینو، نایب کنسول انگلیس در رشت در اوایل قرن بیستم، محله صیقلان را شامل دو ناحیه «صیقلان» و «سرخ بنده» می داند که هرکدام دارای تکیه و مسجد جداگانه بوده است.

جهانگیر سرتیپ پور نیز درباره محله صیقلان می نویسد:« صیقلان نام محله ای در رشت بوده که خیابانی شرقی- غربی آن محله را به دو قسمت نامساوی تقسیم کرده است و نام محله به میدانی داده است که روبروی مسجد صیقلان ایجاد شده است. از جانب شمالی این فلکه مزاری بنام سید کلان بود که به واسطه درختی فرسوده از سایر قبرها ممتاز می شده و شب ها بر مزار آن مشعلی روشن می شد و حاجتمندان نیز بر درخت مذکور دخیل می بستند.» (نک، نام ها و نامدارها)

آنچه از محله بزرگ صیقلان باقی مانده است، تنها همین میدان، مسجد امام حسین و چند کوچه معروف است که با کوچه پس کوچه های تودرتو بهم متصل هستند و یا از میدان اصلی به کوچه های محله سرخبنده، زرجوب و خیابان مطهری منتهی می شوند. کوچه های؛ سلجوقی، شریعت زاده، معدل، یعقوبی، شاعری، بهشتی و جورابچی، از کوچه های معروف محله صیقلان است.

جالب است، بدانید اگر امروز، دور میدان صیقلان، ایستگاه تاکسی هایی است که مسافران را به محلاتی همچون؛ گلسار، زرجوب، سرچشمه، مطهری و میکائیل و ... می رسانند، زمانی اطراف همین میدان ، ایستگاه اسب و ارابه هایی بود که کار جابجایی بار و مسافر را برعهده داشت.

 به دلیل نزدیکی میدان صیقلان به محلاتی همچون امین الضرب و کارخانه ابریشم کشی، نزدیکی به کارخانه بندپوتین سازی میکائیل شاهوردیان، نزدیکی به بازار بزرگ رشت و ساغریسازان و از سویی نزدیکی به محله باقرآباد (مرکز ارابه سازی) نیاز بود کار جابجایی و حمل و نقل کالا و بار از بازار رشت به سمت بندرپیربازار و برعکس به سرعت انجام شود. مال التجاره تجار رشت، از بندرپیربازار بارگیری شده و با کرجی به سمت بندر انزلی می رفت و از آنجا بارکشتی شده و به سمت کشورهای اروپایی فرستاده می شد. رونق تجارت ابریشم بویژه در زمان صفویه و پس از آن در دوره قاجار، ضرورت داشت صنایع جانبی در حوزه حمل و نقل کالا نیز تقویت گردد.

هرچه هست، اکنون محله صیقلان به واسطه نزدیکی به محله سرخبنده، تقریبا یک محله حساب می شود. با این حال وجود چند المان، شاخصه تاریخی محله ای است که حالا گورستان و مزار معروفش زیر آسفالت خیابان های رشت دفن شده است.

در میدان صیقلان، کوچه ای است که به تنهایی چند خانه تاریخی را در خود حفظ کرده است و اگر مدیریت شهری و اداره میراث فرهنگی گیلان، تنها همین یک کوچه را دریابند، گردشگران می توانند با قدم زدن در کوچه شهید صادقی، چندین عمارت تاریخی را یکجا ببینند.

خانه تاریخی صادقی، عمارت میرزا خلیل رفیع فیلدهی، نخستین شهردار رشت ، عمارت میرزا اسماعیل حاکمی معروف به عمارت ابریشمی، خانه تاریخی مرحوم کنارسری ، عمارت زین العابدین اخوان، خانه تاریخی حجت الاسلام میرزایی، امام جماعت مسجد بازار، خانه تاریخی حجتی، امام جماعت مسجد سوخته تکیه و چند خانه تاریخی دیگر، در همین کوچه باریک قرار دارد.

از بین خانه های نام برده شده، تنها ۲خانه میرزا خلیل رفیع و عمارت ابریشمی، توسط بخش دولتی خریداری شده و تنها عمارت ابریشمی امکان بازدید عموم را دارد.

مدرسه دخترانه دهخدا در ضلع غربی میدان صیقلان، از دیگر شاخصه های تاریخی میدان صیقلان است. این مدرسه پس از فوت استاد ابراهیم پورداوود (۲۰بهمن۱۲۶۴ – ۲۶آبان ۱۳۴۷) به نام آن ایران شناس شهیر زاده رشت، نامگذاری شد و بعدها نام مدرسه از پورداود به دهخدا تغییر نام داد.

دیوار این مدرسه، همواره بستر مناسبی برای ثبت چهره های ماندگار گیلان بوده است که از سوی شهرداری رشت، به صورت تابلوهای نقاشی در معرض دید عابران قرار می گیرد.

انتهای پیام