جهاد دانشگاهی تازه تأسیس‌شده بود و تنها ۴۶ روز از آغاز فعالیتش در ۱۶ مرداد ۱۳۵۹ می‌گذشت که جنگ عراق علیه ایران تحمیل و حملات رژیم بعثی عراق به ایران شروع شد. در همان زمان بود که بنا به گفته امام که فرمود «جنگ و دفاع از میهن در جبهه اولویت اول است» ۸۰ درصد فعالیت واحدهای جهاد دانشگاهی به موضوع جبهه‌های حق علیه باطل اختصاص یافت و جهادگران به‌صورت رزمنده در گردان‌ها و یا در پشت جبهه برای تجهیز ادوات جنگی و یا پروژه‌های تحقیقی، عملیاتی و یا حتی تعمیر و بازسازی ادوات نظامی به این موضوع متمرکزشده و اعزام دانشجویان و اساتید را مدیریت و سامان‌دهی می‌کردند.

اما ۲۷ دی‌ماه ۱۳۶۵ ساعت ۲۲:۳۰ جنگنده متجاوز رژیم بعث عراق دانشکده فنی دانشگاه تبریز و مناطق اطراف آن را هدف قرار داده که یکی از این بمب‌ها به ساختمان کارگاه ساخت قطعات و مهمات موردنیاز جبهه‌ها اصابت کرد که توسط جهاد دانشگاهی استان آذربایجان شرقی با هدف پیوند دانشگاه و صنعت دفاعی کشور راه‌اندازی شده بود. در این حمله ۳۳ نفر از جهادگران جهاد دانشگاهی به شهادت رسیدند که تاریخ شهادت آن‌ها به‌عنوان نماد پیشگامی و جهاد مقدس در راه خودباوری و خودکفائی دفاعی دانش‌بنیان «روز شهدای جهاد دانشگاهی» نام‌گرفته است. هرچند که در سال‌های اخیر نیز با سقوط هواپیمای C ۱۳۰ در سال ۱۳۸۴ محمدحسن قریب و اسماعیل عمرانی عکاس و خبرنگار خبرگزاری ایسنا و همچنین در حمله تروریستی داعش در سال ۹۶ به مجلس شورای اسلامی نیز شهید حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید مهدی تقوی مدیرعامل سابق خبرگزاری ایکنای جهاد دانشگاهی به جمع شهدای جهاد دانشگاهی افزوده شدند.

جهاد دانشگاهی اصفهان؛ بازوی تجهیز میدان‌های جنگ

در همین رابطه سید محمود حسینی، رئیس سابق امور فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان در گفتگو با ایسنا و با اشاره به تعطیلی دانشگاه‌ها در اردیبهشت‌ماه ۱۳۵۹ به دلیل انقلاب فرهنگی و همچنین ایجاد مجموعه جهاد دانشگاهی در مردادماه همان سال، اظهار کرد: مدتی زیادی از انقلاب اسلامی نگذشته بود که جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در تاریخ ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ شروع شد. در آن دوره دانشگاه‌ها در پشتیبانی جبهه‌ها فعالیت‌های زیادی داشتند، هرچندکه دانشجویان از شهرها و محلات خود نیز در قالب جهاد سازندگی، سپاه و یا بسیج به جبهه اعزام می‌شدند و بیشترِ مسئولیت‌های فرماندهی و موقعیت‌های مدیریتی جنگ را به عهده می‌گرفتند.

او با بیان اینکه یکی از فعالیت‌های مهم جهاد دانشگاهی اصفهان در زمان جنگ تحمیلی، علاوه بر اعزام نیرو به جبهه‌ها، فعالیت‌های پشتیبانی بود، افزود: به خاطر دارم در زمان ریاست دکتر شاه‌زمانیان بر دانشگاه اصفهان، آقای عباسعلی یادگاری که از کارمندان دانشگاه اصفهان بود و با جهاد دانشگاهی همکاری داشت یک کارگاه بزرگ خیاطی در دو مجموعه سلف‌سرویس بزرگ دانشگاه اصفهان راه‌اندازی کرد که کارگاه جهاد دانشگاهی نام داشت و زنان خانه‌دار اصفهان چرخ‌های خیاطی خود را به این کارگاه آوردند و چند سال به‌طور رایگان برای رزمندگان ملزومات لازم را می‌دوختند و مادر من نیز جزو همین زنان بود که هرروز به جهاد دانشگاهی می‌رفت و لباس می‌دوخت.

حسینی گفت: یادم است که در سال ۱۳۶۵ جمع زیادی از دانشگاه اصفهان برای عملیات کربلای ۵ به جبهه اعزام شدند و علاوه بر آن اعزام دانشجویان پزشکی نیز برای خدمات پزشکی و درمانی انجام می‌شد، من نیز به‌عنوان عضو شورای جهاد دانشگاهی با همراهی رئیس وقت دانشگاه اصفهان یعنی دکتر رزمجو و دکتر اژه‌ای برای رسیدگی به مسائل و شناسایی نیازهای رزمندگان لشکر امام حسین (ع) سفری به منطقه داشتیم تا نیازهای اعضای گردان را پیگیری و مرتفع کنیم.

استاندار سابق اصفهان ادامه داد: یکی دیگر از فعالیت‌های جهاد دانشگاهی اصفهان که از گام‌های مهم این نهاد در دوران دفاع مقدس بشمار می‌رفت و با مسئولیت دکتر یوسفی به‌عنوان مسئول جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان و عضو شورای این جهاد انجام شد، برگزاری کارگاهی بود که ساخت اولین هواپیماهای کوچک بدون سرنشین در آنجا طراحی و ساختهشد. از این هواپیماها که آن موقع «آر-پی-وی» نام داشت ابتدا برای عکس‌برداری و بعدها برای فیلم‌برداری استفاده شد و امروز به آن پهباد می‌گویند.

حسینی با اشاره به شهدای جهاد دانشگاهی واحد اصفهان گفت: یکی از معدود اساتید شهید دانشگاه‌های کشور در جنگ تحمیلی، شهید دکتر مصطفی نیک نژادی بود که در امریکا تحصیل‌کرده و عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان بشمار می‌رفت و انسانی بسیار منزه و متدین و فداکار بود. او در عملیات بیت‌المقدس شهید شد و مزار ایشان در ورودی گلستان شهدا زیارتگاه همه علاقه‌مندان علم و جهاد است. همچنین تعداد زیادی از دانشجویان دانشگاه اصفهان در زمان جنگ تحمیلی هشت‌ساله با جهاد دانشگاهی این دانشگاه همکاری داشتند که در اعزام‌های مختلف شهید شد که از آن جمله می‌توانم به شهید جواد فتاحی اردکانی از رشته زمین‌شناسی، شهید سعید مصدق خواه از رشته علوم تربیتی و شهید محسن سرمدی از رشته علوم تربیتی اشاره‌کنم که اگرچه کارمند جهاد دانشگاهی اصفهان نبودند ولی همکاری بسیار خوبی با آن داشتند.

رئیس سابق امور فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان تصریح کرد: جهاد دانشگاهی در سال‌های ابتدای تأسیس شامل سه گروه امور مالی اداری، پژوهش و فرهنگی بود و در دوران هشت‌ساله جنگ تحمیلی به‌عنوان یکی از بازوهای قدرتمند تجهیز میدان‌های حق علیه باطل بشمار می‌رفت که علاوه بر اعزام نیرو به جبهه، در رفعِ نیازهای جبهه‌ها در زمینه‌های مختلف نیز فعال بود.

جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان و دفتر پشتیبان در اهواز

محمدباقر عطایی، رئیس سابق جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان نیز در گفتگو با ایسنا و با بیان اینکه تولد جهاد دانشگاهی با آغاز دوران هشت‌ساله دفاع مقدس همخوانی دارد، بیان کرد: دانشگاه‌ها در ابتدای انقلاب به‌واسطه انقلاب فرهنگی در سال ۵۹ تعطیل شدند و در همان سال ستاد انقلاب فرهنگی شکل گرفت که وظیفه این ستاد، اداره دانشگاه‌ها بود و از همین رو جهاد دانشگاهی ایجاد شد؛ بنابراین شورای مدیریت جهاد دانشگاهی در دانشگاه‌ها شکل گرفت و اداره تمام امور دانشگاه‌ها به عهده این شورا بود؛ درواقع جهاد دانشگاهی به‌عنوان یک نهاد انقلابی وظیفه اداره دانشگاه‌ها را به عهده داشت.

او ادامه داد: در استان اصفهان نیز شورای مدیریت جهاد دانشگاهی تشکیل‌شد و فعالیت‌های متنوعی را انجام می‌داد که بخشی از آن‌ها مربوط به اداره دانشگاه و بخشی نیز مربوط به دفاع مقدس بود که در این قسمت، جهاد دانشگاهی به‌صورت اخلاق‌مدارانه و با حس مسئولیت و ادای وظیفه به جنگ وارد شد.

عطایی با بیان اینکه برای جهاد دانشگاهی سه مقطع را می‌توان در نظر گرفت، گفت: اولین مقطع، شکل‌گیری جهاد است. تا حدود سال ۱۳۶۱ جهاد دانشگاهی عمدتاً روی بعضی از پروژه‌های نظامی کار می‌کرد و در اصفهان نزدیک به ۱۶ پروژه نظامی را انجام داد که در این مدت تعدادی از نیروهای دانشگاه (کارمند و یا دانشجو) شهید شدند. از سال ۶۱ تا ۶۲ که جنگ به مرحله تخصصی وارد شد مرحله دوم جهاد دانشگاهی شروع می‌شود که فرماندهان جنگ اعلام کردند که باید در جنگ از تخصص استفاده شود و برای رصد جبهه پشت دشمن، سیستم‌های شناسایی موردنیاز است.

او افزود: همان زمان جرقه‌ای شد برای اینکه ما بتوانیم از هواپیماهای «آر-پی-وی» استفاده کنیم. به خاطر دارم که در همان سال ۶۱-۶۲ پروژه مشترکی بین جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان و سپاه پاسدارن شکل گرفت و قرار شد که اولین هواپیمای بدون سرنشین را بسازیم که بتواند از پشت جبهه دشمن عکس‌برداری کند که الحمدالله این هواپیما ساخته شد و با موفقیت به پرواز درآمد. البته ما در مباحثی مانند نصب دوربین روی این هواپیما و نوع فیلم‌برداری مشکلاتی داشتیم و حتی دوربین خوبی نداشتیم که در این خصوص با شهید سلمان بابایی (برادر شهید محمد بابایی) که همکلاسی ما در دانشکده مکانیک دانشگاه صنعتی اصفهان بود درخواست کردیم که به‌واسطه مادرش که ژاپنی‌الاصل بود (کونیکو یامومارا یا سبا بابایی) این موضوع را برای ما حل کند و به‌این‌ترتیب یک دوربین بسیار خوبی را از ژاپن برای ما آوردند که روی هواپیما نصب شد و نهایتاً این عکس‌برداری شروع شد. الحمدالله در حال حاضر کشور ما در زمینه پهبادها نقش مهمی را در منطقه غرب آسیا دارد.

رئیس سابق جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان با اشاره به شکل‌گیری دفاتر پشتیبانی جنگ به‌عنوان مقطع سوم جهاد دانشگاهی، تصریح کرد: از سوی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی در تهران و با توجه نقش‌های مختلف این نهاد، دفتر پشتیبانی در جنگ طراحی شد و قرار شد هریک از واحدهای جهاد دانشگاهی در دانشگاه مربوطه، این دفاتر را با سه وظیفه‌ی انجام کارهای تخصصی و پژوهشی، اعزام نیرو و همچنین تبلیغات و فرهنگ جنگ شکل دهد تا  همه اقشار دانشگاهی شامل استاد و کارمند و دانشجویان در جریان مسائل جنگ و اعزام و نیرو و نیازهای آن قرار بگیرند و حتی بتوانند کمک‌های مالی انجام دهند.

عطایی ادامه داد: تمایزی بین جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان و سایر جهادها این بود که ما تنها واحدی بودیم که در مناطق جنگی و به‌ویژه در شهر اهواز دفتر پشتیبانی را دایر کردیم و با همکاری قرارگاه خاتم‌الانبیا در اهواز مستقر شدیم، چراکه  شهید خرازی به ما گفت که شما اگر بخواهید برای جنگ خدمت کنید باید در جبهه حضورداشته باشید و از نزدیک برای رزمندگان کاری انجام دهید و ما نیز با توجه به صحبت شهید خرازی دفتر پشتیبانی جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان را در فلکه شهید صفدری اهواز شکل دادیم که مصدر خدمتی خوبی برای اعزام نیروهای متخصص شد.

او گفت: از سوی جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان بیش از ۴۰ پروژه تخصصی در جنگ تحمیلی انجام شد که استفاده از طراحی نوع بالنِ دارای هیدروژن برای ممانعت از حملات هوایی دشمن یکی از آن‌ها بود که به آن پدافند غیرعامل می‌گفتند، همچنین  طراحی دستگاه‌های کدینگ و دی کدینگ و یا استفاده از بالن برای کارهای تبلیغاتی و نیز چراغ‌های ویژه برای پاک‌سازی معابر توسط رزمندگان، از بین بردن دود ماشین‌آلات سنگین و اندازه‌گیری ارتفاع آب در زمان جزر و مد، از دیگر پروژه‌های انجام‌شده بودند.

عطایی اضافه کرد: تشییع شهدای در دانشگاه برای ترویج روحیه جهادی و شهادت، انجام تبلیغات و برگزاری نمایشگاه‌های از جنگ، سایر فعالیت‌های جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان بود؛ ضمن اینکه در بحث اعزام نیرو نیز تلاش بسیاری داشتیم و دانشگاهی صنعتی اصفهان از ابتدای جنگ تا پایانِ آن ۱۴۰ شهید به انقلاب اسلامی تقدیم کرد که یادمانی هم از آن‌ها در ان دانشگاه ایجادشده است که تعدادی از کارمندان جهاد دانشگاهی نیز جزو این شهدا هستند که ازجمله می‌توان از شهید فرامرز آذری، شهید حسین مقیمی زاده، شهید عبدالله فرهادی، شهید امیر زری‌باف و شهد صیرفی نژاد اشاره کرد؛ ضمن اینکه شهید عبدالله فرهادی نیز جزو کارکنان جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان بود در دفتر پشتیبانی اهواز همکاری می‌کرد.

رئیس سابق جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان به خاطراتی از این شهدا نیز اشاره کرد و گفت: شهید فرامرز آذری از افراد بسیار باسواد دانشگاه بود که در رشته الکترونیک دانشگاه صنعتی اصفهان تحصیل می‌کرد و به‌عنوان سنگرساز بی سنگر در جنگ کارکرده و سنگر ایجاد می‌کرد که نهایتاً در عملیات والفجر ۸ به شهادت رسید و همیشه به اخلاص او غبطه می‌خورم. همچنین شهید حسین مقیم زاده از نیروهای نخبه رشته مهندسی مواد دانشگاه صنعتی اصفهان بود که در برق و مکانیک هم سرآمد بود و در دفتر پشتیبانی ما در اهواز نیز حضور فعالی داشت و یادم است که حتی در گرمای شدید اهواز همیشه لباس جنگ بر تن داشت و اعتقاد داشت نباید ازنظر لباس با یک رزمنده تفاوتی داشته باشد. شهید امیر زری‌باف نیز در رشته مهندسی مواد این دانشگاه درس می‌خواند و مدتی به‌عنوان مسئول انتشارت جهاد فعالیت داشت.

انتهای پیام