به گزارش ایسنا، در دوره جدید که از ۲۵۴، سال تأسیس دولت صفاری، آغاز می‌شود، از زبان‌های متعددی اطلاع داریم که مهم‌ترین آن‌ها پشتو، کردی، آسی، بلوچی و فارسی دری است. 

زبان پشتو یکی از زبان‌های رسمی افغانستان است. این زبان به الفبای فارسی نوشته می‌شود و قدیم‌ترین اثر بازمانده از آن از سده شانزدهم میلادی است. از پشتو در دوره باستان و میانه اثری به جای نمانده است. 

زبان‌های کردی در کردستان ایران و عراق و ترکیه و سوریه و در ارمنستان رواج دارند. برای نوشتن زبان‌های کردی، در ایران و عراق الفبای فارسی و عربی، در سوریه الفبای لاتینی و در ارمنستان الفبای روسی به کار برده می‌شود، از زبان کردی در دورۀ باستان و میانه اثری به جای نمانده است. 

زبان آسی بازمانده زبان سکاهای غرب است. زبان آسی که به الفبای روسی نوشته می‌شود، در شمال قفقاز رایج است. سرزمین آس‌ها به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. بخش شمالی آن جزء فدراسیون روسیه است و بخش جنوبی آن جزء جمهوری گرجستان. گویندگان آسی حدود ۵۰۰هزارنفرند. 

زبان بلوچی در بلوچستان ایران و پاکستان و در افغانستان رایج است. این زبان به الفبای فارسی نوشته می‌شود. از زبان بلوچی در دوره باستان و میانه اثری به جای نمانده است. 

زبان فارسی دری (دری یعنی رسمی) دنباله فارسی میانۀ زردشتی است. این زبان، که از زمان یعقوب لیث صفاریان زبان رسمی ایرانیان مسلمان شده، به تدریج جانشنین دیگر زبان‌های ایرانی، یعنی سغدی، خوارزمی و بلخی، گردید و در منظقۀ وسیعی از هندوستان تا اروپا و از دریای خوارزم تا خلیج فارس رایج شد. 

سیداسماعیل جرجانی در ذخیر خوارزمشاهی (چاپ سعیدی سیرجانی، ص ۱)، که در سال ۵۰۴ به نام قطب‌الدین محمدبن نوشتگین، نخستین پادشاه خوارزمشاهی، تألیف کرده، گفته است: 

این کتاب را ذخیره خوارزمشاهی نام کرد... و به پارسی ساخت، تا به برکات او، منفعت این کتاب به هر کسی برسد و خاص و عام را بهره باشد. 

ابن‌بطوطه (سفرنامه، ترجمه دکتر محمدعلی موحد، تهران ۱۳۵۹، ج۲، ص ۷۵۰) از رواج شعر فارسی در نیمه اول سده هشتم هجری در چین خبر داده است. 

تسلط استعمار بر کشورهای شرق سبب شد که از رواج فارسی کاسته شود. فارسی دری امروزه در افغانستان و تاجیکستان و ازبکستان هم رایج است. در هر چهار کشور ایران و افغانستان و تاجیکستان و ازبکستان از اوایل دۀ بیستم مسیحی وضعی برای فارسی پیش آمده، که فارسی رایج در هر یک از آن کشورها، به راهی افتاده که به‌تدریج آن‌ها را از هم جدا کرده است. در فارسی رایج در تاجیکستان و ازبکستان، که به الفبای روسی نوشته می‌شود، واژه‌های زیادی از روسی وارد شده و یا از آن زبان ترجمۀ تحت‌اللفظ شده است. در فارسی رایج در افغانستان واژه‌های زیادی از پشتو وارد شده است و در فارسی رایج در ایران لغات زیادی از فرانسه به عاریت گرفته شده و لغات جعلی زیادی هم ساخته شده است. 

از کتاب «تاریخ مختصر زبان فارسی» نوشتۀ محسن ابوالقاسمی، انتشارات طهوری، بهار ۱۳۷۸، تهران.

انتهای پیام