آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۱۵
چرا فارسی از زبان‌های ایرانی دیگر پیشی گرفت؟
در میان همۀ زبان‌های ایرانی تنها یک زبان است که در همۀ مراحل شناخته و بررسی شده و از آثار فرهنگی برخوردار بوده و آن فارسی است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۱۴
واژه‌هایی که برانداختن آن‌ها خیانت به ایران است
سعید نفیسی باور داشت برانداختن واژه‌های تازی (عربی) به بهانۀ ایرانپرستی یکی از خیانتهای آشکار و جانفرسا نسبت به ایران است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۱۳
بیگانه‌ای که در اوستا هم نفوذ کرد
نگاهی به تاریخچه زبان پهلوی نشان می‌دهد استعان از زبان بیگانه و آن هم زبان سامی در زبان‌های ایرانی، سنتی دیرین و شالده کهن‌سازی‌ست که کوتاهترین دوره استقرار آن به بیش از هزاروپانصد سال پیش برمی‌گردد.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۱۲
چرا با فارسیِ «شاهنامه» صحبت نمی‌کنیم؟
از خلق «شاهنامه» به‌دلیل پاک بودن از عربی، به‌عنوان یک قیام در زبان فارسی یاد می‌شود؛ اما چرا از آن به بعد مردم با فارسی «شاهنامه» صحبت نکردند؟
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۱۱
آنچه از رواج فارسی کاست
درحالی که گفته می‌شود تسلط استعمار بر کشورهای شرق سبب شده از رواج فارسی کاسته شود، در فارسی رایج در ایران نیز لغت‌های زیادی از فرانسه به عاریت گرفته شده و لغت‌های جعلی زیادی هم ساخته شده است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۱۰
تنها زبانی که بر همۀ لهجه‌های ایرانی تأثیری گذاشته
از میان زبان‌های جدید ایرانی، فارسی، تنها زبانی‌ست که ادبیات وسیع و طراز اول به‌وجود آورده و نیز در همۀ لهجه‌های ایرانی تأثیری عمیق داشته است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۹
روزگار خودنمایی با جعلیاتی به‌نام پهلوی
عده‌ای در سال‌های قبل از انقلاب، عنوان پهلوی‌دانی را دست‌آویز خودنمایی می‌کردند و سخنان غلطی به‌نام «الفاظ پهلوی» تحویل این و آن می‌دادند و با این خودنمایی‌ها جوانان را گمراه می‌کردند.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۸
میراثی که از بین رفته است
درحالی که زبان کردی مانند زبان فارسی و برخلاف زبان بلوچی و پشتو در طول زمان تغییرات مهم داشته، گرگانی که لهجۀ خاص فرقۀ حروفیه بوده و همچنین آثار معتبر مازندرانی از میان رفته است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۷
بلوچی؛ زبانی محافظه‌کارتر از فارسی!
بلوچی از گروه شمالی زبان‌های غربی‌ست و بسیاری از لغات ایرانی کهن با اندک تغییری در آن به‌جا مانده است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۶
زبانی ایرانی که فارسی در آن نفوذ پیدا نکرده
آسی و یغنابی از جمله زبان‌ها و گویش‌های ایرانی شرقی هستند. این در حالی‌ست که آسی یکی از معدود زبان‌هایی است که زبان فارسی در آن تقریباً نفوذی نیافته.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۵
زبانی که جای خود را به فارسی و ترکی داد
فقط زبان سغدی نیست که در برابر نفوذ زبان فارسی و ترکی به تدریج از میان رفته، زبان خوارزمی نیز که تا حدود قرن هشتم هجری رواج داشته، پس از آن جای به زبان فارسی و ترکی سپرده است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۴
هجمه‌هایی که زبان اصلی خراسان را از بین برد
برخلاف این‌که «پارتی» در دوره‌ای زبان یکی از اقوام شمال شرقی ایران بوده، هیچ یک از لهجه‌های موجود در ایران را نمی‌توان دنبالۀ مستقیم این زبان شمرد. لهجه‌های امروزی خراسان عموماً لهجه‌های زبان فارسی‌اند و زبان اصلی این نواحی در برابر هجوم اقوام مختلف و نفوذ زبان رسمی دورۀ ساسانی از میان رفته است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۳
علت اشتباه دستوری در کتیبه‌های هخامنشی چیست؟
از کتیبه‌های شاهان هخامنشی می‌توان دریافت که زبان فارسی باستان از همان ایام رو به سادگی می‌رفته و اشتباهات دستوری این کتیبه‌ها ظاهراً حاکی از این است که رعایت این قواعد از رواج افتاده بوده. پس می‌توان مقدمۀ ظهور فارسی میانه (پهلوی) را از اواخر دورۀ هخامنشی دانست.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۲
زبانی که از کتیبه‌های هخامنشیان به‌جا مانده
مادی هرچند که در روزگاری زبان شاهان خاندان مادی و مردم مغرب و مرکز ایران بوده است اما از زبان‌های کهن ایرانی‌ست که اثر مستقلی از آن به دست نیامده و تنها مأخذ عمدۀ اطلاع از آن، کلمات و عباراتی‌ست که در کتیبه‌های شاهان هخامنشی به جا مانده است.
-
آشنایی با زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی/۱
زبان‌های ایرانی که دیگر رایج نیستند
درحالی‌که زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی یکی از متنوع‌ترین دسته‌های زبان‌های هندواروپایی به‌شمار می‌رود، زبان‌های ایرانی کهن و میانه امروز دیگر رایج نیستند و آن‌ها را فقط بر حسب مدارکی که از آن‌ها به جای مانده است می‌شناسیم.