اشاره:
آنچه كه در پي مي‌آيد هشتمين بخش از گزارش عملكرد اداره سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در سال 1386 است كه در دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد اداره‌ي سلامت روان تنظيم شده است.
در اين بخش عملكرد اداره سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در "برنامه ورود روانپزشكي رابط مشاوره به بيمارستان‌هاي عمومي" ارائه مي‌شود؛ به اين ترتيب كه پس از بيان مساله، به چگونگي وضعيت موجود، اهداف كلي و اختصاصي، شرح برنامه، فعاليت‌هاي انجام شده در سال 86، مشكلات موجود و دستاوردهاي برنامه پرداخته خواهد شد.
سرويس مسائل راهبردي ايران به منظور تسهيل دسترسي خبرنگاران حوزه اجتماعي، و بهداشت و درمان به اسناد سياستي و برنامه‌هاي وزارت بهداشت و درمان با هدف فراهم آوردن زمينه تحليل و بررسي برنامه‌ها و سياست‌هاي حوزه بهداشت روان در عرصه‌اي عمومي، متن كامل اين سند را منتشر مي‌كند. قابل ذكر است پيش از اين نيز گزارشي از اهداف عملكردي اداره‌ي مذكور در سال 1387، در اين سرويس منتشر شده است.
سرويس مسائل راهبردي ايران (psy.isna88@yahoo.com) با تقدير از اين اقدام دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، در مسير انتشار اطلاعات و تعامل با دانشگاهيان و افكار عمومي، آمادگي خود را براي انعكاس پيشنهادات و انتقادات استادان، پژوهشگران، دانشجويان، فعالان بخش سلامت روان و مديران و سياست‌گذاران بخش به منظور بررسي اين گزارش اعلام كرده و اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ي عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران ضمن مستندسازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت اين فرآيند در هر حوزه شود.
*ورود روانپزشکي رابط مشاوره به بيمارستان‌هاي عمومي*
مقدمه و بيان مسئله:
اختلالات روانپزشکي به طور شايعي با ساير بيماري‌ها ديده مي‌شوند. همراهي اين اختلالات با بيماري‌هاي جسمي در بيماران بستري در بخش‌هاي غيرروانپزشکي موجب افزايش هزينه‌هاي درماني مي‌شود.
اختلالات رواني ممکن است در روند بهبود بيماري‌هاي داخلي تداخل ايجاد نموده و يا موجب تشديد علايم و يا حتي ايجاد علايم جسمي شود. شيوع اختلالات رواني بين بيماران بستري در بخش‌هاي طبي 20 تا 40 درصد است که ارجحيت با زنان؛ افراد جوان و همچنين افراد بي‌کار و مطلقه است. علي‌رغم شيوع نسبتا بالاي اختلالات روانپزشکي در ساير بخش‌ها ميزان تشخيص و ارجاع به روانپزشک توسط ساير متخصصان پايين است و پزشکان و پرستاران بخش‌هاي غيرروانپزشکي قادر به تشخيص و گزارش بيش از 5 درصد از موارد تشخيص داده شده توسط روانپزشکان نيستند. به نظر مي‌رسد مشاوره روانپزشکي وسيله موثر براي کمک به بيماران و کادر درماني بخش‌هاي مختلف بيمارستان‌هاي عمومي باشد.
اطلاعات موجود در کشور ما در زمينه روانپزشکي مشاوره محدود است، که يکي از دلايل آن فقدان بخش‌هاي آموزشي رسمي در اين حوزه است. تک تخصصي بودن مراکز آموزشي و درماني روانپزشکي و محدود بودن بيمارستان‌هاي عمومي بخش يا تخت روانپزشکي وضعيت دسترسي به مشاوره با روانپزشکان را براي ساير متخصصان و به تبع آن بيماران نيازمند به اين خدمات مشکل مي‌سازد.
اولين مطالعات و اقدامات در جهت ايجاد بخش مشاوره رابط در بيمارستان طالقاني دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي آغاز شده است. بر طبق آمار سال 1381 اين مرکز، درصد ارجاع روانپزشکي در کل بيماران بيمارستان 1. 6 درصد بوده است، بيشترين موارد ارجاع به ترتيب غدد 15 درصد، داخلي قلب 12. 6 درصد، CCU 13. 6 درصد و بيشترين علت ارجاع: وجود يک علامت روانپزشکي، وجود سابقه اختلال روانپزشکي، تحريک‌پذيري و پرخاشگري بوده است. از سال 1382 با همکاري اساتيد روانپزشکي اين مرکز و حمايت‌هاي مالي و علمي دفتر سلامت رواني، اجتماعي ارائه خدمات روانپزشکي مشاوره رابط آغاز گرديده است. همچنين برنامه آموزشي فلوشيپ روانپزشکي مشاوره رابط توسط اساتيد دست اندرکار اين طرح تدوين شده است و به مراجع ذي‌صلاح ارائه شده و در مراحل انتهايي تصويب قرار دارد.
همچنين برنامه ديگري با همکاري اساتيد دانشگاه علوم پزشکي تهران و حمايت‌هاي مالي و علمي اين دفتر در مرکز آموزشي درماني قلب تهران در حال انجام است.
وضعيت موجود:
در حال حاضر اختلالات روانپزشكي جايگاه دوم تا چهارم را در بين اختلالات شايع پزشكي دارا مي‌باشد و از اولويت‌هاي سلامت است. اكثر قريب به اتفاق مبتلايان به اختلالات روانپزشكي را بيماران نوروتيك تشكيل مي‌دهند كه بخش‌هاي روانپزشكي فعلي محل مناسبي براي بستري اين‌گونه بيماران نيست. همچنين استيگماي بستري در بخش روانپزشكي مانعي براي ارائه خدمات به اين بيماران است.
مجري و همكاران:
- اداره سلامت روان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي
- دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي
- مركز تحقيقات روانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي دانشگاه تهران
هدف كلي:
- كاهش ميزان انگ در خصوص اختلالات روانپزشكي
اهداف اختصاصي:
1. ارائه خدمات روانپزشکي در دو بيمارستان عمومي
2. افتتاح يک بخش نمونه Open Ward روانپزشکي
3. برقراري دوره فلوشيب روانپزشکي مشاوره - رابط
شرح برنامه:
با راه‌اندازي بخش مشاوره- رابط در بيمارستان‌هاي عمومي برآنيم تا بخش روانپزشكي را وارد بيمارستان‌هاي عمومي كرده و به اين ترتيب استيگماي بستري در بيمارستان روانپزشكي را كاهش دهيم.
فعاليت‌هاي انجام شده تاكنون:
1. اجراي برنامه در دو بيمارستان در سطح درمانگاهي و مشاوره در بخش
2. افتتاح درمانگاه‌هاي پيگيري براي بيماران جسمي داراي مشکلات رواني در دو بيمارستان
3. توليد برنامه نرم‌افزاري ثبت اطلاعات بيماران
4. چند نوبت بازديد از فعاليت‌هاي بيمارستان طالقاني، جلسه با رئيس بيمارستان، شروع فعاليت‌هاي مربوط به تاسيس بخش "Open Ward" روانپزشکي، برگزاري جلسات کارگاهي و کنفرانس و ژورنال کلاب در بيمارستان براي آموزش پرسنل ساير بخش‌ها
5. پيگيري اعتبار ارسالي سه ماهه چهارم سال 1384 به دانشگاه شهيد بهشتي
6. تكميل سيستم "recording" بيماران روانپزشكي
7. كسب موافقت براي افتتاح بخش "open ward" جهت راه‌اندزاي 6 تخت روانپزشكي در شروع كار
8. ارائه درخواست فلوشيپ CL به دبيرخانه شوراي تخصصي
9. انجام كارهاي پژوهشي و آموزش مربوط به طرح مذكور
دستاوردهاي برنامه تاكنون:
- فراهم كردن شرايط راه‌اندازي خدمات روانپزشکي رابط در يک بيمارستان
- انجام طرح ارزيابي اثربخشي خدمات روانپزشکي رابط در دانشگاه تهران
مشکلات موجود:
1. تأخير در راه‌اندازي بخش "open" بيمارستان طالقاني
2. تأخير در گزارش‌دهي مركز تحقيقات روانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران
فعاليت‌هاي بعدي:
1. جلسه با رئيس بيمارستان طالقاني براي تاکيد بيشتر بر اجراي دقيق برنامه
2. بازديد از نحوه اجراي برنامه
3. هماهنگي با معاونت آموزشي براي ارائه دوره فلوشيب
4. برگزاري كارگاه‌هاي آموزش براي روانپزشکان براي توسعه فعاليت "Psychiatry CL" در کشور
دستاوردهاي سال 1387:
- راه‌اندازي بخش مشاوره- رابط در بيمارستان طالقاني
ادامه دارد...