اشاره:
آن چه كه در پي مي‌آيد گزيده‌اي است از 2 پژوهش «بررسي وضعيت كشاورزي ارگانيك درايران وجهان» و هم‌چنين «كشاورزي زيستي» كه پيش از اين در موسسه‌ي  پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي  انجام گرفته است.
اجراي كشاورزي پايدار علاوه بر آن‌كه منجر به سود بخشي اقتصادي- اجتماعي مي‌شود، مانع از پيدايي آلودگي‌هاي آب و خاك شده و با حفاظت از محيط زيست از به خطر افتادن حيات گياهان، حيوانات و انسان‌ها جلوگيري خواهد كرد. اين در حالي است كه الگوهاي كشاورزي متداول خسارت‌هاي جبران‌ناپذيري به منابع زيستي كشور وارد آورده و درصورت غفلت سياست‌گذاران از اصلاح سياست‌هاي جاري توسعه‌ي بخش كشاورزي، پيش‌بيني مي‌شود اين روند مخرب به نحو روزافزوني ادامه يابد.
با توجه به آن‌كه کشاورزي ارگانيک (کشاورزي زيستي) شاخه‌اي از کشاورزي پايدار است بنابراين در تكميل كارگاه‌ها و مقالات سياست‌هاي توليد محصول سالم به توضيح اين نوع از نظام كشاورزي پرداخته مي‌شود. در كشاورزي ارگانيك کاربرد مواد شيميايي مصنوعي ممنوع و تمام مراحل توليد، فرآوري و بازاريابي محصولات  داراي استاندارد‌هاي خاصي‌ است. اجراي اين استانداردها در توليد محصولات كشاورزي ارگانيك توسط يک موسسه‌ي گواهي کننده، نظارت مي‌شود.
 گفتني‌ست در کشاورزي ارگانيک تاکيد بيشتري بر استفاده از نهاده‌هاي درون مزرعه‌اي و طبيعي همانند کود سبز، کود دامي، بقاياي گياهي، تناوب زراعي، کشت مخلوط و... مي‌شود و محصول سالم  با کيفيت مطلوب و طبيعي در اختيار مصرف کنندگان قرار مي گيرد. اين نوع محصولات براي خريداران با برچسب ارگانيك يا زيستي مشخص مي‌شوند و قيمت آن‌ها در بازار گرانتر از ساير محصولات است.
توصيه‌هاي پزشكان و متخصصان سلامت غذايي درباره خطرات فراوان باقيمانده‌ي غير مجاز كود و سم شيميايي در محصولات كشاورزي و هشدارهاي كارشناسان محيط زيست درباره‌ي آلودگي‌هاي خطرناك طبيعت از جمله آلودگي مخازن آب زيرزميني و خاك مزارع به خوبي نشان مي‌دهد كه اين نوع كشاورزي بايد به عنوان يكي از اولويت‌هاي سياست‌هاي عمومي بخش كشاورزي، مورد توجه سياست‌گذاران قرار گيرد.
گفتني است در اولين ماده‌ي سياست‌هاي كلان نظام در بخش كشاورزي آمده است؛ توسعه‌ي پايدار كشاورزي با حفاظت از منابع طبيعي پايه توليد و صيانت و توانمندسازي منابع انساني بوده و از سوي ديگر در ماده‌ي 8 اين سياست‌ها مراعات معيارهاي زيست محيطي، به عنوان يكي از اهداف تخصيص يارانه هدفمند به بخش كشاورزي مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.
هم‌چنين در بخش امور كشاورزي، دام و آبزيان شرح وظايف تفصيلي وزارت جهاد كشاورزي مصوب 1379 بر موضوع نظارت بر ورود، توليد، توزيع و مصرف سموم مورد نياز بخش كشاورزي با رعايت شاخص‌هاي زيست محيطي كشور تاكيد دارد. 

 *واژگان *

واژگان موردنياز به‌منظور تأمين مقاصد و اهداف كشاورزي زيستي عبارتند از:
برچسب: از ديدگاه اقتصادي عبارتست از ارائه‌ي نام محصول، علائم تجاري و تصويري، با اشكال گوناگون اعلاميه، برچسب، لوح يا نوار بر روي بسته‌بندي محصولات زيستي(Anonymous, 2001).
آماده سازي: عمليات مرسوم در روند حفاظت، نگهداري يا فرآوري محصولات كشاورزي  و نيز بسته بندي يا تغييرات اعمال شده روي برچسب، شامل معرفي شيوه‌هاي زيستي در توليد محصولات تازه، حفاظت شده و يا فرآوري را بيان مي‌كند(Anonymousc,2001)
نظام بازرسي وكنترل: به تمام عمليات لازم براي كنترل و بازرسي مراحل توليد و محصولات توليد شده به‌صورت زيستي به‌منظور صدور گواهينامه، گفته مي‌شود
(‌Anonymous,2001).
بازاريابي: اقدام براي فروش و عرضه، حراج، تحويل يا قراردادن در معرض ديد و خريد مصر ف كنندگان است(Anonymous,2001).
عامل: هر شخص حقيقي يا حقوقي است كه به امر توليد، آماده سازي يا واردات محصولات زيستي از يك كشور ديگر و به قصد فروش آنها در بازار اقدام مي‌كند(Anonymous,2001).
تركيبات: هرگونه مواد افزودني كه در مراحل آماده سازي و فرآوري محصولات زيستي به‌منظور هماهنگي با قوانين اتخاذ شده براي توليد محصولات زيستي به‌كار
مي‌رود(Anonymous,2001).

*كشاورزي زيستي چيست؟*

كشاورزي زيستي يكي از نظام‌هاي بسياركهن كشاورزي است كه بشر از سال‌هاي گذشته با آن آشنا بوده است، اما رشد سريع جوامع انساني، افزايش فرهنگ مصرف و عدم تعادل ميان توليد و مصرف، باعث شد كشاورزي صنعتي جايگزين كشاورزي سنتي شود. استفاده از فناوري‌هايي همانند توليد و كشت گسترده‌ي ارقام پرمحصول گونه‌هاي زراعي، باغي، ترويج و استفاده از انواع كودها و سموم شيميايي، نقش مهمي در افزايش توليدات كشاورزي ايفا كرد؛ هم‌چنين مهندسي ژنتيك و بيوتكنولوژي از فن آوري‌هاي جديد بشر در سه دهه‌ي اخير مي‌باشد كه انقلاب بزرگي را در امر افزايش توليدات كشاورزي به‌وجود آورده است؛ در نتيجه‌ي به‌كارگيري فن آوري‌هاي در پيش گفته شده، كشاورزي سنتي تغيير يافته و به شكل مدرن و صنعتي درآمد.
گفتني‌ست سيستم كشاورزي ارگانيك درطول دو دهه‌ي اخير به‌طور فزاينده‌اي مورد توجه قرار گرفته ا‌ست؛ بسياري از كارشناسان اين سازوكار را پاسخي براي برطرف كردن مشكلات كنوني كشاورزي در دنيا مي‌دانند، به‌شيوه‌اي كه از منظر حفاظت محيط زيست، منابع تجديد ‌ناپذير،‌ بهبود كيفيت مواد‌غذايي، كاهش توليد فرآورده‌هاي مازاد و غيرضروري و جهت‌گيري بخش كشاورزي به سوي نيازهاي بازار موثر است.
كشاورزي ارگانيك به‌طوركامل متكي برحفظ تعادل اكولوژيك و تقويت فرآيندهاي بيولوژيكي تا حدمطلوب آنهاست، ازسويي حفظ ساختمان خاك و ميكروارگانيسم‌ها و حشرات در اين سيستم لازم و ضروري مي‌باشد، به‌دليل خودداري از مصرف نهاده‌هاي شيميايي و مصرف اندك يا عدم مصرف نهاده‌هاي خارجي در اين سيستم فشار چنداني بر منابع محدود زميني وارد نمي‌شود.
امروزه مواد زيان‌آور و آثار بقاياي سموم و آفت‌كش‌ها در مواد غذايي و آلودگي آب‌هاي زيرزميني به نيترات بسيار مورد توجه عموم قرار گرفته ‌است.
اكثر مردم بر اساس الگوي غذايي روزانه خود مقادير قابل توجهي از باقيمانده‌ي آفت‌كش‌ها و سموم ديگر را مصرف مي‌كنند كه در طولاني مدت باعث بروز مشكلات مهمي براي مصرف‌كنندگان اين محصولات خواهد شد. شايان ذكر است به‌دليل ويژگي‌هاي مثبت سيستم‌ ارگانيك و محصولات اين روش كشاورزي در مقايسه با ساير محصولات، (براي نمونه ماده‌ي خشــك و محتواي پروتئــين بيــشتر، طعم بهتر و كيفيت مطــلوب‌تر محصـولات توليد شده به شيوه‌ي ارگانيك) اين نوع از كشاورزي محبوبيت بسياري در جوامع كسب كرده است.
افزايش ميزان تقاضا براي محصولات كشاورزي زيستي از سوي مصرف كنندگان منجر به پيدايي بازارهاي جديدي براي فروش اين محصولات شده است. 
درحال حاضر در بسياري از كشورهاي جهان كشاورزي ارگانيك درحال اجرا بوده و مناطق تحت مديريت ارگانيك و بازار صادراتي اين محصولات درحال افزايش است؛ اين درحالي‌ست كه كشورما با توجه به شرايط مناسب و نيروي كار فراوان حركت قابل توجهي براي برنامه‌ريزي، هدايت و حمايت از اين روش توليد نداشته و كشاورزان از اين مزيت مناسب و كل جامعه از موقعيت بهبود تغذيه، بهداشت و محيط زندگي خود محروم‌ مانده‌اند.
تعريف كشاورزي زيستي در كشورهاي گوناگون متفاوت است، اما اين تعاريف داراي وجه اشتراكي عبارت از مصرف به‌شدت محدود كودهاي شيميايي و سموم دفع آفات نباتي در توليد محصولات كشاورزي (Gary Gardner,1996)، تعامل سازگار فعاليت‌هاي انساني با چرخه‌ي طبيعت و استفاده‌ي متعادل و منطقي از آن هستند، گفتني‌ست اين امر منجر به ايجاد تعادل پايدار در منابع پايه آب و خاك خواهد شد(نيكبخت، 1382).
در كشاورزي زيستي با استفاده‌ي مناسب از منابع تجديدپذير امكان و توان توليد مقادير قابل قبولي از محصولات زراعي، دامي و مواد غذايي مورد نياز انسان و هم‌چنين شرايطي همانند مصونيت در برابر آفات و بيماري‌ها براي گياهان و دام‌ها فراهم مي‌شود. بنابراين، هدف پايداري در درون مفهوم كشاورزي زيستي نهفته است و يكي از عوامل اصلي تعيين كننده در پذيرش يا اعمال روش‌هاي توليدي ويژه است(دهقانيان و همكاران، 1375)

  *اهداف كشاورزي زيستي*

کشاورزي زيستي سازوكاري شناخته شده براي توليد محصولات کشاورزي و دامي است که بهداشت اکوسيستم‌هاي کشاورزي را هم‌زمان با توليد غذاي سالم  ارتقاء مي دهد. گفتني‌ست اين نوع از کشاورزي از کشت منظم و عمليات بيولوژيکي براي کنترل علف‌هاي هرز و آفات، پيدايي خاکي حاصل‌خيز، بالا بردن چرخه‌هاي بيولوژيکي و افزايش تنوع زيستي استفاده مي‌کند.
در واقع هدف کشاورزي ارگانيک ايجاد سيستم‌هاي توليد کشاورزي يکپارچه‌ي نظام يافته و  انساني است که تضادي با منافع محيطي و اقتصادي ندارد. در اين نوع کشاورزي علاوه بر آن‌كه آسيب چنداني به منابع تجديدپذير مورد بهره برداري توسط بخش کشاورزي وارد نمي‌شود امکان و توان توليد مقادير قابل توجهي از محصولات زراعي، باغي، دامي و مواد غذايي موردنياز انسان و هم‌چنين شرايطي همانند مصونيت در برابر آفات و بيماري‌ها براي گياهان و دام‌ها را فراهم مي‌کند؛ بنابراين هدف پايداري درون مفهوم کشاورزي ارگانيک نهفته است و يکي از عوامل اصلي تعيين کننده در پذيرش يا اعمال روش‌هاي توليدي ويژه است.
واژه‌ي «پايدار» در مفهوم گسترده  بر حفظ منابع تجديد پذير(خاک، انرژي، کاني‌ها) و موضوعات زيست محيطي و پايداري اجتماعي اهميت بسياري قائل مي‌شود.
واژه‌ي «ارگانيک» بهترين مفهومي است که علاوه بر اشاره به نوع نهاده‌هاي استفاده شده، به مزرعه به‌عنوان موجودي زنده‌اي واحد و منسجمي مي‌نگرد که تمامي اجزاء تشکيل دهنده‌ي آن يعني خاک، کاني‌ها، مواد آلي، ميکرو ارگانيسم‌ها، آفات، گياهان، حيوانات و انسان بر يکديگر اثر متقابل دارند.
در بسياري از کشورهاي اروپايي کشاورزي ارگانيک به‌عنوان کشاورزي اکولوژيک شناخته شده است که در اين نوع از كشاورزي مطرح مي‌شود مديريت و كنترل اكوسيستم را مي‌توان جايگزين مصرف نهاده‌هاي خارجي كرد.
سيستم‌هاي توليد محصولات ارگانيک بر فعاليت مديريت دانش پايه، منابع داخل مزرعه و کار با طبيعت تاکيد دارند براي نمونه تناوب محصولات از خطر شيوع آفات جلوگيري مي‌کند و منجر به کاهش نياز به کنترل آفات مي‌شود.
سيستم‌هاي توليد محصولات زيستي براي دستيابي به اهداف زير طراحي مي‌شوند:
1- به حداکثر رساندن فعاليت بيولوژيکي خاک
2- سالم نگه‌داشتن خاک در بلندمدت با به‌حداقل رساندن فرسايش خاک
3- پرورش دام با شرايط زندگي مطلوب از نظر بهداشت و سلامت
4- بازيافت مواد اصلي گياهي و حيواني، بازگشت مواد غذايي به زمين و به حداقل رساندن استفاده از منابع غيرقابل تجديد
5- ارتقاء تعهد محيطي جهت استفاده از زمين، آب، هوا و به حداقل رسانيدن آلودگي کشاورزي
6- توليد غذا با كيفيت و كميت كافي 
7- ايجاد هماهنگي ميان توليد محصولات كشاورزي و دامي
8- فراهم شدن شرايط زندگي مناسب براي تمام توليدكنندگان محصولات زيستي به‌منظور حفظ سلامتي كشاورزان، توسط ايجاد اكوسيستم سالم
9- توليد غذاي سالم و متنوع
10- توليد منسوجات بادوام و با كيفيت
11- حفظ تنوع ژنتيكي سيستم‌هاي توليد و محيط‌هاي اطراف آن‌ها شامل حفاظت از محيط زندگي گياهان و حيات وحش
12- ايجاد بهره‌برداري سالم از آب‌ها و حفاظت از منابع آبي و گونه‌هاي زيستي درون آن‌ها
13- افزايش درآمد كشاورزان در مناطق كم بازده و كاهش هزينه‌هاي توليد(Willler and yussefi, 2004)
کشاورزان ارگانيک بايد مهارت‌هاي خود را در مديريت مزرعه، دسترسي به مزارع به‌عنوان سيستم‌هاي سالم و استفاده از واريته‌هاي گوناگون جهت استفاده‌ي بيشتر از منابع براي برطرف كردن مشکلات پيش روي خود توسعه دهند.
براي نمونه يک کشاورز ارگانيک در ابتدا سعي مي‌كند با به‌كارگيري تناوب محصولات زراعي، محصولات پوششي و ساخت مواد ارگانيک‌ از پيدايي آفات گياهي پيشگيري كند، پس از آن از ارگانيسم‌هاي سودمند مانند حشرات، پرندگان، شب پره‌ها و دوزيستان براي بهبود و مديريت محل زيست آنها استفاده كرده و در نهايت ممکن است از يک آفت‌کش بيولوژيکي يا بوتانيکي (نه يک آفت‌کش سنتز شده) براي نابودي آفات موجود بهره‌ گيرد. 
کشاورزاني كه محصول زيستي توليد مي‌كنند تا آنجا كه ممكن است از منابع داخل مزرعه استفاده مي‌کنند؛ براي نمونه اين كشاورزان از کودهاي دامي  و شخم زمين‌هاي زير کاشت محصولات لگومينوز(دولپه‌اي‌ها) براي ساخت ازت در خاک استفاده مي‌كنند. در کشاورزي ارگانيک روش‌هاي کنترل علف‌هاي هرز شامل کاشت مکانيکي، تناوب محصولات زراعي، استفاده از اصلاح خاک و كشت محصولات گياهي به منظور ايجاد کود سبز مي‌باشد.
در اين سيستم دام‌هاي ارگانيک از علوفه‌اي که به‌طور ارگانيک توليد شده مصرف مي‌كنند و کشاورزان بهداشت حيوانات را به‌واسطه‌ي موادغذايي سالم، تناوب چراگاه، آغل‌هاي مناسب، پايين آوردن استرس و روش‌هاي دقيق بهداشتي پيشگيري کننده بهبود مي‌بخشند.

*كلمه‌ي زيستي به زبان‌هاي گوناگون*

لازم به توضيح است كلمه‌ي زيستي در زبان‌هاي گوناگون داراي تفاوت‌هايي‌ست؛ براي نمونه اين كلمه در زبان انگليسي Organic، آلماني Ecologico، اسپانيولي Biologique، فرانسهOkologisk، دانماركي Biologisch، هلندي Okologisch، سوئدي Ekologisk، ايتاليايي Biologico و به زبان فارسي زيستي، طبيعي، ارگانيك نام دارد.

*ويژگي‌هاي کشاورزي زيستي*

با توجه به مواردي که در قبل به آن پرداخته شد ويژگي‌هاي عمده‌ي کشاورزي ارگانيک را مي‌توان به‌صورت زير عنوان كرد:
1- حفظ حاصل‌خيزي خاک در دراز مدت از طريق نگهداري مقدار موادآلي آن در حدمطلوب و بهبود فعاليت بيولوژيکي خاک و استفاده مناسب از روش‌هاي مکانيکي.
2- تهيه مواد غذايي موردنياز گياه زراعي با استفاده از منابع غذايي غيرمحلول که توسط فعاليت ميکروارگانيسم‌هاي خاک در دسترس گياه قرار مي‌گيرند.
3- خودکفا كردن خاک از نظر ازت با استفاده از کشت بقولات و تثبيت بيولوژيکي ازت و بازيافت موثر مواد آلي از جمله بقاياي گياهان زراعي و ضايعات دامي.
4- کنترل علف‌هاي هرز، بيماري‌ها و آفات با تاکيد عمده بر استفاده از روش‌هايي چون تناوب زراعي، به‌کارگيري دشمنان طبيعي، تله‌گذاري تنوع کودهاي آلي، واريته‌هاي مقاوم و زودرس و مداخله‌ي بيولوژيکي .
5- اعمال روش‌هاي جامع مديريت دام با توجه کامل به سازگاري‌هاي تکاملي آنها، نيازهاي رفتاري و تامين نيازهاي دام از لحاظ نوع تغذيه، محل اسکان، وضعيت بهداشتي، زاد و ولد و پرورش نوزادان.
6- توجه دقيق به تاثير سيستم زراعي بر محيط زيست در مقياس وسيع‌تر و حفاظت از حيات وحش و زيستگاه‌هاي طبيعي.
7- در توليد محصولات زراعي و باغي زيستي بايد از مواد طبيعي نظير كمپوست و كودهاي آلي براي تقويت خاك و گياه استفاده شود؛ ازسوي ديگر در توليد گوشت و محصولات لبني، بايد تغذيه‌ي حيوانات با محصولات كاملاً طبيعي انجام شود.
8- در مبارزه با علف‌هاي هرز از وجين دستي، مالچ، شخم و ساير روش‌هاي غير شيميايي استفاده مي‌شود.
9- برخي از محصولات كشاورزي زيستي از نظر شكل، رنگ و اندازه بازارپسند نبوده و قيمت آنها به علت بالا بودن هزينه‌هاي عمليات كشاورزي زيستي و قوانين مربوط به استانداردهاي بين المللي، بيشتر از توليدات محصولات توسط ساير روش‌هاي كشاورزي است.
10- مزرعه بايد به‌شيوه‌اي مديريت شود كه حداكثر استفاده از مواد غذايي به‌عمل آيد و كمترين ضايعات را داشته باشد، اين اصل همراه با پرورش آبزيان و سيستم‌هاي گردش آب قابل دستيابي است. 
11- تمامي تاسيسات آب‌رساني كه در تماس مستقيم با آب هستند بايد فاقد سرب، مواد عقيم كننده و مضر براي حيوانات، انسان و محيط زيست باشد.

*اهميت كشاورزي زيستي*

در دهه‌هاي اخير همراه با گسترش تكنولوژي‎ توليد، مصرف جهاني موادشيميايي به‌ويژه در كشورهاي در حال توسعه رشد چشمگيري داشته است؛ به‌نحوي‌كه از دهه‌ي 1940 تا اوايل دهه‌ي 1980 توليد موادشيميايي گوناگون 340 برابر شده و ميلياردها تن موادي كه تا آن زمان وجود نداشته يكباره در محيط آزاد شدند. 
آفت‌كش‌هاي شيميايي از مواد سنتزي  هستند كه در توليد مواد غذايي مورد استفاده قرار مي‌گيرند و اثرات سوء انكارناپذيري بر سلامت مصرف كننده، توليد كننده و محيط زيست باقي مي‌گذارند. 
از ميان آلاينده‌هاي گوناگون غذايي آفت‌كش‌ها يكي از مهمترين آنهاست، اين مواد نه تنها ميكروارگانيسم‌هاي خاك را از بين مي‌برند و باقيمانده‌ي سم را برروي موادغذايي باقي مي‌گذارند بلكه باعث از هم پاشيدن اكوسيستم طبيعي اطراف مزرعه و از هم گسيختگي زنجيره‌هاي غذايي، تضعيف سيستم‌هاي ايمني يا اغتشاش در پيامدهايي كه اكثر ميكروارگانيسم‌ها با يكديگر مبادله مي‌كنند و به خطر افتادن سلامت كشاورزان و مصرف كنندگان مي‌شود.
مطالعات گوناگون آزمايشگاهي و اپيدميولوژيك درچندين دهه ارتباط ميان انواع آفت‌كش‌ها و بروز بيماري‌هايي همانند انواع حساسيت‌ها، مسموميت غذايي و سرطان‌هايي همانند لنف، پانكراس، سينه، روده، پروستات، تيروئيد و ... را در انسان نشان داده است؛ براي نمونه در دهه‌ي 1950 شانس ابتلا به سرطان سينه در زنان آمريكايي در طول دوره‌ي زندگي 1 به 20 بوده است اما امروزه خطر ابتلا دو برابر شده و نسبتي برابر 1به 8 دارد؛ در اين رابطه نتايج مطالعه‌ي صورت گرفته بر روي زنان مبتلا، بيانگر بالابودن سطح آفت‌كش‌ها در عضو سرطاني بيمار در مقايسه با افراد سالم است.
متاسفانه مي‌توان اظهارداشت بسياري از سمومي كه در طي سال‌ها معلوم شده عامل بروز بيماري‌هاي گوناگوني از جمله سرطان در انسان هستند هم‌چنان مورد استفاده كشاورزان قرار مي‌گيرند؛ براي نمونه در سال 1990 طرح ملي سم شناسي آمريکا اعلام كرد كه 24 نوع از 51 آفت كش شناخته شده كه عامل سرطان در حيوانات آزمايشگاهي هستند هم‌چنان مورد استفاده قرار مي گيرند، هم‌چنين تا سال 1997 هشت نوع از 26 آفت كشي كه توسط آژانس بين المللي تحقيقات سرطان تحت عنوان شاهد كافي براي ايجاد سرطان بيان شده‌اند هم اكنون توسط كشاورزان نيز براي استفاده در توليد محصولات كشاورزي درخواست مي‌شوند. 
شنيده‌ها حاكي از آن است كه اكثر مردم بر اساس الگوي غذايي خود روزانه مقادير قابل توجهي از باقيمانده‌ي آفت‌كش‌ها و سموم ديگر را مصرف مي‌كنند كه در طولاني مدت باعث بروز مشكلات مهمي براي مصرف كنندگان اين محصولات مي‌شود.
در چند سال اخير با توجه به نگراني از وجود مواد زيان آور در محصولات غذايي و خصوصيات بارز سيستم‌هاي ارگانيك و نكات مثبت اين روش در مقايسه با كشاورزي مدرن، اين نوع كشاورزي رايج شده است.
كشاورزي ارگانيك برحفظ تعادل اكولوژيكي و تقويت فرآيندهاي بيولوژيكي تا حد مطلوب تاكيد دارد و اجراي آن باعث پايداري و توانايي اكوسيستم‌هاي زراعي در حفظ توليدات، توليد ثابت با درنظرگرفتن شرايط محيطي، اقتصادي و مديريتي معين، افزايش كاربري نيروهاي انساني و .... مي‌شود. 
امروزه مساله‌ي اثرسميت بقاياي سموم و آفت‌كش‌ها در موادغذايي و عاري بودن محصولات ارگانيك از مواد شيميايي مضر، بقاياي آفت‌كش‌ها و فلزات سنگين بسيار موردتوجه قرارگرفته است. در اين سيستم كشاورزي به‌دليل خودداري از مصرف نهاده‌هاي شيميايي كه با صرف انرژي بسيار از منابع محدود به‌دست آمده‌اند و هم‌چنين به‌دليل مصرف اندك يا عدم مصرف نهاده‌هاي خارجي اجراي اين سيستم فشار چنداني را بر منابع محدود زميني وارد نمي‌كنند.
با آموزش صحيح توليدكنندگان و مصرف كنندگان و آگاه كردن آنها از خطرات باقيمانده‌ي سموم آفت‌كش‌ها برروي سلامتي و معرفي محصولات ارگانيك به‌عنوان مواد غذايي عاري ازباقيمانده‌ي آفت‌كش‌ها و مواد شيميايي، طعم خوب، محتواي ويتامين و ماده‌ي خشك بيشتري كه اين محصولات نسبت به محصولات معمولي دارا هستند مي توان اين محصولات را در الگو و سبد غذايي اكثر مردم جاي داد و ايمني و سلامت جامعه را تضمين كرد.

ادامه دارد....

منابع

1. آمارنامه كشاورزي.1380. اداره كل آمار و اطلاعات. وزارت جهادکشاورزي .
2. دهقان، مهدي . 1381. تهيه، تدارك و توزيع نهاده هاي كشاورزي (كود، سم، بذرونهال و..) طي سالهاي       83-1379.شركت خدمات حمايتي كشاورزي .
3. دهقانيان،سياوش ، كوچكي،عوض وكلاهي اهري،علي .1375. اقتصاد اكولوژيك و اقتصاد كشاورزي ارگانيك . 219 صفحه .
4. كوچكي،عوض ، نخ فروش، عليرضا و ظريف كتابي، حامد.1376. كشاورزي ارگانيك . انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد . 331 صفحه .
5. گزارشات كميته محصولات ارگانيك ، شركت خدمات حمايتي كشاورزي، سازمان حفظ نباتات و مصوبات شوراي اقتصاد
منابع فارسي
6. نيكبخت، پ و پژمان، ح (1382).  توليدات زيستي كشاورزي رويكردي جديد در برنامه امنيت غذايي جهان.  نهاده، شماره نهم، آذر ماه 1382.
7. Gary Gardner, Vital (1996).  جهان كود شيميائي و سموم دفع آفات نباتي را كنار مي‌گذارد.  ترجمه دكتر حميد طراوتي، انتشارات تكنولوژي جهاني و هنر ايراني.
8. بي‌نام (1381).  كشاورزي زيستي؛ زمينه‌ها، اهداف و اثرات آن.  ماهنامه پيام جهاد كشاورزي، سال اول/ شماره دهم/ آبان 1381.
9. دهقانيان و همكاران (1375).  اقتصاد اكولوژيك و اقتصاد كشاورزي زيستي. انتشارات جهاد دانشگاهي مشهد، موسسه چاپ دانشگاه فردوسي مشهد. تابستان 1373.
10. شكوري، م(1383). آبزي پروري ارگانيك. پايگاه اطلاع رساني شيلات ايران.

1Epstein, Samuel, 2000, Pesticides and Cancer, University of Illinois
 2Ferguson, James J, 2004, USDA organic certification, University of Florida 
 3Kuepper,George, 2002, Organic farm certification &The national organic program, ATTRA 
 4Soloman, Gina, 2002, Pesticides and human health, Resource for health professional
5Sooby, Jane and Balten Perger, David, 1996,Organic certification in Nebraska
 6Willer, Helga and Yussefi , Minou,2001-2003, Organic agriculture world wide(statistics and future prospects)
 7Willer, Helga and Yussefi, Minou, 2004, Global organic farming and organic markets (program) 
 8Willer, Helga and Yussefi, Minou, 2004, The world of organic agriculture (statistics and trends) 
 9http://www.usda.gov 
 10Willler.H & Yussefi.m (2004).  The World of Organic Agriculture – Statistics and Emerging Trends –2004
11Gardner, Gary. "Shrinking Fields: Cropland Loss in a World of Eight Billion." World Watch Paper 131. Washington DC, Worldwatch Institute, July 1996
12http://www.fao.org 
 13www.ifoam.org/fao/codex_content.html. GUIDELINES FOR THE PRODUCTION, PROCESSING, LABELLING AND MARKETING OF ORGANICALLY PRODUCED FOODS . (GL 32 – 1999, Rev. 1 – 2001). 
 14Anonymous, 2001. Bio– Gro, New Zealand Organic Standards, Module 4.7 Aquaculture Production Standard ,Gov. of New Zealand. 
 15Brister, D.J. and Kapuscinski, A.R. 2002. National Organic Aquaculture Workshop. June 23 -24, 2000. Institute for Social Economic and Ecological Sustainability, University of Minnesota .PP:78-12.
16Scialabba, N. H. and Hattam, C. (editors) 2002. Organic Agriculture, Environment and Food Security. FAO, Rome. Shakouri, M. 2003. Status of Aquaculture in Iran, Country Report submitted to RECOFI Technical Meeting, 16 –18 Feb. 2003, Kuwait. 
 17Yussofi, M. and Willer, H. 2003. The world Organic Agriculture 2003 ,IFOAM