یک کارشناس ارشد تغذیه پیرامون اهمیت "میکروبیوتا"ی بدن انسان به ایسنا گفت: میکروبیوتا مجموعه از باکتری و میکروارگانیسم‌های موجود در قسمت‌های مختلف بدن نظیر دستگاه گوارش است به طوریکه ۳۰۰ تا ۵۰۰ نوع باکتری در روده انسان زندگی می‌کند که به طور تقریبی دارای ۲ میلیون ژن هستند. این باکتری ‌ها به همراه سایر میکروارگانیسم ها مانند قارچ، ویروس و انگل ها "میکروبیوتا یا میکروبیوم" را تشکیل می ‌دهند که در گذشته به آن "فلور میکروبی روده" گفته می شد.

فاطمه نوری‌پور با یادآوری اینکه بیشتر باکتری های موجود در بدن مفید بوده و بیماری‌زا نیست، خاطرنشان کرد: میکروبیوتای هر فرد مانند اثر انگشت منحصر به فرد بوده و با میکروبیوتای فرد دیگر متفاوت است.

این کارشناس ارشد تغذیه گفت: میکروبیوم از بدو تولد شکل می‌گیرد و تحت تاثیر میکروبیوتای مادر، محیط زندگی، تغذیه و سبک زندگی فرد قرار می گیرد. دو تا سه سال اول زندگی مهمترین زمان تکامل یک میکروبیوم سالم است.

نوری‌پور اضافه کرد: زایمان طبیعی و تغذیه نوزاد با شیر مادر باعث ایجاد و حفظ یک میکروبیوم سالم می شود. میکروبیوتای روده تحت تاثیر ژنتیک افراد نیز هست. مواجهه با سموم و داروها به ویژه آنتی بیوتیک ها و آلودگی های محیطی بر ترکیب میکروبیوتای روده تاثیرگذار است.

اهمیت میکروبیوتا

او گفت: باکتری هایی که به طور خاص در دستگاه گوارش (عمدتا روده کوچک و کولون) زندگی می کند بیشترین تأثیر را بر ابعاد مختلف سلامت فردی، از متابولیسم بدن گرفته تا سلامت روحی و سیستم ایمنی دارد.

نوری‌پور ادامه داد: این باکتری ها با سیستم ایمنی و مغز در ارتباطند و در هضم و جذب غذا و تبدیل مواد مغذی به موادی که برای بدن قابل استفاده باشد نقش دارد. سلامت روده وابسته به تعادل صحیح باکتری های مختلف است تا بتواند غذاها را هضم کرده و از عفونت و التهاب پیشگیری کند.

ارتباط میکروبیوم و بیماری

این کارشناس ارشد تغذیه گفت: در مطالعات ارتباط بین میکروبیوتا با دیابت، چاقی، افسردگی، آسم، روماتیسم، اوتیسم و سرطان کولون دیده شده است.

او با بیان اینکه در مطالعات دیده شده که باکتری‌ های روده افراد سالم با افراد بیمار متفاوت است، اضافه کرد: در افراد بیمار ممکن است نوع خاصی از باکتری ها بسیار کم و یا برعکس بسیار زیاد باشد یا انواعی از باکتری ها وجود نداشته باشند.

نوری‌پور گفت: بعضی باکتری ها ریسک بیماری ها را کاهش داده و بعضی افزایش می‌ دهد. اگر شما میزان زیادی از یک نوع باکتری مضر را در میکروبیوم خود داشته باشید، احتمال ابتلا به بیماری های کرون، کولیت اولسراتیو و سندروم روده تحریک پذیر در شما بیشتر است.

او خاطرنشان کرد: شواهد نشان می ‌دهد که پروبیوتیک ها که حاوی باکتری های مفید هستند، می توانند مرگ و میر نوزادان نارس مبتلا به انتروکولیت نکروزان را کاهش دهند. در این جا اهمیت میکروبیوتا در چند بیماری را بررسی می کنیم:

بیماری های قلبی

او با بیان اینکه، بعضی از باکتری های روده ممکن است در ایجاد رابطه بین کلسترول و بیماری قلبی نقش داشته باشند، گفت: زمانی که شما غذایی مانند گوشت قرمز یا تخم مرغ مصرف می کنید، این باکتری‌ ها ترکیبی تولید می ‌کنند که توسط کبد به تری متیل آمین ان اکساید (TMAO) تبدیل می شود. این ترکیب باعث رسوب کلسترول در عروق خونی می شود.

نوری‌پور گفت: محققان در حال تحقیق بر روی ترکیبی طبیعی در روغن زیتون و روغن هسته انگور هستند که ممکن است مانع تولید TMAO در اثر باکتری های روده شود. TMAO بیش از حد ممکن است باعث بیماری مزمن کلیه نیز شود. افرادی که نارسایی مزمن کلیه دارند نیز نمی ‌توانند این ترکیب را به خوبی از بدن دفع کنند که این مورد می ‌تواند منجر به بیماری قلبی در این افراد شود.

التهاب روده

این کارشناس تغذیه گفت: عقیده بر این است که افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده میزان کمتری از باکتری های ضد التهابی را در روده دارند؛ البته رابطه دقیق هنوز مشخص نشده است. به نظر می رسد که بعضی از باکتری ها باعث می ‌شود سیستم ایمنی بدن به روده حمله کرده و باعث ایجاد این بیماری ها شود.

سرطان کولون

به گفته فاطمه نوری‌پور و به استناد نتایج مطالعات مختلف، افراد مبتلا به سرطان کولون میکروبیوتای روده متفاوتی دارند؛ بدین صورت که باکتری ‌های بیماریزا در آنها بیشتر است.

اضطراب، افسردگی، اوتیسم و درد مزمن

او اضافه کرد: در روده، پایانه‌ های سلول‌ های عصبی وجود دارد که با مغز مرتبط هستند. به این رابطه محور روده-مغز گفته می‌ شود. در مطالعات دیده شده که رابطه ‌ای بین باکتری های روده و بیماری های سیستم عصبی مرکزی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال طیف اوتیسم وجود دارد.

این کارشناس ارشد تغذیه با بیان اینکه به نظر می ‌رسد که افراد مبتلا به روماتیسم میزان بیشتری از باکتری های مرتبط با التهاب را نسبت به افراد سالم دارند، به ارتباط میکروبیوتا، با چاقی پرداخت و گفت: نبود تعادل میکروبیوم ممکن است با تاثیر بر عملکرد غده هیپوفیز، موجب تغییر در حس سیری و گرسنگی و در نتیجه ایجاد چاقی شود. از طرف دیگر غده هیپوفیز هم بر تعادل باکتری های روده اثرگذار است.

تاثیر رژیم غذایی بر میکروبیوتای روده

نوری‌پور گفت: می ‌توان با مصرف یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که دارای غذاهای غنی از فیبر مانند میوه، سبزی ها و غلات کامل است شروع کرد. رژیم غذایی غربی که شامل میزان زیادی از چربی و قد و میزان کمی از فیبر است می‌ تواند باعث از بین بردن بعضی باکتری های مفید روده و کاهش تنوع این باکتری ها شود.

او اضافه کرد: رژیم غذایی می ‌تواند بر ترکیب میکروبیوتا تاثیر بگذارد. تغییر در غذاهای مصرفی باعث تغییر در نوع باکتری های موجود در فلور روده می شود. بخشی از تفاوت در پاسخگویی افراد به رژیم غذایی نیز می ‌تواند به میکروبیوتای روده آنها مربوط باشد. باکتری های روده متابولیسم ما را تحت تاثیر قرار می ‌دهد و تعیین می ‌کند که ما چه میزان کالری و چه نوع مواد مغذی را از غذا دریافت می کنیم.

او با اشاره به مواد غذایی موثر بر سلامت روده و میکروبیوم، از پروبیوتیک ها، به عنوان یکی از این گروه مواد غذایی نام برد و گفت: پروبیوتیک ها دارای باکتری های مفید مشابه باکتری های مفید روده است. مصرف پروبیوتیک ها می تواند باعث افزایش باکتری های مفید روده و بهبود تعادل آنها شود. البته این باکتری ها انواع متفاوتی دارد و هر کدام اثر متفاوتی بر بدن می گذارد.

نوری‌پور اضافه کرد: پروبیوتیک ها در تقویت ایمنی بدن نقش دارند و ممکن است باعث ارتقای سلامت دستگاه گوارش شوند؛ به ویژه اگر فرد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر باشد. بعضی از پروبیوتیک ها ممکن است علایم آلرژی و عدم تحمل لاکتوز را بهبود دهند. البته چون میکروبیوم هر فرد منحصر به فرد است میزان پاسخ به درمان و اینکه اصلا به درمان پاسخ دهد متفاوت است. در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتر وجود دارد.

او خاطرنشان کرد: منابع غذایی پروبیوتیک شامل غذاهای تخمیری مانند ماست، کفیر و پنیر کهنه است که باکتری های بیفیدوباکتر و لاکتوباسیلوس را داراست. ترشی سبزی هایی مانند پیاز، خیارشور و کلم ترش نیز حاوی پروبیوتیک است. پروبیوتیک ها ممکن است باعث جذب بهتر کلسیم و افزایش رشد باکتری های مفید روده شود.

چه کسانی به مکمل پروبیوتیک نیاز دارند؟

نوری‌پور با یادآوری اینکه پروبیوتیک ها به صورت مکمل تجاری نیز وجود دارد، گفت: اول اینکه بیشتر افراد سالم نیاز به دریافت مکمل پروبیوتیک ندارند؛ در ثانی اطلاعات زیادی در مورد ایمن بودن مکمل های پروبیوتیک تجاری در طولانی مدت وجود ندارد.

او اضافه کرد: تاکنون این مکمل ‌ها عوارض جانبی کمی به صورت نفخ و گاز داشته اند؛ اما به دلیل اینکه این مکمل ها حاوی باکتری‌است، می ‌توانند باعث ایجاد عفونت در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، افراد تحت شیمی درمانی، افراد دریافت کننده پیوند و افرادی که بخش عمده‌ ای از دستگاه گوارش آنها برداشته شده است شوند.

پره بیوتیک‌ها

این کارشناس ارشد تغذیه بالینی گفت: پره بیوتیک ها به عنوان غذای باکتری های مفید روده عمل کرده و باعث افزایش رشد باکتری های مفید و افزایش تنوع آن ها می شود.

او گفت: پره بیوتیک ها شامل غلات کامل، سبوس گندم، آرد گندم کامل، بلغور جو دوسر، لوبیای سویا، سبزی های سبز، پیاز، سیر، مارچوبه، تره فرنگی، کنگر فرنگی، موز، عسل، شربت ذرت و حبوبات است.

نوری‌پور یادآور شد: نبود دسترسی باکتری های روده به غذا مانع رشد آنها می شود. تکثیر باکتری های مفید در روده باعث می شود که باکتری های مضر فضای کافی برای رشد نداشته باشند. همیشه باید تعادل بین باکتری های مفید و مضر موجود در روده وجود داشته باشد.

اهمیت باکتری‌های روده

او با بیان اینکه دستگاه گوارش انسان قادر به هضم "فیبر" نیست، گفت: باکتری های موجود در روده بزرگ فیبر را تخمیر و تولید اسید چرب کرده و از آن استفاده می ‌کنند؛ این موضوع از روده در برابر باکتری های مضر محافظت می کند.

نوری‌پور با یادآوری اینکه سبزی‌های برگ سبز، حاوی فیبر و یک نوع کربوهیدرات و غذای باکتری های روده است، گفت: موز حاوی «اینولین» است. اینولین "فیبری"ست که به رشد باکتری های روده کمک می کند.

او با بیان اینکه غذاهای رنگی مانند میوه و سبزی های غنی از پلی فنول است، چای و قهوه را از منابع پلی‌فنول دانست و گفت: پلی فنول های موجود در چای سبز با باکتری ‌های مضر مانند E.coli مقابله کرده و باعث کاهش علائم بیماری های التهابی روده و زخم پپتیک می‌ شود. پلی فنول ها رشد باکتری های مفید را نیز افزایش می دهد.

این کارشناس ارشد تغذیه بالینی، با یادآوری اینکه گوشت قرمز تاثیر منفی بر سلامت روده دارد، گفت: خوب است سعی کنیم به جای گوشت قرمز از ماهی یا پروتئین های گیاهی مانند حبوبات استفاده کنیم؛ یا اینکه در صورت مصرف گوشت قرمز، قسمت های با چربی کمتر را انتخاب کنیم.

او در مورد تاثیر غذای سرخ شده بر روده، گفت: در مطالعات بر روی حیوانات دیده شده که روغن حرارت دیده موجود در غذاهای سرخ کردنی ممکن است به باکتری های مفید روده آسیب بزند. از طرفی مصرف الکل تعادل باکتری‌های روده را از بین برده و زمینه را برای رشد باکتری‌های مضر فراهم می‌کند.

آنتی‌بیوتیک‌ها و روده 

این کارشناس ارشد تغذیه گفت: آنتی بیوتیک ها قادر به تمایز بین باکتری های خوب و بد نیستند؛ بنابراین همه آنها را از بین می برند. در مجموع آنتی بیوتیک ها تعادل باکتری های روده را از بین برده و باعث کاهش باکتری های مفید و افزایش رشد باکتری های مضر می شوند.

او ادامه داد:  به دلیل اینکه بعضی از باکتری ها در طول زمان به آنتی‌بیوتیک مقاوم می‌شوند و دیگر با دارو از بین نمی روند، می توانند باعث ایجاد یک بیماری سخت شوند. بنابراین باید از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک پرهیز شده و تنها در صورت تجویز پزشک مصرف شود.

نوری‌پور خاطرنشان کرد: آنتی بیوتیک ممکن است در گوشت حیوانات نیز وجود داشته باشد. دامداران ممکن است برای پیشگیری از عفونت دام، به آنها آنتی بیوتیک تزریق کنند. مصرف فرآورده های حیوانی حاوی باقی مانده آنتی بیوتیک باعث از بین رفتن باکتری های مفید روده می شود.

این کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه شیراز گفت: ورزش می ‌تواند باعث افزایش رشد بعضی باکتری های روده شود. تنوع در باکتری های روده باعث افزایش سلامتی و کاهش ریسک بیماری ها می شود. مطالعه ای در استرالیا نشان داد که ورزشکاران میکروبیوم متنوع تری دارند./ف.نوروزی فرد

انتهای پیام