حالا دیگر آن دانش‌آموز بزرگ شده ولی عروسکش در میان صد عروسک دیگر، همچنان برای آقای معلم، جایگاه خاصی دارد.
قصه از آنجا شروع شد که محمد حسن ابویی مهریزی، معلم هنر در مدارس یزد و مهریز، خودش به نمایش سنتی ایران و بویژه نمایش خیمه‌شب‌بازی و عروسک مبارک، علاقه بسیار داشت. او که سابقه بیش از 20 سال تدریس در مدارس و دانشگاه را دارد، همین علاقه را به این دو حوزه آموزشی برد و حالا بیش از 10 سال است که دانش‌آموزان و دانشجویان یزد و مهریز، ساعات خوشی را با عروسک مبارک سپری می‌کنند.
ابویی مهریزی در گفتگو با ایسنا از تجربیات خود در زمینه آموزش ساخت عروسک سخن گفت و از کم‌توجهی به درس هنر در مدارس ابراز تاسف کرد.
او گفت: بیش از 20 سال است که معلم هنر هستم و در دوره متوسطه اول یا همان راهنمایی سابق مشغول تدریسم و به جز آن مدرس دانشگاه فرهنگیان هم هستم. رشته تخصصصی‌ام نقاشی است و تمرکزم بر نقاتشی آبرنگ است ولی علاقه به عروسک مبارک، سبب شد که از چند سال پیش آموزش ساخت این عروسک را در مدارس و در دانشگاه پی بگیرم.
این معلم خوش‌ذوق در ادامه از دشواری‌های ساخت عروسک در مدارس پسرانه سخن گفت: خیلی سخت است که پسربچه‌ها را به تئاتر عروسکی و بخصوص به ساخت عروسک ترغیب کنید چون آنان این کار را دخترانه می‌دانند و به سختی به آن تن می‌دهند.
او توضیح داد: ما در مدرسه با مواد دورریختنی و به شیوه‌های گوناگون عروسک مبارک را می‌سازیم؛ دستکشی؛ نخی و ... شیوه کاری من این گونه است که همه دانش‌آموزان را درگیر می‌کنم. در کلاس ما، بد و خوب نداریم، همه خوب هستند و همه مشغول کار.
آنها ساخت عروسک را از بهمن ماه آغاز می‌کنند تا در روزهای پرتب و تاب اسفند و در آستانه سال نو، عروسک‌های بچه‌ها آماده بشود. این عروسک‌ها با در و بدنه بطری، با لاک غلط‌گیر، قوطی، دکمه یا هر وسیله دورافتادنی دیگری ساخته می‌شود. گاهی بچه‌ها از پارچه‌های نو برای لباس عروسک‌شان استفاده می‌کنند و گاهی لباس گرمکن کهنه خود را می‌شکافند و از پارچه‌اش، لباسی برای عروسک‌شان می‌دوزند.
اما فقط ساخت عروسک نیست که برای این معلم مهم است، مهم‌تر، آن است که این فرآیند با شناخت همراه شود.
ابویی مهریزی در این زمینه توضیح داد: سابقه تئاتر آیینی را برای بچه‌ها شرح می‌دهم و در کلاس فیلم‌هایی از خیمه‌شب بازی استادانی مانند زنده یاد خمسه‌ای یا بهروز غریب‌پور نمایش می‌دهم تا بچه‌ها اطلاعات لازم را هم به دست آورند.
این معلم در مدارس گوناگونی درس می‌دهد؛ مدرسه‌های کوچکی با 15 دانش‌آموز در یک روستا یا مدرسه بزرگی با 300 دانش‌آموز در یک شهر ولی مهم این است که شیوه تدریس یکی است و او نامی برای پروژه آموزشی خود برگزیده:«نمایش عروسکیِ همگانیِ مبارک»
ابویی با تقدیر از همراهی مدیران مدارس در اجرای این برنامه اضافه کرد: بدون این همراهی، نمی‌شود چنین کاری کرد و من از مدیران همه مدارسی که با آنان همکاری دارم، سپاسگزارم.
او سپس از مشکلاتی گفت که بچه‌ها درگیرش می‌شوند: ساخت عروسک بسیار انرژی‌گیر است ممکن است عروسک به هر دلیلی خراب شود. گاهی که سر کلاس می‌روم، بچه‌ها همان اول عروسک‌هایشان را که مشکلی پیدا کرده، نشان می‌هند ولی در نهایت، همه آنها از این پروسه شاد می‌شوند چون بعد از ساخت عروسک، تمرین بازی‌دهندگی داریم و بچه‌ها، هدایت عروسک‌های خود را یاد می‌گیرند.
بعد از این مراحل، همه دانش‌آموزان در یک روز بخصوص در حیاط مدرسه جمع می‌شوند و همراه با هدایت عروسک‌هایشان، شعرهای خیمه‌شب‌بازی را که به آنان آموزش داده شده، اجرا می‌کنند. لحظه نفس‌گیری است آن لحظه که 300 دانش‌آموز در حیاط مدرسه به مدت 2 دقیقه نمایش عروسکی اجرا می‌کنند، گویی یک کارناوال شادی است.
ابویی درباره فواید ساخت عروسک برای دانش‌آموزان گفت: متاسفانه درس هنر در مدارس ما بسیار مظلوم است. بیشتر فعالیت‌های مدرسه متمرکز بر آموزش است و کمتر به پرورش بچه‌ها توجه می‌شود ولی ما تلاش کردیم با چنین برنامه‌هایی نشان بدهیم که زنگ هنر چنین قابلیت‌هایی دارد.
او با ابراز تاسف از اینکه آموزش تخصصی هنر در مدارس ابتدایی انجام نمی‌شود، افزود: تدریس هنر نه تنها جدی نیست بلکه در مقاطع مختلف هم مدام قطع می‌شود. به همین دلیل اولین مواجهه افراد با درس هنر در مقطع دانشگاه است و آنان همه سال‌های قبل از آن را از دست داده‌اند.
این معلم خاطرنشان کرد: هرچند فعالیت‌هایی به صورت پراکنده در مدارس انجام می‌شود و جشنواره دانش‌آموزی هم برگزار می‌شود ولی در آن جشنواره هم بحث انتخاب مطرح است در صورتی که ما در فعالیت خودمان، انتخابی نداریم. یکی از اهداف ما این است که به بچه‌ها اعتماد به نفس بدهیم. ما به دانش‌آموزی که خود را فاقد هر استعدادی می‌داند، نشان می‌دهیم با چند ابزار ساده دورریختنی می‌تواند عروسکی خلاقانه بسازد.
ابویی مهریزی ادامه داد: نمایش عروسکی آسان نیست ولی ما تلاش کرده‌ایم آن را برای بچه‌ها سهل‌الوصول کنیم و هم خلاء آن فضای شاد را پر کنیم و هم جایگاه تئاتر را به بچه‌ها نشان دهیم.
او یادآوری کرد: برخی از دانش‌آموزانم بزرگ شده و دانشجو هستند ولی هنوز در کتابخانه‌هایشان آن عروسکی را که در دوره مدرسه ساخته‌اند، به یادگار نگه داشته‌اند.
او که برای انجام این فعالیت‌ها خانواده‌ها را هم همراه می‌کند، در این زمینه گفت: معمولا خانواده‌ها وقتی دست در جیب خود می‌کنند که بخواهند برای بچه‌ها کتاب تست یا کمک آموزشی بخرند. چون آن موضوع برایشان اولویت دارد ولی در اینجا تنها هزینه‌ای که انجام می‌دهند، مثلا کمک به دوخت و دوز است . وقتی خانواده می‌بینید بچه‌ای که مدام سرش در گوشی موبایل است، با چه ذوقی عروسک می‌سازد، با او همراه می‌شود.
این مدرس دانشگاه در عین حال متذکر شد: البته به دلیل کم‌توجهی مدارس به زنگ هنر، هنوز خانواه‌هایی هستند که به این کار اهمیت چندانی نمی‌دهند .مثلا دانش‌آموزی داشته‌ام که کسی در خیاطی کمکش نکرده و خودش نخ و سوزن دست گرفته و عروسکش را درست کرده است. هرچند آن دوخت نامرتب و کج و کوله است، ولی خلاقیتی چشمگیر دارد. آن چنان که عروسکش را به عنوان یادگاری از او گرفتم.
ابویی از دیگر مزایای ساخت عروسک به این شیوه هم سخن گفت: فکرش را بکنید با این شیوه، چندین درِ بطری و خود بطری، به طبیعت ریخته نمی‌شود. بلکه به سر و تن عروسک تبدیل می‌شود.
او با تاکید بر اینکه همه این کارها را به صورت دلی انجام می‌دهد، افزود: به موازات عروسک مبارک، عروسک‌های دیگری مانند طیاره خانم ساخته می‌شود . بعضی از بچه‌ها عروسک‌هایی شگفت‌انگیز ساخته‌اند. واقعیت این است که دانش‌آموز از معلم جلو می‌زند و خود من خیلی چیزها از بچه‌ها یاد گرفته‌ام چون این ارتباط، کاملا دوسویه است.
این معلم که تخصصش نقاشی است، نگاهش به عروسک بر پایه هنرهای تجسمی است و خودش هم چندین نمونه عروسک ساخته و از مبارک هم نقاشی کرده است.
او در پایان با ابراز خوشنودی از اینکه کارگاه‌های هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک در فضای مجازی برگزار می‌شود، گفت: برای ما که خارج از تهران زندگی می‌کنیم، فرصت خوبی است تا این آموزش‌ها را ببینیم چراکه بسیاری از ما بر پایه تجربیات شخصی کار می‌کنیم و رشته تحصیلی‌مان طوری نبوده که آموزش تئاتر عروسکی ببینیم.
انتهای پیام
نظرات