قصه، قصه آدم‌های لاله‌زار است ولی این آدم‌ها هنرمندان تئاتر و سینما نیستند، آنها شغل دیگری دارند؛ آنها دوزندگان لباس یا همان خیاط‌ها هستند.

ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که فریبا رییسی، کارگردان تئاتر که تجربیاتی هم در زمینه ساخت مستند دارد، در یکی از آمد و رفت‌هایش به خیابان لاله‌زار به طور اتفاقی متوجه ساختمان قشنگی شد؛ ساختمان «سینگر» که از ساخته‌های «نیکلای مارکوف» روسی است، همان کسی  که مدرسه البرز یا زندان قصر را ساخته است.

همین کنجکاوی، سبب‌ ساخت مستند «ساکنین طبقه بالای لاله‌زار» شد، مستندی که در چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت به نمایش در می‌آید.

به همین انگیزه با فریبا رییسی گپ و گفتی داریم.

این کارگردان درباره ساخت این مستند به ایسنا گفت: من هم مانند اغلب جامعه هنری تصور می‌کردم، رونق لاله‌زار با سینما و تئاتر و بخش‌های روشنفکری آن آغاز شده تا اینکه به طور اتفاقی ساختمان «سینگر» را دیدم و برایم بسیار عجیب بودکه چگونه این همه وقت این ساختمان را ندیده نبودم.

همین کنجکاوی او را به سمت تهیه گزارشی درباره این ساختمان قشنگ می‌کشاند.

او ادامه داد: ساختمان چرخ خیاطی «سینگر» در دوره پهلوی اول ساخته شده و جزو اولین ساختمان‌های مدرن در خیابان سعدی است. همین موضوع مرا به این سمت سوق داد که ورود چرخ خیاطی مدرن در ایران از کجا نشات می‌گیرد. سپس سراغ اولین خیاط‌های ایرانی و استادان این رشته رفتم و بتدریج دریافتم رونق لاله‌زار از زمانی آغاز می‌شود که خیاط ها در این خیابان مشغول به کار می‌شوند و در ادامه سینماها و تئاترها به این رونق کمک می‌کنند.

رییسی اضافه کرد: پس سراغ بازمانده‌های آن خیاط های قدیمی رفتم که برخی از آنها هنوز در لاله‌زار بودند و برخی از این خیابان رفته بودند . شیرینی این موضوع سبب شد تا دامنه این پژوهش از یک اثر مکتوب فراتر برود و به ساخت یک مستند برسد.

او در این مستند، ارتباط میان مشاغل گوناگون و لباس را مورد توجه قرار داده است.

این کارگردان در پیش‌زمینه مستند خود به تاریخ سیاسی اجتماعی لباس در ایران پرداخته که به گفته او با تاریخ لباس کاملا متفاوت است.

رییسی درباره بهره‌گیری از اسناد و مدارک در ساخت این مستند توضیح داد: آرشیوهای شخصی خیاط ها بسیار محدود و برایشان عجیب بود که عکس‌های شخصی و دوستانه‌شان این اندازه می‌تواند شوق‌انگیز باشد.

او با اشاره به اینکه ساخت این مستند سه سال زمان برده است، اضافه کرد: اسناد در کشور ما هم خیلی محدود است و هم کم کیفیت. متاسفانه اسنادِ دست اول ما متعلق به سایت‌های خارجی است که بابت استفاده از آن باید هزینه بدهیم و این بسیار درناک است و من هیچ دوست نداشتم چنین کنم نه توان پرداخت هزینه‌اش را به یورو داشتم و نه نفس این کار را می‌پسندیدم.

رییسی با ابراز قدردانی از مرکز اسناد کتابخانه مجلس افزود: آنان بیشترین کمک را داشتند و لینک‌هایی معرفی کردند که به کمک آنها توانستم وارد کتابخانه‌های خارجی بشوم. دوستان فیلمخانه ملی و کاخ گلستان هم کمکم کردند که البته آرشیو کاخ گلستان در حوزه سوژه ما محدود است چون فقط اسناد مربوط به دوره قاجار را دارد.

این کارگردان با بیان اینکه آدم‌های لاله‌زار قصه‌های بسیار جذابی داشتند که هر یک قابلیت ساخت اثری مستقل را داشته است، افزود: با این حال سعی کردم درگیر تنوع موضوعی نشوم تا مستند ما بتواند سیر طبیعی خود را دنبال کند.

او در ادامه از همکاری همکارانش قدردانی کرد و افزود: سخت‌گیری‌های تدوینگرم سبب شد تا به این اثر برسیم. نمی‌خواستیم شتابزده عمل کنیم که به جشنواره برسیم و ترجیح دادیم کار پخته‌تر شود.

رییسی که پیش از این به عنوان کارگردان تئاتر فعال بوده و با ساخت «ساکنین طبقه بالای لاله زار» اولین تجربه خود را به عنوان کارگردان یک فیلم مستند ارایه کرده است، افزود: مستندسازی هم مثل همه مشاغل هنری در ایران سختی‌ها و شیرینی‌های خود را دارد و از همه مهم‌تر نیازمند سرمایه است که من در اولین فیلم نمی‌توانستم توقع داشته باشم سرمایه‌گذاری از من حمایت کند.

او در ادامه مزایا و معایب جشنواره سینما حقیقت که امسال به شکل آنلاین برگزار می‌شود، توضیح داد: هر اتفاقی خوبی‌ها و بدی‌هایی دارد. آنلاین بودن این دوره از جشنواره، اجتناب‌ناپذیر بود و کل جهان به این سمت رفته. خوبی این شیوه برای امثال من که پایتخت‌نشین نیستیم، این است که براحتی می‌توانم فیلم‌ها را ببینم. ضمن اینکه یکی از بزرگ‌ترین محاسن این شیوه این است که انتخاب دست خودمان است که چه زمانی فیلم ببینیم.

رییسی یکی ازمعایب اکران آنلاین را کند بودن سرعت اینترنت دانست که گاه باعث توقف نمایش فیلم یا کم کیفیت شدن فیلم‌ها می‌شود. ضمن اینکه این شیوه هرگز نمی‌تواند جایگزین اکران فیلم روی پرده بزرگ سینما شود.

او در پایان گفت: شاید به دلیل پیشینه تئاتری‌ام، عاشق هم‌نفس شدن با تماشاگر هستم که در اکران آنلاین این فرصت وجود ندارد. بخصوص در مورد فیلم‌هایی  مثل فیلم من که احساسات تماشاگران را برانگیخته می‌کند. امیدوارم بعد از کرونا، تجربه اکران فیلم را در کنار مخاطبان داشته باشم.

انتهای پیام