به گزارش ایسنا، این هشدار را عباس مقدم - سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی چگاسفلی - خطاب به متولیان میراث فرهنگی و فعالانِ این حوزه مطرح می‌کند؛ کسی که در طول یکی دو ماه گذشته و بعد از تجمع‌های مختلف توسط کاسبان شغل‌هایی چون زنبوردارها و مطرح شدن برخی هشدارها از سوی برخی افراد مانند صحبتی که دهم آبان در جلسه‌ای به زبانِ یکی از شرکت‌کنندگانش آمده بود که «لودر می‌اندازد و چگاسفلی محوطه‌ای باستانی متعلق به دوران ۴۷۰۰ تا ۳۸۰۰ پیش از میلاد در محدوده بهبهان را خراب می‌کند» همه تلاش خود را کرد تا نشان دهد که چگاسفلی، اگر بیشتر نه، دست‌کم به اندازه شوش و لایه‌های تاریخی خلیج فارس برای تاریخ و تمدن کشور اهمیت زیادی دارد. او حتی در نامه‌ای بلندبالا به غلامرضا شریعتی – استاندار خوزستان – تلاش کرد تا دنیای خوزستان را بعد از چگاسفلی و تاریخی که از دست می‌رود به وضوح نمایش دهد.

آن‌چه را در شوش از دست دادیم می‌توانیم در چگاسفلی به دست آوریم

پس از آن نیز در گفت‌وگوی دونفره‌ای در اینستاگرام که با پیگیری‌های انجمن علمی دانشجویان باستان شناسی دانشگاه شهید بهشتی به صورت زنده انجام شد، عباس مقدم وضعیت چگاسفلی و نخستین اقداماتی را که برای نجات آن انجام شده، توضیح می‌دهد.

مقدم نخستین اقدام جدی برای نجات چگاسفلی را مربوط به سال ۹۴ می‌داند زمانی‌که موفق شد تا بولدوزرچی را که در طول ۱۰ سال دشت زهره را برای کشاورزان صاف می‌کرده و حتی جای بولدوزرش درست روی تپه اصلی چگاسفلی قرار داشته از محوطه بیرون کند.

او با اشاره به این‌که آن بولدوزرچی بخش زیادی از زمین‌ها را صاف و یکدست می‌کرده، ادامه می‌دهد: با این وجود هنوز معتقدیم هر چیزی را که در شوش از دست دادیم می‌توانیم در چگاسفلی به دست آوریم، چون در نقطه‌ای قرار داریم که می‌توانیم بسیاری از مدارک باستان‌شناسی به خصوص از هزاره پنجم را به بهترین نحو ثبت و ضبط کنیم.

مقدم با اشاره به موقعیت قرارگیری چگاسفلی که در فاصله بسیار کمی از خلیج فارس قرار دارد، ادامه می‌دهد: این محوطه با دو بخش زیستگاهی و قبرستانی یک بایگانی برای باستان‌شناسان درست کرده، بنابراین حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، چون در این محوطه اتفاقات مهمی برای تاریخ و فرهنگ ما رخ داده است، در اواخر هزاره پنجم مردم تصمیم می‌گیرند به جای دفن مردگان خود در کف خانه‌هایشان آن را در مکانی که گورستان می‌نامند، دفن کنند، بنابراین این محوطه اطلاعات زیادی از ویژگی‌های انسانی و اسکلتی تا آداب و رسوم استفاده شده در تدفین‌های گورستانی به باستان‌شناسان می‌دهد که باید آن را حفظ کرد.

این باستان‌شناس در پاسخ به این پرسش که حذف این منطقه چه تبعاتی در زنجیره مطالعات باستان‌شناسی پیش از تاریخ به وجود می‌آورد، تاکید می‌کند: در این محوطه که آن را به شکل یک بایگانی کامل از تاریخ هزاره پنجم می‌بینیم، انواع و اقسام مدارک را داریم. در خود چگاسفلی به عنوان یک منطقه زیستگاهی استخوان‌های جانوری نشانه‌های زیادی دارند، به عنوان مثال آن‌ها در زیستگاه‌های خوده از حیواناتی مانند گاو کمتر استفاده می‌کردند چیزی که هنوز دلیلش را نمی‌دانیم؛ به همین دلیل معتقدیم این بقایا می‌توانند در بازسازی آن دوره به ما کمک کنند.

سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی چگاسفلی امیدوار است به زمانی برسیم که این نکته بین مسئولان و مردم جا بیفتد که نیاز است تا چگاسفلی به طور کامل حفظ شود.

بر اساس قانون دولت موظف به آزادسازی و جابه‌جایی مردم از چگاسفلی است

مقدم با تاکید بر این که تا امروز کارهای کمی برای چگاسفلی انجام شده است، ادامه می‌دهد: بخشی از مسئله‌ این محوطه مردمِ منطقه‌اند، آن‌ها مردم شریفی هستند که از نظر اقتصادی در مضیقه‌اند، نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت خودشان جای دیگری برای زندگی انتخاب کنند.

او با بیان این‌که بر اساس قوانینِ موجود زمانی که عرصه و حریم یک محوطه تصویب و ابلاغ می‌شود، دولت موظف به آزادسازی آن محدوده است، ادامه می‌دهد: وقتی چنین قانونی تصویب می‌شود دولت باید ساکنان محدوده را جابه‌جا کند و به آن‌ها زمین معوض بدهد. اصلاً نباید از این مردم انتظار چنین جابه‌جایی را داشت.

او چگاسفلی را یک مسئله و هویت ملی می‌داند و تاکید می‌کند: اگر من به عنوان یک کارشناس باستان‌شناس می‌گویم که این محوطه پیشینه‌ تاریخی خلیج فارس است و یک بایگانی بسیار ارزشمند برای تاریخ ماست، این وظیفه مردم روستا نیست که زندگی خود را به دوش بگیرند و جایشان را تغییر دهند بلکه دولت موظف به آزادسازی محوطه و انتقال مردم است.

این باستان‌شناس با اشاره به برگزاری جلسات مختلف در این زمینه و بررسی وضعیت، به روند تصویب عرصه و حریم محوطه‌های تاریخی و ابلاغ ثبت آن به عالی‌ترین مقام وزارتخانه و سپس عالی‌ترین مقام استانی اشاره می‌کند و می‌افزاید: در ادامه ابلاغیه رونوشت تعیین عرصه و حریم به همه دستگاه‌های مختلف ابلاغ می‌شود، بنابراین متولیان موظف به انجام اقدامات بعدی برای آزادسازی و حفاظت از چنین محوطه ملی هستند.

 ۲۰۰ کیلومتر دیوار گرگان برای حفاظت ساخته شد، حالا نمی‌توانیم از ۲۰ هکتار محافظت کنیم

او با تاکید بر این‌که مسئولان باید واقعیت قضیه را درباره‌ چگاسفلی درک کنند، می‌گوید: در دوره ساسانی دولت برای حفاظت از کیان کشور، دیوار گرگان را به مساحت ۲۰۰ کیلومتر آن‌هم در شرایطی که بخش زیادی از مناطق درگیر جنگ بودند، ساخت، اما ما اکنون باید فقط به فکر یک عرصه ۲۰ هکتاری با ۲۰ تا ۳۰ خانوار باشیم. جابه‌جا کردن این تعداد خانواده و آزادسازی این منطقه آن طور که به نظر برخی افراد می‌رسد، نباید کار سختی باشد.

او با بیان این‌که اگر قدری به نقشی که چگاسفلی در آینده کشور می‌تواند داشته باشد فکر کنیم، به دنبال بهترین راهکارها برای حفاظت از این محوطه تاریخی خواهیم بود، ادامه می‌دهد: مرحوم صادق ملک شهمیرزادی توجه من را به این منطقه جلب کرد. بعد از کشف یک جام در چگاسفلی او بسیار شگفت‌زده شد و کلمه «وارکا» را استفاده کرد و تاکید داشت که این جام پیرو تمدن «وارکا»ست، یعنی نشانه‌هایی که در لایه‌های هزاره پنجم اصلا نداشته‌ایم. بنابراین این یک امتیاز بالا برای ایران است که وارکا در چگاسفلی ریشه دارد.

این باستان‌شناس با تاکید بر این‌که نباید به این سادگی‌ها چشم روی چگاسفلی را ببندیم و بگذاریم خراب شود، ادامه می‌دهد: مردم در بلاتکلیفی هستند. امیدوارم مسئولان آستین بالا بزنند تا برای این ۲۰ هکتار برنامه‌ای درست در نظر گرفته شود.

سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی چگاسفلی به وجود زمینی در نزدیکی روستای چگاسفلی اشاره و اضافه می‌کند: می‌توانستند از سال ۹۶ تا امروز با مناسب‌سازی فضا در آن زمان، کار جابه‌جاییِ مردم روستا را انجام دهند.

شبیه ماهی در حباب هر چه حرف می‌زنم، نمی‌شنوند

او مقصر این اتفاق را مسئولان می‌داند و می‌گوید: زمانی که یک تلنگر به جایی زده می‌شود تکان می‌خورد. تا امروز ما بارها برای متولیان شهری و استانداری توضیح دادیم و درخواست کردیم تا وارد کار شوند؛ زمانی که میراث فرهنگی چنین محوطه‌ای را دارد که برای آن باعث افتخار تمام است چنین رفتارهایی تعجب‌برانگیز است.

او با اشاره به برگزاری جلسات در زمان حضور مدیر سابق میراث فرهنگی خوزستان و امضای تفاهم‌نامه‌ای بین استانداری و اداره برنامه و بودجه برای انجام این پروژه و آزادسازی محوطه اظهار می‌کند: امروز شبیه ماهی در حباب هستم که هر چه فریاد می‌زنم، کسی صدایم را نمی‌شنود و دنباله کار را نمی‌گیرد، در حالی که باید متمدنانه شرایط فراهم شود.

او تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد سیستم در جایی قطع شده که باید نخست آن را وصل کرد، این یک کار بسیار آسان است. از مدیر استان خوزستان تقاضا می‌کنم این مأموریت را به عنوان یکی از مهمترین وظایف خود به ثمر برساند.

ساختِ سد کجا و حفاظت از محوطه‌های تاریخی کجا؟!

او با اشاره به عملکرد دولت و دستگاه‌های متولی در زمان تهیه‌ طرحی که به احداثِ یک سد منجر می‌شود، ادامه می‌دهد: متولیان به سرعت راه‌های جابه‌جایی مردم منطقه‌ در نظر گرفته‌شده را بررسی کرده و آن‌ها را راضی به انتقال می‌کنند و پروژه به سرعت انجام می‌شود.

او در ادامه به وضعیت محوطه‌های تاریخی در شرایط مشابه اشاره می‌کند و می‌گوید: عرصه چگاسفلی نیز در همین حد ارزشمند است، از متولیان شهری و میراثی درخواست می‌کنیم وارد شوند و این طرح را به سرانجام برسانند.

مقدم اما با بیان این‌که اگر مسوولان می‌خواهند آثار تاریخی تخریب شود، عملاً بگویند می‌خواهیم همه آثار را خراب کنیم تا تکلیف‌مان روشن شود، اظهار می‌کند: اکنون که حرف از حفاظت است، نباید درنگ کرد. چگاسفلی پایه‌های فرهنگ و تمدن ماست اگر قصد شناخت ایلام را داریم، نباید هزاره پنجم حذف شود.

دکتر نگهبان سنت حفاظت از چغازنبیل را به راه انداخت

سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی چگاسفلی با اشاره به پیگیری‌هایی که برای جلوگیری از ساخت کارخانه در عرصه چغازنبیل انجام شد و خوشبختانه به نتیجه رسید، تاکید می‌کند: مرحوم نگهبان یک سنت برای چغازنبیل به جای گذاشت که آن را با چنگ و دندان نگه داشت و این محوطه را مانند نگینی درخشانی کرد و امروز نگینِ پایگاه‌های پژوهشی است، به همین دلیل نیز وقتی بحث ساخت کارخانه در نزدیکی چغازنبیل مطرح شد، حتی نگهبانان پایگاه نیز برای این‌که بتوانند ادامه‌دهنده راه دکتر نگهبان باشند به سرعت از انجام چنین عملی جلوگیری کردند. این کار باید برای چگاسفلی نیز انجام شود.

او ادامه می‌دهد: در زمان جنگ وقتی که ۱۷ سالم بود، در هفت تپه آموزش نظامی می‌دیدم، در آن زمان هواپیماهای عراقی هفته‌ای دو تا سه بار آن محوطه را بمباران می‌کردند اما در این مدت یک بار هم نشد به سمت چغازنبیل بروند. وضعیت به گونه‌ای بود که گاهی اوقات در زمان بمباران‌ها ما به چغازنبیل پناه می‌بردیم.

در زمان جنگ حمله به نقاط تاریخی ممنوع بود، حالا جنگ هم نیست، اما ...

وی بروز این اتفاق را به دلیل نقش مهمِ کنوانسیون‌های بین‌المللی می‌داند که همه کشورها حتی در زمان جنگ به آن متعهد هستند و ادامه می‌دهد: امروز کسانی که در فکر ساخت یک کارخانه‌اند، چطور به چنین چیزی بی‌اهمیتی می‌کنند و در کنار یک بنای آیینی به ساخت کارخانه به این راحتی مجوز می‌دهند؟

او با تاکید بر لزوم ثبت جهانی چگاسفلی برای این‌که بتوانیم به دنیا نشان دهیم که چه بایگانی مستحکمی در این منطقه داریم، می‌گوید: در تابستان سال ۹۴ در جلسه‌ای در معاونت میراث فرهنگی پیشنهاد گنجاندن چگاسفلی را در فهرست موقت یونسکو دادم، در آن زمان می‌توانستیم فقط نام را در قالب یک ایمیل به یونسکو اعلام کنیم، اما به هر دلیلی تا امروز این کار انجام نشده است، هر چند در طول یکی دو سال گذشته روند قرار گرفتن نام محوطه‌های تاریخی در فهرست موقت یونسکو نیز قدری سخت‌تر شده است، اما امیدوارم زودتر این کار انجام شود.

او با بیان این‌که باید تلاش‌مان را مضاعف کنیم تا اصالت چگاسفلی همراه با یک دیالوگ قابل فهم برای همه شناخته شود، ادامه می‌دهد: از سوی دیگر با ثبت جهانی چگاسفلی باید آرزو کنیم تا این سایت تاریخی به سرنوشت بسیاری از سایت‌های جهانی‌مان دچار نشود.

به اعتقاد سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی چگاسفلی، بعد از ثبت جهانی این محوطه باید متولیان نسبت به آن متعهد شوند که به جامعه محلی کمک کنند.

مقدم می‌افزاید: سایت‌های ثبت جهانی نیاز به کمک‌های زیادی دارند. در قدم نخست کشف، کاوش و معرفی آن‌ها سال‌ها طول کشیده است، بنابراین ما نخست باید به این فکر کنیم و انگیزه داشته باشیم تا با کاوش در چگاسفلی  به سرنوشت دیگر محوطه‌های جهانی تبدیل نشود و باری روی دوش مردم محلی نباشد.

انتهای پیام