پوریا ناظمی در برنامه اینستاگرامی کانون نجوم دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص دانش در شبیخون شایعات اظهار کرد: شایعه از گفتار و داستانی است که شیوع پیدا می‌کند اما در معنای عمومی، خبر غیر موثق و غیر قابل اثبات که از طریق مجاری مختلف وجود دارد، منتشر می‌شود. بنابراین یکی از وظایف کار رسانه و روزنامه‌نگاری حرفه‌ای این است که داده‌ها را صحت‌سنجی و راستی آزمایی کند تا مطمئن شود آنچه که در دست مردم قرار می‌گیرد، صحت دارد. 

وی با طرح این سوال که چرا مردم به شایعه علاقه دارند، افزود: دلایل زیادی برای دانستن شایعات وجود دارد زیرا شایعه نوعی داستان‌گویی و تلاش برای بیدار کردن اطلاعاتی است که دیگران از آن اطلاع ندارند. شایعه در اصل خودش مورد بدی نیست و میل داریم که اطلاعات بیشتری داشته باشیم اما زمانی که اطلاعات معتبر نداریم به سراغ خبرهای غیر معتبر می‌رویم و در اینجاست که برای ما مشکل‌ساز می‌شود. 

این روزنامه‌نگار و مروج علم تصریح کرد: اخبار زرد معانی مشخصی دارد و سبکی در روزنامه‌نگاری است که روزنامه‌نگاری جدید با آن مشکل دارد اما از سال‌های زیادی وجود داشته و در همه دنیا دیده می‌شود و قوانین خاص خود را در هر کشور دارد و به موضوعاتی می‌پردازد که بیشتر برای مردم جذابیت دارد حتی بدون اینکه اهمیت ضروری داشته باشد. اخبار زرد داستان متفاوتی دارد و علی رغم اینکه این روزها اخبار غیر موثق بیشتری می‌شنویم، آن را به عنوان یک ابزار سیاسی مصلح کردند.

وی عنوان کرد: آنچه که امروز با اخبار غیر موثق سروکار داریم دارای دو بخش است. زمانی که افراد بدون اینکه قصد پراکندن اطلاعات غلط را داشته باشند مطلبی را می‌شنوند و نقل قول می‌کنند و اطلاعات غلط منتشر می‌شود. زمان دیگری هم وجود دارد که ما با نوع خطرناک‌تری مواجه هستیم و از سوی افرادی به وجود می‌آید که با هدف، اخبار دروغ را منتشر می‌کنند تا در مخاطبان خود تاثیر منفی بگذارند و این در چند سال گذشته تبدیل به ابزار کارزار و نبرد سیاسی شد و وضعیت را خطرناک کرد. 

ناظمی بیان کرد: اگر روزنامه‌نگار واقعی باشد نباید به سراغ اخبار غیر واقعی برود و در واقع نظرسنجی می‌کند که این خبر موثق است یا خیر. اما با توجه به اینکه منابع شبه معتبر یا منابعی که دارای تریبون بزرگ هستند این ابزار را پراکنده می‌کنند. اقدامی که روزنامه‌نگاران استاندارد باید در این زمینه انجام دهند این است که وقتی جریانی از خبر اشتباه منتشر می‌شود باید راستی آزمایی کنند و سراغ آن خبر بروند تا ریشه‌های پنهانی آن را پیدا کنند. همچنین از آن جایی که این اخبار زرد بر روی مخاطب تاثیر گذاشته و تکرار می‌شود باید موضوع را بررسی کنند و بگویند که به این دلایل غلط است یا اثباتی برای انتشار این خبر وجود ندارد. 

وی خاطرنشان کرد: اثراتی که شایعه برای مردم می‌تواند داشته باشد این است که ما را از اطلاعات صحیح ناآگاه می‌کند و اطلاعات درستی از آن به دست نمی‌آورند و این امر در موضوعاتی مانند پزشکی، سلامت و موارد دیگر خطرناک است و باید راستی‌آزمایی صورت گیرد تا بر روی مخاطبان اثر منفی نگذارد. بنابراین هر شایعه بی‌پایه خطرناک است و تصویر غلطی از دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم به همراه دارد.

این روزنامه‌نگار و مروج علم اضافه کرد: اگر می‌خواهیم در دنیای امروز آگاه‌تر باشیم باید سواد رسانه‌ای را افزایش دهیم. منابع معتبر را بشناسیم و بدانیم که برای موضوعات مختلف باید به چه منبعی رجوع کرد و اگر این موارد را ندانیم دچار خطا می‌شویم. مردم باید انتظار داشته باشند که روزنامه‌نگاران کار خود را به درستی انجام دهند و وظیفه روزنامه‌نگار است که با احترام به مخاطب مطالب و اخبار درست را منتشر کند.

وی گفت: مشکل شایعات حل نمی‌شود اما اگر روزنامه‌نگاران و مروجان علم کار خود را به درستی انجام دهند قطعا می‌توانیم این شایعات را کاهش دهیم. ما باید بپذیریم در دنیایی زندگی می‌کنیم که شایعات وجود دارد و دنیایی را تصور نمی‌کنم که این موضوع وجود نداشته باشد. بنابراین کاری که به عنوان مخاطب می‌توانیم انجام دهیم این است که سواد رسانه‌ای را افزایش دهیم و بدانیم که هر منبع چقدر اعتبار دارد.

ناظمی اظهار کرد: مردم باید در داخل کشور روزنامه‌نگاران و رسانه‌های معتبر را شناسایی کنند و اگر دیدند خبری بسیار عجیب منتشر شده شک کنند که حقیقت ندارد و به دنبال صحت و درستی آن از طریق منابع معتبر باشند. اگر خبری دیدید که نتوانستید آن را به درستی ارزیابی کنید، به سرعت آن را منتشر نکنید و قدری روی آن مکث کنید که این خبر چقدر می‌تواند منطقی باشد. اگر یک نفر در زنجیره اطلاعات غلط شک کند، این زنجیره پاره می‌شود و شایعات به مراتب کاهش پیدا می‌کند.

انتهای پیام