متن این جوابیه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ۷ آبان ماه، در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، در اظهاراتی عجیب در رابطه با موقوفه سدگلستان گفت: این سد چند سال گذشته به آستان قدس رضوی واگذار شد که فکر می‌کنم اتفاق خوبی نبوده است.
در واقع این ادعا حاکی از عدم اشراف کافی وی به حوزه مسئولیت خود در استان خراسان رضوی و تاریخ این موقوفه تاریخی است.
بر اساس مستندات تاریخی، سد گلستان جزو متعلقات و منضمات موقوفه قریه آبکوه و از موقوفات بسیار قدیمی و مسلم آستان قدس رضوی بوده که در طومار عضدالملک نیز از آن یاد شده است.
در قرن نهم هجری ابوسعید گورکانی، از حاکمان وقت خراسان، برای مهار کردن رودخانه مایان و ازغد در پایان اراضی قریه گلستان، سدی آجری بنا کرد که به تدریج معروف به سد گلستان شد. در سند مالکیت صادره برای موقوفه قریه آبکوه تحت پلاک ۱۴ اصلی و بخش ۹ مشهد، هفت سهم از مدار ۱۱ سهم آب بند گلستان متعلق به آستان قدس رضوی و ۴ سهم متعلق به موقوفه مسجد جامع گوهرشاد است.
واگذاری سد به وزارت نیرو قبل از انقلاب اسلامی
اما اظهارات مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی از آنجایی نشات می‌گیرد که در سال ۱۳۵۲ به منظور افزایش ارتفاع سد و انجام تعمیرات و لایروبی، با توجه به اینکه آستان قدس رضوی در آن زمان وسایل و ماشین‌آلات و تجهیزات لازم را در اختیار نداشت، استاندار وقت خراسان که همزمان نائب‌التولیه آستان قدس رضوی نیز بوده، طی مکاتبه با وزارت دربار و وزارت نیرو، این پروژه را به وزارت نیرو محول می نماید که این امر از سال ۱۳۵۲ شروع و تا اوایل سال ۱۳۵۸ ادامه می‌یابد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی طبق صورت جلسه مورخ ۱۳۶۰.۰۳.۰۲ منعقده فی‌مابین آستان قدس رضوی و شرکت سهامی آب منطقه‌ای خراسان بند گلستان به مالک اصلی که همان آستان قدس رضوی است، بازمی‌گردد.
واگذاری سد گلستان به یک پیمانکار و بهره‌برداری غیر مجاز از منافع موقوفه
در سال ۱۳۸۸ بودجه‌ای در وزارت نیرو به تصویب می‌رسد برای حفاظت از گنجینه‌های ملی آب و حفظ آثار و ابنیه آبی کشور، بر همین اساس طی تفاهم‌نامه‌ای میان آستان قدس رضوی و شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، به منظور حفظ این میراث ارزشمند، انجام عملیات تحکیم‌بخشی سد گلستان، بعد از ۳۰ سال در تاریخ ۱۶ فروردین ماه ۱۳۸۹ مجددا سد گلستان برای ترمیم به شرکت آب منطقه‌ای خراسان تحویل داده می‌شود. درحقیقت واگذاری دوم سد، زمانی رخ می‌دهد که مسئولان مربوطه طی مکاتباتی از وضعیت استحکام سد اظهار نگرانی کرده و سد نیاز به ترمیم و مقاوم‌سازی اساسی پیدا کرده بود.
اما نکته جالب توجه در موضوع این سد آنجاست که شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در حالی که به استناد صورت‌جلسه مورخ ۲۸ تیر ماه ۱۳۸۹ به جز تعهدات مندرج در تفاهم‌نامه حق هیچگونه انتفاع از سد و بهره‌برداری دیگر از حوضه آبگیر و حریم آن را نداشته است، استفاده از تمام سطح آب دریاچه و بند گلستان را به منظور قایقرانی و گردشگری به شخصی حقیقی به مبلغ ۲۴۰ میلیون ریال واگذار می کند!
در نهایت تنها اقدام عملیاتی برای تحکیم و بازسازی سد خلاصه می‌شود به تحویل پروژه به یک پیمانکار که تنها یک سوله کارگاهی توسط پیمانکار انتخاب شده از سوی شرکت آب منطقه‌ای خراسان در محوطه سد به جای مانده و مشکلات عدیده‌ای که به دلیل واگذاری سد و محوطه آن برای انتفاع شخصی، برای موقوفه ایجاد می‌شود.
جالب آنکه به دلیل ضعف نظارت بر عملکرد پیمانکار شرکت آب منطقه‌ای، مازاد آب حاصل از پمپاژ قنات توسط پیمانکار به فروش می‌رسد و مشخص نیست درآمد حاصل از این موقوفه صرف چه اموری شده است!
بازپس‌گیری سد توسط آستان قدس رضوی
با توجه به شرایط فوق و عدم اقدام عملیاتی توسط شرکت آب منطقه‌ای خراسان، مشکل مقاوم نبودن سد همچنان پابرجای بود؛ لذا جلسه‌ای در مورخ ۲۳ بهمن ماه ۱۳۹۰ در خصوص بررسی نحوه تحویل و تحول بند گلستان تشکیل و مقرر می‌شود کلیه مستحدثات و تاسیسات بند گلستان توسط شرکت آب منطقه‌ای خراسان مجدد به آستان قدس بازگردد. سرانجام طی صورت‌جلسه مورخ ۲۳ خرداد ماه ۱۳۹۱ بند گلستان به صورت قطعی به نمایندگان آستان قدس رضوی بازگشت.
علی‌ای‌حال بند گلستان همچنان ناپایدار بود و بارانی شدید می‌توانست هم خطر مالی و جانی برای شهروندان داشته باشد و هم بخشی از تاریخ سازه‌های آبی کشور را نابود کند و با توجه به گذر زمان و فرصت‌هایی که از دست رفته بود، این موضوع تشدید نیز شده بود.
نهایتا آستان قدس رضوی برای حفاظت از این موقوفه دست به کار شد و معاونت فنی و عمران موقوفات آستان قدس رضوی طی ۲۴ ماه، بازسازی و ترمیم موقوفه سدگلستان را به انجام رسانید.
این بازسازی وترمیم به نحوی انجام شده که علاوه بر استحکام سد و ایمن‌سازی شهر از خطر سیلاب های ویرانگر، به بافت تاریخی و فرهنگی آن به عنوان گنجینه‌ای ملی آسیب وارد نشود.
آنچه محل تامل است، اینکه سد گلستان موقوفه آستان قدس رضوی است و اصولا هیچگاه متعلق به آبفا نبوده که به آستان قدس رضوی واگذار شده باشد و کاش مدیران دستگاه‌های اجرایی قبل از هرگونه اظهار نظر سوابق موضوعات مورد بحث را بررسی کنند.
لازم به ذکر است از زمانی که سوابق مکتوب در مورد بند گلستان موجود است، بارها در نامه‌نگاری‌های مختلف از طرف وزارت نیرو، فرمانداری شهرستان طرقبه و شاندیز و سایر نهادهای ذی‌ربط به تعلق سد گلستان به آستان قدس رضوی اذعان شده است؛ از جمله در تاریخ ۱۳ آذر ماه ۱۳۹۰ وزیر نیرو طی نامه‌ای به وزیر کشور اعلام می‌دارد «با توجه به تعلق مالکیت این سد به آستان قدس رضوی و از آنجایی که مسئولیت حفط نگهداری از آن بر عهده مجموعه یاد شده می‌باشد، بدین وسیله اعلام آمادگی جهت هرگونه همکاری در این رابطه، خواهشمند است مقرر فرمائید آستان قدس رضوی و نهادهای ذی‌ربط در این امر حساسیت و ضرورت موضوع را مد نظر قرار داده و اقدامات لازم را جهت حفظ و نگهداری این میراث گران‌بها معمول فرمایند».
نکته بعد اینکه سدگلستان در زمانی که نیاز به ترمیم و بازسازی داشت و به اذعان بسیاری از کارشناسان از استحکام لازم برخوردار نبود، به شرکت آب منطقه‌ای واگذار می‌شود که متاسفانه به جای تقویت و استحکام بنا، بدون توجه به مسائل ایمنی، با توجیه استفاده عموم و گردشگری، این میراث تاریخی و موقوفه ثبتی در اختیار بهره‌برداری شخصی و غیرکارشناسی قرار می‌گیرد و و چه خوب است مدیرعامل محترم شرکت آب منطقه‌ای خراسان گزارشی از اقدامات انجام شده در مدت زمانی که بند گلستان تحویل آن‌ها بوده است، ارائه کنند و به جای آدرس‌های غلط در رابطه با سد گلستان، مشخص کنند چرا سال‌ها شرکت آب منطقه‌ای به تکالیف و تعهداتش نسبت به حفظ و نگهداری این سد تاریخی عمل نکرده و درست زمانی که پس از سال‌ها بی‌توجهی با تدبیر آستان قدس رضوی، سدگلستان سروسامانی گرفته و در حال برنامه‌ریزی برای بهره‌وری این موقوفه و انتفاع عمومی از آن است، چنین مسائلی را مطرح می‌کنند!
این پاسخ مربوط به خبری است که در تاریخ ۷ آبان ماه امسال در جریان بازدید خبرنگاران از سد طرق به مناسبت هفته پدافند غیرعامل روی خروجی ایسنا قرار گرفت که لینک آن به خبر پیوست شده است.
انتهای پیام
نظرات