این کارشناس بین المللی سینمای ایران و پخش کننده در این نوشتار که اختصاصا در اختیار ایسنا قرار داده است، نقطه نظراتش را اینگونه نوشته است: «جایگاه جشنواره های بین المللی فیلم از جنبه های مختلف مانند فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی قابل بررسی بوده و هم سینماگران و شرکت ها و بنگاه های اقتصادی حوزه سینما و هم دولت ها و نهادهای رسمی فرهنگی هر کشور اهمیت بسیاری در راهبردهای کلان فرهنگی و اقتصادی و سیاسی عرضه هر فیلم و محصول سینمایی خود قائل بوده و برنامه ریزی و سرمایه گذاری قابل توجهی هم در این حوزه دارند.
غالب نهادهای رسمی و دولتی سینمایی کشورهای مختلف، سیاست های گسترده و متنوعی در حمایت از تولیدات تصویری خود در جشنواره ها و مجامع بین المللی داشته و حضورهای جشنواره ای از مهم ترین رویکردهای دیپلماسی فرهنگی هر کشوری محسوب می شود. البته این مهم هم شامل حضور در جشنواره های فیلم کیفی بوده و هم در برگزاری جشنواره های بین المللی فیلم مختلف در کشورهای خود.
یک کاربر در کمتر از پنج دقیقه می تواند یک جشنواره بین المللی بوجود بیاورد!
اما حضور کیفی و موثر در جشنواره ها و مجامع بین المللی سینمایی آنچنان که شماری از سینماگران و افراد تصور می کنند، ساده نیست. کم نبوده و نیستند دوستانی که به صرف اقامت در کشوری خارج از ایران، خود را دارای توانایی لازم جهت عرضه و پخش فیلم دانسته و یک بررسی ساده، عملکرد این افراد، موید همه چیز خواهد بود. دیگر آسیب بزرگ این حوزه ورود فن آوری های جدید است که به طور طبیعی هیچ کسی مخالفتی با استفاده از امکانات جدید تکنولوژی ندارد اما در کمال تاسف با ظهور و فعالیت سامانه های آنلاین عرضه فیلم و در راس آنان "فیلم فری وی" ، جهان عرضه و نمایش فیلم دچار خسران های بزرگی شده است. اولین نکته این سامانه ها و به ویژه "فیلم فری وی"، این است که بیش از ۹۰ درصد جشنواره های موجود در این سامانه ها، جشنواره غیر واقعی و حداقل بی ارزش بوده و هدف اصلی این رویدادها کسب اعتبار کاذب و درآمدهای ناشی از حق ثبت نام فیلم هاست. یک کاربر در کمتر از پنج دقیقه می تواند یک جشنواره بین المللی فیلم را در سامانه "فیلم فری وی" به وجود آورد! جشنواره ای که وجود خارجی ندارد و تنها یک نام است و در نهایت یک صفحه اینترنتی! اما برخی دوستان سینماگر و شماری افراد سودجو و البته گاه نا آگاه با استفاده از این سامانه و ارائه فیلم ها به صدها جشنواره دروغین و کم ارزش، در ده ها و بلکه صدها جشنواره های موجود در این سامانه ها انتخاب شده و در قدم بعدی به بازتاب پر آب و تاب این حضورها در رسانه های ایران پرداخته و اعتباری کاذب برای خود دست و پا می کنند. متاسفانه، سال هاست که غالب سایت های خبری و شبکه های اجتماعی تبدیل به بازار مکاره ای از دروغ و اغراق در بازتاب این حضورها و موفقیت های بین المللی کاذب شده اند. نگارنده در بررسی حضورها و جایزه های بین المللی حداقل پنج سال اخیر سینمای ایران به نتایج تاسف باری رسیده که نزدیک به ۸۰ درصد این اتفاقات در جشنواره های دروغین و بسیار کم ارزش و شبه جشنواره رخ داده اند. حمایت از صنعت سینما و کمک به توسعه آن نیازمند کارهای پژوهشی جدی در زمینه های مختلف بوده که یکی از مهم ترین این فعالیت ها شامل پیگیری، رصد، ثبت و تحلیل حضورهای بین المللی است. داده هایی که همراه با تحلیل، بیش از دو دهه، انتشار و در اختیار رسانه ها و مسئولان قرار می گرفت اما حداقل در چهار سال گذشته به واسطه افزایش حضورها، جایزه ها و حتا داوری ها در جشنواره های غیر واقعی و کم ارزش، این مهم صورت نگرفته است.»
ده‌ها جشنواره فیلم در سراسر دنیا غیرواقعی و کم‌ارزش هستند اما ...
در ادامه این فعال عرصه بین المللی نوشته است: « تولید در سینمای ایران و در سراسر جهان افزایش یافته و بخش بزرگی از این فیلم ها در پی حضور در مجامع بین المللی سینمایی بوده اما طبیعی است که ظرفیت نمایشی این رویدادها اندک و جوابگوی همه متقاضیان نیست. حضورها و موفقیت های بین المللی راه میانبر سینماگران برای رسیدن به جایگاه بالاتر هنری، اجتماعی و صنفی است و لذا این اشتیاق سینماگران از این زاویه قابل درک است. اما هم این ظرفیت های نمایشی محدود بوده و هم نیروی متخصص و حرفه ای برای عرضه و پخش بین المللی همه تولیدات سینمای ایران وجود ندارد. پس شماری از سینماگران به طور مستقیم و یا از طریق افرادی که در مودبانه ترین شکل می توان آنان را دلال نامید، تصمیم به عرضه آثار خود گرفته و شماری آگاهانه و شماری نا آگاهانه به سوی این جشنواره های غیر واقعی هجوم می برند و برای فیلمهای خود اعتبار غیر واقعی می خرند. در کمال تاسف دیده می شود که شماری از دوستان پخش کننده بین المللی هم دست به دامن این سامانه شده و حضورهای فیلم های تحت قرارداد خود را افزایش می دهند. نگارنده تاکید می کند که شماری از جشنواره های فیلم معتبر هم تنها از طریق سامانه "فیلم فری وی" فیلمها را دریافت می کنند و جالب آنکه در گفتگوهای شخصی و شرح شرایط این سامانه "فیلم فری وی"، با جشنواره ها، تقریبا هیچ کدام درک و شناختی از این حجم جشنواره های دروغین در این سامانه ندارند!
هم اکنون بیش از ده هزار جشنواره فیلم در سراسر جهان وجود داشته که واقعیت تلخ آن است که اکثر آن غیر واقعی و کم ارزش اند. بخش بزرگی از این جشنواره ها هم تنها یک رویداد محلی با مخاطبان محدود و بدون هیچ تاثیرگذاری بوده و برگزاری آن بسیار هم برای مردم آن شهر و منطقه لازم و ضروری است اما حضور در چنین رویدادهایی و موفقیت در آنها، اعتباری برای فیلم ها و سینماگران نیست. و صد البته نیت از این نوشته هم ترغیب دوستان به عدم شرکت در این جشنواره های کوچک واقعی نیست، تنها باید بازتاب رسانه ای این حضورها در حد و اندازه این رویدادها بوده و اغراق در خبررسانی نباشد.
نکته قابل توجه اینکه، یک پخش کننده حرفه ای بین المللی در طول عمر یک فیلم شاید در نهایت با ۲۰۰ جشنواره و رویداد سینمایی سر و کار داشته باشد که مفهوم آن نیز لزوما حضور در تمامی این رویدادها نیست. سقف موفقیت بین المللی هر فیلم در طی دهه ها و حتی سال های اخیر پایین و پایین تر آمده و اگر در دهه هفتاد شمسی، فیلم های موفق ایرانی گاه تا دویست حضور بین المللی داشتند، هم اکنون این آمار برای موفق ترین فیلم ها حداکثر به پنجاه جشنواره خواهد رسید. تعداد بالای فیلم های تولیدی در هر کشور رقابت شدیدی را برای حضورهای جشنواره به وجود آورده است. این فعالیت تخصصی مورد حمایت جدی نهادهای رسمی و دولتی هر کشور است و پخش کننده های بین المللی فیلم ایران از این حمایت ها بهره ای ندارند و ارائه فهرست حمایت های دولتی از این حوزه در شفاف سازی های سازمان سینمایی کشور بیش تر به یک شوخی بزرگ و توهین آمیز می ماند. پرداخت خروجی یک سینماگر و هزینه ویزای دیگر سینماگر را با افتخار، بارها و بارها در گزارش های خود رسانه ای می کنند و تامین هزینه بلیت افرادی به عنوان داور هم از شگفتی های حوزه کاری ماست که اگر فردی به عنوان داور به رویدادی دعوت می شود، پرداخت هزینه بلیت و اقامت دیگر حداقل تعهد هر جشنواره ای است و پس یا این جشنواره ها، رویداد معتبری نیستند و یا آن داوری ها.
مشکلات یک پخش کننده بین المللی فیلم ایرانی تنها محدود به رقابت شدید با رقبای خارجی و عدم حمایت نهادهای رسمی و دولتی نیست و بحث تحریم ها تاثیر جدی و قابل توجهی بر کیفیت فعالیت فعالان این حوزه گذاشته است. کیفیت فیلم های تولیدی ایرانی خود حدیث دیگری است که آیا می توان با این محصولات در بازارهای جهانی حضور داشت؟ فیلم هایی که در ارتباط با مخاطبان داخلی خود هم کمتر توفیق داشته، چگونه انتظار درخشش در جشنواره ها و بازارهای بین المللی را دارند. صنعت سینمای ایران (که اگر بتوانیم از لفظ صنعت استفاده کنیم!) توانایی حضور در بازارهای جهانی و تامین حداقلی مواد و متریال مورد نیاز خریداران را ندارد. نگارنده در همین چند ماه اخیر ناچار به لغو قرارداد فروش سه فیلم تحت قرارداد خود با خریداران تنها به علت عدم توانایی تهیه کننده های این فیلم ها در تامین اقلام مورد نیاز شده است.
محدودیت های داخلی مانند مشکلات اینترنت کند و یا فیلتر بودن بخش بزرگی از سایت های مورد استفاده پخش کننده های بین المللی هم بخشی از گل به خودی های این حوزه تخصصی است.
یکی از مهم ترین مشکلات حوزه بین الملل، انقطاع کامل ارتباط فعالان این حوزه با مسئولان سینمایی است و این عدم ارتباط لطمه بزرگی به کیفیت عرضه و حضور بین المللی سینمای ایران زده است. در غالب بخش های مدیریتی، چه در سطح اول و چه در سطح میانی، به استثنای مدیران بین الملل این نهادها، افراد شناخت کافی از حوزه بین الملل سینما ندارند و همین افراد سیاست گذار و مسئول حمایت از این حوزه اند.»
فاکتورهای مورد نظر برای کیفی نامیدن یک جشنواره فیلم چیست؟
اطبایی در ادامه به دوران کرونا اشاره داشته و نوشته است: «اما کرونا و جهان پس از کرونا هم مهم ترین بحث عرصه بین الملل است که شاید بیش ترین لطمه را به فعالیت های دست اندرکاران این حوزه زده است و این خود موضوعی است که باید جداگانه و مفصل تر به آن پرداخت.
به جشنواره های بین المللی فیلم و ارزیابی سینمای ایران در سال ۲۰۱۹ بپردازیم که موضوع اصلی این نوشته است. جشنواره های بین المللی فیلم را تقسیم بندی ها و ارزش گذاری های مختلفی می کنند. لفظ جشنواره "الف" برای همگان جا افتاده و بارها فعالان این حوزه توضیح داده اند، در جهان جشنواره ها، ما جشنواره الف یا ب یا غیره نداریم و این غلط مصطلح رسانه ای یا سو برداشت هم از تقسیم بندی فیاپف (فدراسیون بین المللی انجمن های تهیه فیلم) ناشی شده که سال ها پیش جشنواره ها را براساس معیارهایی تقسیم بندی کرده و برای سال ۲۰۲۰ هم ۴۵ جشنواره قرارداد توافق نامه با فیاپف را امضا کرده و مورد حمایت این نهاد بین المللی قرار گرفته اند.
این تقسیم بندی براساس یک: جشنواره فیلم بلند رقابتی، دو: جشنواره فیلم بلند تخصصی رقابتی، سه: جشنواره فیلم بلند غیر رقابتی و چهار: جشنواره فیلم مستند و کوتاه بوده و هیچ ارزشیابی کیفی در این تقسیم بندی وجود نداشته و سالها رسانه ها و سینماگران تقسیم بندی اول فیاپف را جشنواره های الف نامیده اند که چند سالی است شامل ۱۵ جشنواره فیلم بوده که لزوما همه این رویدادها را نمی توان جشنواره فیلم بسیار کیفی نامید.
به هر صورت در رسانه ها و میان سینماگران همین غلط مصطلح جشنواره فیلم الف جا افتاده است که شامل پانزده جشنواره کن، ونیز، برلین، لوکارنو، سن سباستین، توکیو، کارلووی واری، شب های سیاه تالین، ماردل پلاتا، ورشو، مسکو، شانگهای، مونترال، قاهره و هند در گوآ بوده و البته جشنواره جهانی فیلم مونترال چند سالی است که برگزار نشده است.
باید در اینجا به تحلیل جشنواره های مهم پرداخت و اینکه فاکتورهای مورد نظر برای کیفی نامیدن یک جشنواره فیلم چیست؟ اولین نشانه یک جشنواره مهم، میزان استقبال دست اندرکاران حرفه ای سینما از آن است. هر سینماگر و پخش کننده ای در دنیا، آرزوی آن دارد که فیلمش در وهله اول در جشنواره کن و اگر نشد در ونیز، برلین، تورنتو و سان دنس باشد. حضور در جشنواره هایی با این کیفیت، به بهترین شکل فیلم را در معرض دید خریداران، سینماگران، تهیه کننده ها و رسانه ها و البته مردم قرار می دهد. دست اندرکاران تاثیرگذار سینما مانند تهیه کننده ها، سرمایه گذارها، رسانه ها، مدیران جشنواره های دیگر و... در این رویدادهای معتبر حضور پیدا می کنند.
حامیان مالی یا همان اسپانسرها در این جشنواره های کیفی حضور پررنگی دارند و کمیت و کیفیت برندهای مهم اقتصادی خود از ساده ترین شیوه های تشخیص اهمیت یک جشنواره فیلم ( وهر رویدادی) بوده و تاثیر روانی مثبتی روی شرکت کننده ها داشته و موجب اعتماد بیشتر آنان به چنین رویدادهایی می شود. بازتاب های رسانه ای از هر جشنواره فیلم نیز یکی از شاخصه های تشخیص کیفیت آن جشنواره است. پس بی دلیل نیست که جشنواره های فیلم را دروازه ورودی به بازارهای جهانی می نامند. بخش دیگری از سینما که سرمایه در آن حرف اول را می زند و هدف اصلی آن سرگرمی است از شیوه های تبلیغاتی معمول برای معرفی تولید خود استفاده کرده و نیازی به جشنواره نمی بینند و بدیهی است که جشنواره های فیلم هم به تولیدات صرف تجاری روی خوشی نشان نمی دهند. این مهم به این مفهوم نیست که سینما و تولیدات آن را با یک خط روشن به دو بخش هنری و تجاری تقسیم کرده و به دنبال آن هم جشنواره های فیلم تنها به فیلم های هنری و مستقل روی خوش نشان بدهند. بسیاری از تولیدات با ظرفیت های بالای تجاری دارای شاخصه های برجسته هنری و لایه های عمیق فکری بوده که در راهبردهای عرضه و پخش جهانی خود به جشنواره های فیلم نیاز داشته که نمونه های عینی آن خیل فیلم های دریافت کننده جایزه اسکار بوده که به طور معمول راه خود را از جشنواره های کن و ونیز و سان دنس و تورنتو و برلین آغاز کرده اند.
لازم به ذکر است که تقسیم بندی پیش رو از جشنواره های فیلم کیفی دنیا، حاصل شناخت عملی و نظری و تجربه شخصی نگارنده بوده و محتملا می تواند مورد تایید همه دست اندرکاران حرفه ای حوزه پخش بین الملل نباشد. نگارنده با احترام به نظرات همه کارشناسان، ذکر این نکته را ضروری دانسته و حتی احتمال از قلم افتادن جشنوارهای در این فهرست را هم از نظر دور نمی دارد.
در حوزه عرضه و پخش بین الملل فیلم های بلند، پنج جشنواره، مهم ترین جشنواره های فیلم دنیا بوده که حضور و نمایش در این پنج جشنواره برای همه سینماگران و پخش کننده های فیلم از اهمیت بالایی برخوردار است. جشنواره های کن، ونیز، برلین، سان دنس و تورنتو. البته دو جایزه اسکار و گلدن گلوب را که جشنواره نبوده به این فهرست برتر باید اضافه کرد هر چند هر دو در طبقه بندی جشنواره ها نبوده اما از مهم ترین رویدادهای سینمایی جهان محسوب می شوند.
حال به وضعیت سینمای ایران در این پنج جشنواره بسیار مهم جهانی و دو رویداد در سال ۲۰۱۹ بپردازیم که در یک جشنواره هیچ فیلمی نداشتیم و در چهار جشنواره دیگر هم سه فیلم بلند سینمایی و هفت فیلم مستند و کوتاه از سینمای ایران حضور داشتند.
براساس تقویم سال میلادی، اولین جشنواره فیلم بسیار مهم سال در ۲۰۱۹، سی و چهارمین جشنواره فیلم سان دنس (۴ تا ۱۴ بهمن ۹۸، ۲۴ ژانویه تا ۳ فوریه ۲۰۱۹- آمریکا) بود که فیلم کوتاه "مانیکور" ساخته آرمان فیاض در آن به نمایش در آمد.
شصت و نهمین دوره جشنواره فیلم برلین (۱۸ تا ۲۸ بهمن ۹۸، ۷ تا ۱۷ فوریه ۲۰۱۹-آلمان) که فیلم سینمایی "نشت" ساخته سوزان ایروانیان و محصول ایران و جمهوری چک، فیلم مستند "دلبند" ساخته یاسر طالبی، فیلم کوتاه "تتو" ساخته فرهاد دل آرام و فیلم کوتاه "ماگرالن" ساخته مریم زارعی و محصول ایران و کانادا در این دوره برلین به نمایش درآمدند و خرس بلورین بهترین فیلم کوتاه بخش نسل هم به "تتو" رسید.
الهه گودرزی یکی از داوران جایزه جنبی سینمای هنری بود و دو ایرانی تبار هم از داوران جایزه های جنبی جشنواره بودند.
هفتاد و دومین جشنواره فیلم کن (۲۴ اردیبهشت تا ۴ خرداد ۹۸، ۱۴ تا ۲۵ مه ۲۰۱۹) هم هیچ فیلمی از سینمای ایران در بخش های مختلف خود نداشت.
هفتاد و ششمین جشنواره فیلم ونیز (۶ تا ۱۶ شهریور ۹۸، ۲۸ آگوست تا ۷ سپتامبر ۲۰۱۹) فیلم "متری شیش و نیم" ساخته سعید روستایی را را برای بخش افق ها و دو فیلم مستند "تپه های مارلیک" ساخته ابراهیم گلستان و "خانه سیاه است" ساخته فروغ فرخزاد را در بخش کلاسیک ها به نمایش گذاشت.
چهل و چهارمین جشنواره فیلم تورنتو (۱۴ تا ۲۴ شهریور ۹۹، ۵ ت ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹- کانادا) نیز فیلم "پسر-مادر" ساخته مهناز محمدی و محصول ایران و جمهوری چک و فیلم کوتاه "امتحان" ساخته سونیا حداد را در برنامه خود داشت.
سینمای ایران در دو جایزه اسکار و گلدن گلوب در سال ۲۰۱۹ حضوری نداشت.
در تقسیم بندی دوم جشنواره های فیلم مهم دنیا هم لوکارنو، سن سباستین، توکیو، کارلو وی واری، ماردل پلاتا، شب های سیاه تالین، ورشو، رتردام، مستند آمستردام، انیمیشن انسی، کوتاه کلرمون-فران، جایزه سینمای آسیا- پاسیفیک قرار دارند.
در هفتاد و دومین جشنواره فیلم لوکارنو (۱۶ تا ۲۶ مرداد ۹۸، ۷تا ۱۷ آگوست ۲۰۱۹) فیلم مستند "نت های مسی یک رویا ساخته رضا فرهمند در بخش هفته منتقدان به نمایش در آمد. شصت و هفتمین جشنواره فیلم سن سباستین (۲۹ شهریور تا ۶ مهر ۹۸، ۲۰ تا ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۰-اسپانیا) به سیاق سالهای پیشین هیچ فیلمی از سینمای ایران را انتخاب نکرد و سی و دومین جشنواره فیلم توکیو (۶ تا ۱۴ آبان ۹۸، ۲۸ اکتبر تا ۵ نوامبر ۲۰۲۹-ژاپن) فیلم "متری شیش و نیم" را در بخش مسابقه خود به نمایش گذاشت و دو جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگری برای نوید محمدزاده را نیز به این فیلم اعطا کرد. دو فیلم "قسم" ساخته محسن تنابنده و "پیرمردها نمی میرند" ساخته رضا جمالی هم در بخش استعدادهای جوان آسیا حضور داشته و جایزه روح آسیا بنیاد ژاپن برای آسیا به "پیرمردها نمی میرند" تعلق گرفت.
پنجاه و چهارمین دوره جشنواره فیلم کارلووی واری (۷ تا ۱۵ تیر ۹۸، ۲۸ ژوئن تا ۶ جولای ۲۰۱۹) همچنان بی اعتنایی خود به سینمای ایران را ادامه داد و هیچ فیلمی از ایران را برای هیچ بخشی از جشنواره خود انتخاب نکرد! سی و چهارمین جشنواره فیلم ماردل پلاتا (۱۸ تا ۲۷ آبان ۹۸، ۹ تا ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹-آرژانتین) تنها فیلم بازسازی شده "خانه سیاه است" ساخته فروغ فرخزاد را در برنامه خود داشت تا این جشنواره هم به عدم توجه به سینمای ایران همچون چند سال گذشته ادامه داده باشد!
اما بیست و سومین جشنواره فیلم شب های سیاه تالین (۲۴ آبان تا ۱۰ آذر ۹۸، ۱۵ نوامبر تا ۱ دسامبر ۲۰۱۹) فیلم سینمایی "شبی که ماه کامل شد" ساخته نرگس آبیار را در بخش مسابقه اصلی خود به نمایش گذاشت و این فیلم جایزه بهترین فیلم تماشاگران را دریافت کرد. فیلم "جهان با من برقص" ساخته سروش صحت در بخش مسابقه فیلم اول جشنواره تالین به نمایش در آمد و فیلم های "متری شیش و نیم" ساخته سعید روستایی، "سرخپوست" ساخته نیما جاویدی، "مسخره باز" ساخته همایون غنی زاده و فیلم های کوتاه "شهر بازی" ساخته کاوه مظاهری و محصول ایران و کانادا، "آواز گنجشک" ساخته فرزانه امیدوارنیا و محصول ایران و دانمارک، "آقای گوزن" ساخته مجتبی موسوی، "فیلمرغ" ساخته امیر مسعود سهیلی و محصول ایران و افغانستان و "مثل بچه آدم" ساخته آرین وزیر دفتری در بخش های دیگر جشنواره حضور داشتند.
سی و پنجمین جشنواره فیلم ورشو (۱۹ تا ۲۸ مهر ۹۸، ۱۱ تا ۲۰ اکتبر ۲۰۱۹- لهستان) فیلم "مسخره باز را برای بخش مسابقه اصلی خود انتخاب کرده که جایزه ویژه هیات داوران را هم دریافت کرد و فیلم "متری شیش و نیم" ساخته سعید روستایی هم در بخش جنبی جشنواره به نمایش در آمد.
چهل و هشتمین جشنواره فیلم رتردام (۳ تا ۱۴ بهمن ۹۷، ۲۳ ژانویه تا ۳ فوریه ۲۰۱۹- هلند) فیلم سینمایی "تهران، شهر عشق" ساخته علی جابر انصاری و محصول ایران و انگلستان و هلند را به نمایش گذاشت.
سی و دومین جشنواره فیلم مستند آمستردام موسوم به ایدفا (۲۹ آبان تا ۱۰ آذر ۹۸، ۲۰ نوامبر تا ۱ دسامبر ۲۰۱۹-هلند) بی تردید مهم ترین رویداد سینمای مستند جهان محسوب شده و در این دوره توجه بسیار مناسبی به سینمای ایران هم داشت. فیلم "سایه های بی خورشید" ساخته مهرداد اسکویی را به عنوان فیلم افتتاحیه خود انتخاب و جایزه بهترین کارگردانی را هم به آن اعطا کرد. فیلم "خلاف جهت عقربه های ساعت" ساخته جلال وفایی در بخش مسابقه فیلم های میان مدت به نمایش در آمده و جایزه بهترین فیلم این بخش را هم دریافت کرد. فیلم "آشو" ساخته جعفر نجفی نیز جایزه بهترین مستند کودکان را دریافت کرد. فیلم مستند انیمیشن "کاغذ پاره ها" ساخته بهزاد نعلبندی، "نون و گلدون" ساخته محسن مخملباف، "تارهای ممنوعه" ساخته حسن نوری و محصول ایران و افغانستان، "فقدان" ساخته فاطمه ذوالفقاری و فیلم "نرد-فونک" ساخته علی اسلامی و مملی شفاهی و محصول هلند/فرانسه/ایران در بخش های مختلف جشنواره حضور داشته و محسن مخملباف هم از اعضای هیات داوری اصلی جشنواره بود.
چهل و سومین جشنواره فیلم انیمیشن انسی (۲۰ تا ۲۵ خرداد ۹۸، ۱۰ تا ۱۵ ژوئن ۲۰۱۹-فرانسه) هم مهم ترین رویداد سینمای انیمیشن جهان است که میزبان چهار فیلم ایرانی بود. "گرگم و گله می برم" (امیر هوشنگ معین)، "پسر دریا" (عباس جلالی یکتا) که جایزه شهر انسی را دریافت داشت، "گرسنگی" (زهرا رستم پور) و تیزر یازدهمین جشنواره پویانمایی تهران در این جشنواره حضور داشتند.
چهل و یکمین جشنواره فیلم های کوتاه کلرمون-فران که مهم ترین جشنواره فیلم کوتاه دنیا محسوب می شود (۱۳ تا ۲۰ بهمن ۹۸، ۲ تا ۹ فوریه ۲۰۱۹- فراننسه) "گسل" ساخته سهیل امیر شریفی و "رتوش" شاخته کاوه مظاهری را به نمایش گذاشت.
سیزدهمین دوره جایزه سینمای آسیا و پاسیفیک (۳۰ آبان ۹۸، ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹-استرالیا) که مهم ترین جایزه سالانه سینمای منطقه محسوب می شود، نوید محمدزاده را برای بازی در فیلم "متری شیش و نیم" (سعید روستایی) و محسن تنابنده را برای بازی در فیلم "رونا مادر عظیم" (جمشید محمودی) نامزد جایزه بهترین بازیگر مرد، محسن قرایی و محمد نادری را نامزد دریافت جایزه بهترین فیلمنامه برای "قصر شیرین" (رضا میرکریمی)، فرزاد خوش دست را برای فیلم مستند "خط باریک قرمز" نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم مستند و بهزاد نعلبندی را برای فیلم "کاغذ پاره ها" نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم انیمیشن کرد و در نهایت فیلم "رونا مادر عظیم" موفق به دریافت جایزه تنوع فرهنگی یونسکو شد.
در گروه سوم جشنواره های معتبر جهانی می توان جشنواره های مسکو، شانگهای، قاهره، پوسان، هند در گوآ، ترایبکا، نیویورک، مونترال، رم، مستند هات داکس، لندن، ادینبورگ، استکهلم، زوریخ، سائوپولو، سیدنی، ،پکن، جشنواره جنوب از جنوب غربی آستین، کوتاه اوبرهاوزن، کوتاه تامپره، انیمیشن زاگرب، انیمیشن هیروشیما، مستند یاماگاتا، کوتاه پالم اسپرینگز، انیمیشن و مستند لایپزیگ، جشنواره کوتاه کوتاه ژاپن، جشنواره کوتاه و مستند کراکو و کوتاه و مستند بیلبائو، ویزیون دو رئل نیون، مستند شفیلد، مستند کپنهاگ، مستند شفیلد و جایزه سینمای آسیا را قرار داد.
در چهل و یکمین جشنواره فیلم مسکو (۲۹ فروردین تا ۵ اردیبهشت ۹۸، ۱۸ تا ۲۵ آوریل ۲۰۱۹-روسیه)، فیلم سینمایی "سال دوم دانشکده من" ساخته رسول صدر عاملی در بخش مسابقه به نمایش در آمد و جایزه بهترین بازیگر زن نیز به سها نیاستی اعطا شد. بیست و دومین جشنواره فیلم شانگهای (۲۵ خرداد تا ۳ تیر ۹۸، ۱۵ تا ۲۴ ژوئن ۲۰۱۹-چین) نیز فیلم "قصر شیرین" ساخته رضا میرکریمی در بخش مسابقه حضور داشت و جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد را برای حامد بهداد دریافت کرد.
فیلمهای "ما همه با هم هستیم" ساخته کمال تبریزی، "اتاق تاریک" ساخته روح الله حجازی، "مغزهای کوچک زنگ زده" ساخته هومن سیدی، "همچنان که می مردم" ساخته مصطفی سیاری، "۳ رخ" ساخته جعفر پناهی، "سال دوم دانشکده من" ساخته رسول صدر عاملی، "عرق سرد" ساخته سهیل بیرقی، "درون ماهی" ساخته بهزاد وزیری و فیلم کوتاه "تشریح" ساخته سیاوش شهابی در بخش های دیگر جشنواره به نمایش در آمدند.
در چهل و یکمین جشنواره فیلم قاهره (۲۹ آبان تا ۸ آذر۹۸، ۲۰ تا ۲۹ نوامبر ۲۰۱۹) در راستای تصمیمات سیاسی مسئولان مصری هیچ فیلمی از ایران شانس نمایش در آن کشور را ندارد. اما در بیست و چهارمین جشنواره فیلم بوسان (۱۱ تا ۲۰ مهر ۹۸، ۳ تا ۱۲ اکتبر ۲۰۱۹-کره جنوبی) دو فیلم "در میان تپه ها" (محمد رضا کیوان فر) و "دیاپازون" (حامد تهرانی را در بخش رقابتی جریان های جدید، "سینما خر" (شاهد احمدلو)، "ناگهان درخت" (صفی یزدانیان)، "بنفشه آفریقایی" (مونا زندی حقیقی)، "هفت و نیم" (نوید محمودی) و محصول ایران و افغانستان در بخش پنجره ای به سینمای آسیا، "دختر حاج آقا" (حسن صلح جو و مهدیه سادات میرحبیبی) محصول ایران و انگلستان و "دم اژدها" (سعید کشاورز) در بخش واید انگل به نمایش درآمده و "دم اژدها" جایزه دوم سونجی را دریافت کرد. محسن مخملباف هم رییس هیات داوران جایزه کیم جی سئوک بود.
پنجاهمین جشنواره فیلم هند در گوآ (۲۹ آبان تا ۷ آذر ۹۸، ۲۰ تا ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹- هند) فیلم های "سرخپوست" (نیما جاویدی)، "متری شیش و نیم" (سعید روستایی)، "پیرمردها نمی میرند" (رضا جمالی)، "پسر-مادر" (مهناز محمدی) محصول ایران و جمهوری چک و "پنج عصر" (سمیرا مخملباف) در این رویداد حضور داشتند. هجدهمین جشنواره فیلم ترایبکا نیویورک (۴ تا ۱۶ اردیبهشت ۹۸، ۲۴ آوریل تا ۵ مه ۲۰۱۹- آمریکا) هم میزبان فیلم کوتاه "کلاس رانندگی" ساخته مرضیه ریاحی بود و پنجاه و هفتمین جشنواره فیلم نیویورک (۵ تا ۲۱ مهر ۹۸ ، ۲۷ سپتامبر تا ۱۳ اکتبر ۲۰۱۹-آمریکا) هم به مانند سال های پیش تر فیلمی از ایران برای برنامه خود انتخاب نکرد. چهل و ششمین جشنواره فیلم تلوراید (۸ تا ۱۱ شهریور ۹۸، ۳۰ آگوست تا ۲ سپتامبر ۲۰۱۹- آمریکا) هم فیلم مستند "کودتای ۳۲" ساخته تقی امیرانی و محصول انگلستان/امریکا/آیران و فیلم کوتاه "مانیکور" ساخته آرمان فیاض را در برنامه خود داشت. جشنواره جهانی فیلم مونترال در سال ۲۰۱۹ هم برگزار نشد تا این رویداد به خاطره ها بپیوندد!
چهاردهمین جشنواره فیلم رم (۲۵ مهر تا ۵ آبان ۹۸ ،۱۷ تا ۲۷ اکتبر ۲۰۱۹-آیتالیا) فیلم سینمایی "پسر-مادر" ساخته مهناز محمدی و محصول ایران و جمهوری چک را به نمایش گذاشت و جایزه ویژه هیات داوران را هم به این فیلم اعطا کرد. بیست و پنجمین جشنواره فیلم مستند هات داکس تورنتو (۵ تا ۱۶ اردیبهشت ۹۸ ، ۲۵ آوریل تا ۵ مه ۲۰۱۹- کانادا) که پس از ایدفا، مهم ترین جشنواره مستند دنیا محسوب می شود، فیلم های "دلبند" ساخته یاسر طالبی و "اکسدوس" ساخته بهمن کیارستمی را در برنامه خود گنجانده و جایزه تماشاگران برای بهترین مستند نیمه بلند هم نصیب "دلبند" شد.
شصت و سومین جشنواره فیلم لندن (۱۰ تا ۲۱ مهر ۹۸، ۲ تا ۱۳ اکتبر ۲۰۱۹- انگلستان) فیلم سینمایی "سرخپوست" ساخته نیما جاویدی، مستند "کودتای ۳۲" ساخته تقی امیرانی و محصول انگلستان/آمریکا/ایران و فیلم های کوتاه "گسل" ساخته سهیلا امیر شریفی و "شهر بازی" ساخته کاوه مظاهری و محصول ایران و کانادا در این رویداد به نمایش در آمدند.
هفتاد و سومین جشنواره فیلم ادینبورگ (۲۹ خرداد تا ۹ تیر ۹۸ ، ۱۹ تا ۳۰ ژوئن ۲۰۱۹-اسکاتلند) هم بار دیگر فیلمی از سینمای ایران برای برنامه خود انتخاب نکرد.
پانزدهمین جشنواره فیلم زوریخ (۴ تا ۱۴ مهر ۹۸، ۲۶ سپتامبر تا ۶ اکتبر ۲۰۱۹-سوییس) هم دو فیلم "متری شیش و نیم" ساخته سعید روستایی و "پسر-مادر" ساخته مهناز محمدی را به نمایش در آورد و تقدیرنامه هیات داوران هم به فیلم "متری شیش و نیم" داده شد. چهل و سومین جشنواره فیلم سائوپولو (۲۵ مهر تا ۸ آبان ۹۸، ۱۷ تا ۳۰ اکتبر ۲۰۱۹-برزیل) هم فیلم های "قصر شیرین" (رضا میرکریمی)، "سرخپوست" (نیما جاویدی)، "متری شیش و نیم" (سعید روستایی)، "یک ماه برای پدرم (مانیا اکبری و داگلاس وایت" محصول ایران و انگلستان، "هزار تو " (امیر حسین ترابی)، "تهران، شهر عشق" (علی جابر انصاری) و "همچنان که می مردم" (مصطفی سیاری) را به نمایش در آورد.
شصت و ششمین جشنواره فیلم سیدنی (۱۵ تا ۲۶ خرداد ۹۸، ۵ تا ۱۶ ژوئن ۲۰۱۹-استالیا) هم فیلم "عرق سرد" ساخته سهیل بیرقی را در برنامه خود داشت. سی امین جشنواره فیلم استکهلم (۱۵ تا ۲۶ آبان ۹۸ ، ۶ تا ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹- سوئد) فیلم "متری شیش و نیم" ساخته سعید روستایی و فیلم کوتاه "آواز گنجشک" ساخته فرزانه امیدوارنیا و محصول دانمارک و ایران را انتخاب کرد و پیمان معادی جایزه دستاورد جشنواره را دریافت کرد. نهمین جشنواره فیلم پکن (۲۴ تا ۳۱ فروردین ۹۸، ۱۳ تا ۲۰ آوریل ۲۰۱۹-چین) فیلم های "تهران: شهر عشق" ساخته علی جابر انصاری و محصول انگلستان/هلند/ایران، "رضا" ساخته علیرضا معتمدی، "ایرو" ساخته سید هادی محقق و "۳ رخ" ساخته جعفر پناهی را انتخاب کرد و جایزه بهترین بازیگر زن هم به فروغ قجابگلی برای فیلم "تهران: شهر عشق" داده شد و مجید مجیدی یکی از اعضای هیات داوران بود.
بیست و ششمین جشنواره فیلم جنوب از جنوب غربی آستین، آمریکا (۱۷ تا ۲۵ اسفند ۹۷، ۸ تا ۱۶ مارس ۲۰۱۹) هیچ فیلمی از سینمای ایران در برنامه خود نداشت. در خصوص این جشنواره باید گفت که از اهمیت خاصی در آمریکای شمالی برخوردار بوده اما متاسفانه هم پخش کننده های بین الملی سینمای ایران نسبت به آن بی اعتنا بوده و هم این رویداد چندان توجهی به سینمای ایران ندارد.
شصت و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه اوبرهاوزن آلمان (۱۱ تا ۱۶ اردیبهشت ۹۸، ۱ تا ۶ مه ۲۰۱۹) تنها فیلم "گاو آمریکایی" ساخته فاطمه طوسی را در برنامه خود داشت و چهل و نهمین جشنواره فیلم کوتاه تامپره فنلاند (۱۵ تا ۱۹ اسفند ۹۷، ۶ تا ۱۰ مارس ۲۰۱۹) هم فیلم های "بچه خور" ساخته محمد کارت، "کلاس رانندگی" ساخته مرضیه ریاحی و "شب چره" ساخته محمد نجاریان را از سینمای ایران به نمایش گذاشت.
بیست و پنجمین جشنواره فیلم ویزیون دو رئل نیون سوییس (۱۶ تا ۲۴ فروردین ۹۸، ۵ تا ۱۳ آوریل ۲۰۱۹) تنها فیلم "به نام شهرزاد یا اولین باغ آبجو در تهران" ساخته نرگس کلهر و محصول آلمان و ایران را به نمایش گذاشت و بهرنگ سمسامی روزنامه نگار ایرانی مقیم آلمان هم در میان داوران جایزه بین المذاهب بود. هفدهمین جشنواره فیلم مستند کپنهاگ دانمارک (۲۹ اسفند ۱۳۹۷ تا ۱۱ فروردین ۹۸، ۲۰ تا ۳۱ مارس ۲۰۱۹) تنها فیلم "یک ماه برای پدرم (مانیا اکبری و داگلاس وایت، انگلستان/ایران) را به نمایش گذاشت و جایزه دیدگاه جدید را هم به این فیلم داد.
شصت و دومین جشنواره فیلم مستند و انیمیشن لایپزیگ آلمان (۶ تا ۱۲ آبان ۹۸، ۲۸ اکتیر تا ۳ نوامبر ۲۰۱۹) فیلم های "اکسدوس" (بهمن کیارستمی)، "آشو" (جعفر نجفی)، "گرگم و گله می برم" (امیر هوشنگ معین)، "خاتمه" (هادی زارعی و مهدی زارعی)، "روابط خانوادگی" (ناصر ضمیری، "وا کس چه" (کامران حیدری) و "به نام شهرزاد یا اولین باغ آبجو در تهران" (نرگس کلهر و محصول آلمان و ایر ان) را به نمایش گذاشت و مجید موثقی رییس هیات داوران بخش اینتر فیلم بود و "گرگم و گله می برم" جایزه بهترین فیلم انیمیشن، "آشو" تقدیرنامه هیات داوران و "به نام شهرزاد..." جایزه گوته را دریافت داشت.
شصت و یکمین جشنواره فیلم کوتاه و مستند بیلبائو اسپانیا (۱۷ تا ۲۴ ابان ۹۸، ۸ تا ۱۵ نوامبر ۲۰۱۹) فیلم های "امتحان" (سونیا حداد) و "سرمه ای" (قصیده گلمکانی) را در برنامه خود داشت.
بیست و نهمین جشنواره فیلم انیمیشن زاگرب کرواسی (۱۳ تا ۱۸ خرداد ۹۸، ۳ تا ۸ ژوئن ۲۰۱۹) فیلم های "گرگم و گله می برم ساخته امیر هوشنگ معین، "یک نفر" ساخته محبوبه کلایی و "صبح" ساخته ریحانه کاوش را به نمایش گذاشت. دو جشنواره مهم ژاپنی هر دو سال یک بار برگزار می شوند. جشنواره فیلم انیمیشن هیروشیما که در سال های زوج برپا می شود در سال ۲۰۱۹ برگزار نشد و شانزدهمین جشنواره فیلم مستند یاماگاتا که در سال های فرد برپا می شود (۱۸ تا ۲۵ مهر ۹۸، ۱۰ تا ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹) میزبان "اکسدوس" ساخته بهمن کیارستمی، "خرامان" ساخته آرش اسحاقی، "عمو سبیلو" و "باشو، غریبه کوچک" ساخته های بهرام بیضایی، "رهایی" ساخته ناصر تقوایی، "قضیه شکل اول، قضیه شکل دوم" ساخته عباس کیارستمی و "سیاه و سفید" ساخته سهراب شهید ثالث بود و جایزه تعالی جشنواره به "اکسدوس" و جایزه اتحادیه کارگردان های ژاپن به "خرامان" اعطا شد. پنجاه و نهمین جشنواره فیلم کوتاه و مستند کراکو لهستان (۵ تا ۱۱ خرداد ۹۸، ۲۶ مه تا ۲ ژوئن ۲۰۱۹) "تشریح" (سیاوش شهابی)، "یک ماه برای پدرم (مانیا اکبری و داگلاس وایت، انگلستان/ایران) و "خانه ای برای تو " (مهدی بخشی مقدم) به نمایش درآمده و محمد فهیمی هم به عنوان داور بخش کوتاه حضور داشت. بیست و یکمین جشنواره فیلم کوتاه کوتاه های ژاپن (۸ تا ۲۶ خرداد ۹۸، ۲۹ مه تا ۱۶ ژوئن ۲۰۱۹) هفت فیلم "کاور" (وحید الوندی فر)، "آ مثبت" (بهرنگ میرزایی)، "آقای گوزن" (سید مجتبی موسوی)، "چشم انداز خالی" (علی زارع قنات نویی)، "قصه مردی که لب نداشت" (میلاد شاه جانی)، "روباه" (صادق جوادی) و "گزارشگر" (محمد رضا خردمندان) را از سینمای ایران انتخاب کرده و فیلم "آ مثبت" جایزه تماشاگران بخش آسیا را دریافت کرد.
بیست و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه پالم اسپرینگز آمریکا (۲۸ خرداد تا ۵ تیر ۹۸، ۱۸ تا ۲۴ ژوئن ۲۰۱۹) فیلم های "تشریح" (سیاوش شهابی)، "نقش" (فرنوش صمدی)، "تاریکی" (سعید جعفریان)، "شب تولد" (امید شمس) و "جشن" (بهنام عابدی) را در برنامه خود داشت و رخساره قائم مقامی و بیژن تهرانی از داوران بخش سینمای بدون مرز این جشنواره بودند.
بیست و ششمین جشنواره فیلم مستند شفیلد انگلستان ( ۱۵ تا ۲۰ خرداد ۹۸، ۶ تا ۱۱ ژوئن ۲۰۱۹) هیچ فیلمی از سینمای ایران انتخاب نکرد و سیزدهمین دوره جایزه سینمای آسیا (۲۶ اسفند ۹۷ ،۱۷ مارس ۲۰۱۹) در هنگ کنگ نیز همچنان به سینمای ایران بی اعتنا بود و نام هیچ سینماگری از ایران در میان نامزدهای این جایزه وجود نداشت.»
کدام جشنواره ها در رده چهارم ارزش گذاری جشنواره های فیلم دنیا قرار دارند؟
اطبایی در ادامه این نوشتار آورده است: «در رده چهارم ارزش گذاری جشنواره های فیلم دنیا، تعداد بیش تری از جشنواره ها را می توان برشمرد. جشنواره های ای اف آی لس آنجلس، فیلم های جدید/کارگردان های جدید نیویورک، استانبول، مستند بیگ اسکای، فریبورگ، هنگ کنگ، جزیره هاینان چین، سیاسی کاراسون، مستند گوانگژو، کپنهاگ، میل ولی، لیدز، گنت، سن فراسیسکو، اسب طلایی تایپه، کودک فرانکفورت، سالونیکا، مستند سالونیکا، مستند دی ام زد کره جنوبی، مستند ای بی اس کره جنوبی، تورین، بلفورت، سه قاره نانت، مونیخ، خیخون، وایادولید، پزارو، ترانسیلوانیا رومانی، توکیو فیلمکس، مراکش، کودک جیفونی، ورزشی میلان، کودک زلین، کودک مالمو، مستند هزاره بلژیک، کوتاه بوسان، جئونجو کره جنوبی، مانهایم، ملبورن، سیاتل، کمبریج، هنر فیلمبرداری کمرایمیج لهستان، کودک اشلینگل، دنور، سارایوو، واشنگتن دی سی، شیکاگو، دوربان، کارتاژ، سینمای نوین مونترال، مومبای، گوتبورگ، زنان دورتموند، زنان کرتی، سینه کید آمستردام، فبیوفست پراگ، ویلنیوس، صوفیه، بلگراد، پالم اسپرینگز، کلیولند، فیلم هایی از جنوب اسلو، مستقل بوینس آیرس، براتیسلاوا، لیوبلیانا، آسیایی وزول، انیمیشن مونترال، همپتونز، انیمیشن اوتاوا، انیمیشن سئول، انیمیشن وارنا، سانتا باربارا، ماکائو، کوتاه استانبول، مستند گوانگ ژو چین، ال گونا مصر، فانتزی سیتگس، فانتزی بوچئون، فانتزی نوشاتل، فانتزی بروکسل، فانتزی مونترال، کوتاه ویلا دو کنده پرتغال، فیگوئرا دو فوز پرتغال، اروگوئه، مولف بارسلون، مستند دی پوپولی فلورانس، خاورمیانه اکنون فلورانس، کوتاه اوپسالا، میلان، مستند کاسل، آنونی، هانوی، ترومسو، داک پوینت هلسینکی، واچ داکس ورشو ، مستند موزه هنرهای مدرن نیویورک، مستند مونترال، سینه ژونیور، ویناله، کارگردان های جدید، فیلم های جدید اسپینهو پرتغال، زنان سئول، مونز بروکسل، هوئسکا اسپانیا، مولودیست کیف، کوتاه دراما یونان، سینما دو رئل پاریس، مستند مونیخ، ریو، مستند جیهلاوا، سینانیما پرتغال، مستند هات اسپرینگز، ای اف آی داکس آمریکا، فید مارسی، مستند فول فریم آمریکا، مستند واقعی/غیر واقعی آمریکا در این رده قرار داشته و البته نکته قابل ذکر آنکه، جشنواره های فیلم موجودات زنده ای هستند که متولد می شوند و از این دنیا می روند، رشد می کنند و یا افت! شماری از جشنواره های رده چهارم شاید در روزگاری در رده بالاتری قرار داشتند اما در سال های اخیر دچار افت شده اند مانند جشنواره سه قاره نانت و یا زمانی جشنواره فیلم بوسان به عنوان مهم ترین جشنواره فیلم قاره آسیا شناخته می شد اما این رویداد هم از زمان درگذشت کیم جی سئوک، برنامه ریز اصلی خود و نیز تقابل های سیاسی در جشنواره، جایگاه خود را به جشنواره توکیو داده است. مثال دیگر جشنواره فیلم گوتبورگ سوئد است که در زمانی مهم ترین جشنواره فیلم اسکاندیناوی بود اما این رویداد هم با افت کیفی روبرو شد و هم اکنون جشنواره استکهلم این جایگاه را دارد و حتا در میان جشنواره های فیلم برتر قاره اروپاست.
بخشی دیگر از جشنواره های فیلم در دنیا وجود دارند که ارزش محلی و منطقه ای داشته و بسیار هم حضور در این رویدادها ارزشمند است اما در اندازه چهار گروه جشنواره های در بالا آمده. در این رده هم جشنواره های بسیاری وجود دارند مانند تایپه، زرد آلوی طلایی ایروان، باتومی، تفلیس، کرالا، چنای، پونا، بنگلور، لوگزامبورگ سیتی، سنگاپور، آکلند، ولینگتون، گالوی، دوبلین، میامی، آنتالیا، مالاتیا، هاوایی، ونکوور، هامبورگ، ریکیاویک، تراورس سیتی میشیگان، تیرانا، فیلادلفیا، پورتلند، زاگرب، اسپلیت، مینسک، مد فیلم رم، ژنو، بلاک مووی ژنو، کودک المپیا یونان، کودک شیکاگو، حقوق بشر ژنو، هاوانا، گوادالاخارا، مستند حقوق بشز یک دنیا پراگ، جشنواره روی چرخ آنکارا، جنایات و مکافات استانبول، مولف رباط، جوگجا-نتپک اندونزی، آسیایی-آمریکایی نیویورک، آسیایی سن دیگو، کلکته، کالگاری، شرق و غرب اورنبورگ، فوکوئکا، پیونگ یانگ، افق های جدید وروکلاو، مستقل لیسبون، اروسیا نور سلطان، زنگبار، مسلمان کازان، مستند تفلیس، مستند مسکو، بیروت، شرقی ژنو، ویسکانسین، کوتاه ومستند اسماعیلیه، هیوستون، مدیا ویو مجارستان، مستند تایوان، زنان جاروی پرنده ترکیه، عشق و دیوانگی وارنا، عشق و آنارشی هلسینکی، بوردو، بریسبان، کیپ تاون آفریقای جنوبی، سینما و دین ترنتو، دیدار با دیوانگی تورنتو، راه ابریشم چین، راه ابریشم دوبلین، انیما سایروس یونان، آدلاید، اوسنابروک، کودک شارجه، اجیال دوحه، مستند آنتنا استرالیا، دیدار دوشنبه، مورلیا مکزیک، مستقل آرس لهستان، آسیایی رم، برگن، توفی فست لهستان، برنو جمهوری چک، فانتزی مالاگا، انیمیشن بانیا لوکا بوسنی، اکس گراند ویسبادن، بوسفور استانبول، خروس طلایی و صد گل چین، فورت لادردیل، انکوراج آلاسکا، منار صوفیه، داکا، چشم سوم مومبای، جیپور، کودک سیاتل، مستقل سودان، اسیایی اوزاکا، انیمفست آتن، زاگرب داکس، کارتخنا کلمبیا، ...
همانگونه که در این نوشتار چندین بار ذکر شد، فن آوری های جدید شرایط جدیدی برای عرضه و ارائه فیلم به جشنواره های فیلم به وجود آورده اند که متاسفانه این امکان بیش تر به گسترش جشنواره های دروغین و غیر واقعی کمک کرده تا تسهیل حضور فیلم ها در جشنواره های! حال، رده بندی کیفی یک جشنواره فیلم تبدیل به موضوع ثانویه شده است! به واقع بسیاری از دوستان سینماگر، رسانه ها و مسئولان قدرت تشخیص واقعی و غیر واقعی بودن این رویدادها را هم نداشته و در نتیجه تحت تاثیر اخبار رسانه ای این موفقیت های کاذب و اغراق شده، به تحلیل های غیر علمی و بی پایه دست زده و چه بسا از پی آن به سیاست گذاری هایی از همان دست! که نمونه های این اظهارنظرهای مسئولان درباره موفقیت های غیر واقعی فیلم های ایرانی در عرصه های بین المللی در این چند ساله کم نبوده است!
باری چگونه می توان موفقیت یک فیلم ایرانی و سینمای ایران در حوزه بین الملل را مورد تحلیل قرار داد و چه معیارهایی برای تبیین این موفقیت وجود دارد. چه شاخصه و یا شاخصههایی را برای موفقیت بین المللی یک فیلم ایرانی باید در نظر گرفت. تردیدی نیست که موفقیت در دو بخش فرهنگی و اقتصادی شکل می گیرد و فروش فیلم های ایرانی به پخش کننده های کشورهای مختلف و نمایش عمومی این فیلم ها در سینماها و شبکه های تلویزیونی و خانگی و وی او دی خارج از کشور یک معیار ساده برای تشخیص موفقیت است. متاسفانه فیلم های ایرانی به دلایل مختلف با مشکلات متعددی برای فروش روبرو بوده و این مهم در سال های اخیر به حداقل ممکن رسیده است.
حضور در جشنواره های فیلم مهم و معتبر دنیا یک شاخصه قطعی برای تشخیص موفقیت بین المللی یک فیلم در بخش فرهنگی است. این نوشتار، تمامی جشنواره های فیلم مهم دنیا را در دوره زمانی سال ۲۰۱۹ و وضعیت فیلم های ایرانی در این رویدادها را مورد بررسی قرار داده است. سینمای ایران در جشنواره های رده اول جهانی شامل ۵ جشنواره و ۲ جایزه، در ۴ جشنواره با ۳ فیلم بلند و ۷ فیلم کوتاه/مستند/انیمیشن حضور داشته و یک جایزه دریافت کرده است. در جشنواره های رده دوم جهانی شامل ۱۱ جشنواره و ۱ جایزه، در ۹ جشنواره با ۱۲ فیلم بلند و ۱۸ فیلم کوتاه/مستند/انیمیشن حضور داشته و ۹ جایزه گرفته است. در جشنواره های رده سوم جهانی با ۳۲ جشنواره و ۱ جایزه هم ۲۴ حضور فیلم بلند و ۵۲ حضور فیلم کوتاه/مستند/انیمیشن ثبت کرده و ۱۷ جایزه دریافت کرده است. در نتیجه در ۵۲ جشنواره و رویداد معتبر جهانی سینمایی در سال ۲۰۱۹، سینمای ایران در مجموع ۱۲۹ حضور شامل ۵۲ حضور فیلم های بلند و ۷۷ حضور فیلم های کوتاه/مستند/انیمیشن داشته و ۳۶ جایزه دریافت کرده است.
این ۱۲۹ حضور در ۵۲ جشنواره مهم جهانی در سال ۲۰۱۹ توسط ۳۸ فیلم کوتاه و ۳۱ فیلم بلند سینمایی شکل گرفته است. فیلم سینمایی "متری شیش و نیم" ساخته سعید روستایی با هشت حضور و چهار جایزه موفق ترین فیلم ایرانی سال ۲۰۱۹ در عرصه های بین المللی بوده است. پس از آن فیلم های "پسر-مادر" ساخته مهناز محمدی با ۴ حضور و یک جایزه و "سرخپوست" ساخته نیما جاویدی با ۴ حضور، "تهران: شهر عشق" ساخته علی جابر انصاری با ۳ حضور و یک جایزه، فیلم مستند "اکسدوس" ساخته بهمن کیارستمی با ۳ حضور و یک جایزه، فیلم کوتاه "تشریح" ساخته سیاوش شهابی، انیمیشن "گرگم و گله می برم" ساخته امیر هوشنگ معین با ۳ حضور و یک جایزه، مستند "کودتای ۳۲" ساخته تقی امیرانی با ۳ حضور و فیلم تجربی "یک ماه برای پدرم" ساخته مانیا اکبری با ۳ حضور و یک جایزه قرار دارند. جدا از دو فیلم "یک ماه برای پدرم" و "کودتای ۳۲" که در کاتالوگ ها به عنوان محصول مشترک ذکر شده اما در خارج از ایران تهیه شده اند، فیلم "اکسدوس" ساخته بهمن کیارستمی موفق ترین فیلم مستند سال ۲۰۱۹ در جشنواره های معتبر جهان بود و فیلم "تشریح" ساخته سیاوش شهابی موفق ترین فیلم کوتاه و "گرگم و گله می برم" ساخته امیر هوشنگ معین هم موفق ترین انیمیشن در همین مقطع.
فیلم هایی با دو حضور در بررسی نهایی زیاد بودند که می توان از "قصر شیرین" ساخته رضا میرکریمی با دو حضور و سه جایزه، "آشو" ساخته جعفر نجفی با دو حضور و دو جایزه، "دلبند" ساخته یاسر طالبی با دو حضور و یک جایزه، "سال دوم دانشکده من" ساخته رسول صدر عاملی با دو حضور و یک جایزه ، "مسخره باز" ساخته همایون غنی زاده با دو حضور و یک جایزه، "همچنان که می مردم" ساخته مصطفی سیاری، "۳ رخ" ساخته جعفر پناهی، "عرق سرد" ساخته سهیل بیرقی، "اقای گوزن" ساخته سید مجتبی موسوی، "کلاس رانندگی" ساخته مرضیه ریاحی، "شهر بازی" ساخته کاوه مظاهری، "پیرمردها نمی میرند" ساخته رضا جمالی، "امتحان" ساخته سونیا حداد، "مانیکور" ساخته آرمان فیاض با دو حضور،... نام برد.
یاید تاکید کرد که این حضورها و جایزه ها تنها جشنواره های مهم و معتبر در سه رده ذکر شده و تنها در سال ۲۰۱۹ را شامل می شود.
بی تردید شماری از افراد، تعداد حضورهای بین المللی فیلم ها در تمامی جشنواره ها و رویدادها، فارغ از کیفیت آنان را مد نظر قرار داده و بدین ترتیب بر اساس کمیت و نه کیفیت، فیلم های دیگری در جدول موفق ترین فیلم های ایرانی در جشنواره های بین المللی سال ۲۰۱۹ قرار می گیرند.»
۹۰ درصد حضور کیفی بین المللی سینمای ایران به همت بخش خصوصی انجام شد
این پخش کننده در پایان نوشته است:«شاخصه دیگر تعیین موفقیت فیلم ها در عرصه های جهانی می تواند محدود به فیلم های تولید هر سال و در اینجا محصولات سال ۲۰۱۹، در ظرف زمانی بزرگ تر، برای نمونه حداقل دو سال باشد تا موفق ترین فیلم ها در عرصه های جهانی را در طول عمر نمایشی هر فیلم بررسی کرد. حتا می توان سال شمسی را مورد نظر قرار داد و نه سال میلادی و موفق ترین ها را از ابتدا تا پایان سال ۱۳۹۸ بررسی کرد و در این شکل فیلم هایی مانند "یلدا" (مسعود بخشی) و "شیطان وجود ندارد" (محمد رسول اف) در جدول موفق ترین ها حضور داشتند.
متاسفانه، همانگونه که پیش از هم ذکر شد، بخش عمده حضورها و جایزه های بین المللی سینمای ایران در پنج سال گذشته در جشنواره های غیر واقعی و کم ارزش اتفاق افتاده به گونه ای که هشتاد درصد این حضورها و جایزه ها بی ارزش و تنها بیست درصد این حضورها ، با اغماض، ارزشمند و قابل توجه است. در دهه شصت شمسی، متوسط حضورهای بین المللی فیلم های ایرا نی در مجامع جهانی ۱۱۰ حضور در سال بوده است، این آمار در دهه هفتاد شمسی به متوسط ۶۶۰ حضور بین المللی در سال و در دهه هشتاد شمسی به متوسط بیش از ۱۵۰۰ حضور بین المللی در سال رسید. اما از سال ۱۳۹۵ به بعد، این حضورها جهش حیرت انگیز و معناداری داشته و به سالی بیش از چهار هزار حضور بین المللی در سال رسیده است که علت آن ساده است: افزایش قارچ گونه جشنواره های غیر واقعی و کم ارزش در جهان.
یک پخش کننده بین المللی حرفه ای تنها می توان در نهایت ۳۰۰ جشنواره مهم و قابل اعتنا را برای فعالیت های خود فهرست کند و البته بخشی از این جشنواره ها تخصصی است و تنها فیلم های کوتاه یا مستند یا انیمیشن و یا کودک و فانتزی و غیره را می پذیرند و از طرفی شماری دیگر از جشنواره ها شرط نمایش اول جهانی، بین المللی، منطقه ای و ملی را داشته و مسئول عرضه و پخش فیلم باید بر اساس استراتژی پخش کند دست به انتخاب جشنواره ای بزند و در نهایت برای یک فیلم بلند سینمایی تنها بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ جشنواره برای فعالیت جدی وجود دارد. این هم فقط یک سوی ماجرا است و سوی دیگر رقابت با تعداد بسیار بالایی از تولیدات کشورهای دیگر و نیز کشور خودمان است که با توجه انواع مشکلات کوچک و بزرگ ان حوزه، نیل به موفقیت برای فیلم های ایرانی در سال های اخیر بسیار دشوار شده است. البته در پایان ذکر نکته ای دیگر ضروری است که تا ۹۰ درصد همین ۱۲۹ حضور کیفی سینمای ایران در مجامع بین المللی توسط بخش خصوصی و حدود ده درصد آن توسط نهادهای رسمی و دولتی شکل گرفته است.»
انتهای پیام
نظرات