مادر شدن جلوه زیبایی از زندگی یک زن است و تجربه‌ای سرشار از شگفتی‌ها، مادر از ماه‌ها پیش از تولد نوزاد، نسبت به جنین خود حساس است و احساسات گوناگونی دارد و خود را آماده پذیرایی از نوزاد می‌کند. یکی از مسائلی که مادر به آن فکر می‌کند موضوع شیر دادن و چگونگی آن است.

ترکیب شیر مادر طبیعی‌ترین روش تغذیه شیرخوار شناخته می‌شود

امروزه فواید تغذیه نوزاد با شیر مادر به درستی شناخته شده است، زیرا  شیر مادر بهترین غذای نوزاد است و ترکیبی از پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مایعاتی است که تمام آن‌ها برای رشد نوزاد ضروری هستند. تغذیه با شیرمادر در سطح جهان، می‌تواند جان شیرخواران را نجات داده و بار بیماری‌های آنان همچنین بار بیماری‌های مادر را نیز کاهش دهد. ترکیب شیرمادر به گونه‌ای است که به عنوان طبیعی‌ترین روش تغذیه شیرخوار شناخته می‌شود. شیرمادر حاوی صدها یا هزاران مولکول شناخته شده بیواکتیو نیز هست که در مقابل عفونت‌ها و التهابات، شیرخوار را حفاظت کرده و منجر به بلوغ سیستم ایمنی، تکامل اعضا و کلونیزاسیون میکروب‌های غیر بیماری‌زا می‌شود. بعضی از این مولکول‌ها مانند لاکتوفرین به عنوان عوامل درمانی جدید کشف شده اند.

تغذیه با شیر مادر از مهم‌ترین توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت و یونیسف است

ترکیب شیر انسان، از کلستروم تا شیر اواخر شیردهی، در فواصل شیردهی، براساس سن داخل رحمی، طی روز و از مادری به مادر دیگر متفاوت است. تغذیه انحصاری با شیر مادر به عنوان بهترین تغذیه برای کودک تا سن ۶ ماهگی است که علاوه بر تأمین نیازهای جسمی و فیزیولوژیکی مکمل نیازهای روانی، کودک و به خصوص مادر است، این مقوله طی سال‌های گذشته از مهم‌ترین توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت و یونیسف بوده است.

بر اساس پژوهش‌ها، بیش از ۴۰۰ ماده مفید در شیر مادر وجود دارد که نمی‌توان آن را در آزمایشگاه تهیه نمود مانند گلبول‌های سفید خون و ایمونوگلوبولین که شیرخوار را در برابر بیماری محافظت می‌کند.  شیرمادر، شیوع بستری شدن را جهت مداوای بیماری‌های تنفسی کاهش می‌دهد و شیرخوار را از ابتلا به اسهال به دلیل انتروکوکسی، عفونت گوش میانی، آلرژی و دیابت نوع ۲ محافظت می‌کند، شیرمادر دارای همه مواد مغذی است که برای رشد و تکامل مناسب کودک مورد نیاز است و لحظه به لحظه، ساعت به ساعت و ماه به ماه با نیاز کودک تغییر می‌کند. تغذیه با شیرمادر از اهداف سازمان بهداشت جهانی است و تغذیه با شیرمادر را در ساعت اولیه پس از زایمان و تا حداقل ۶ ماه پس از زایمان تاکید می کنند.

کاهش تغذیه با شیر مادر منجر به افزایش دو تا سه برابر در میزان سوء تغذیه، عفونت و مرگ شیرخواران می‌شود

کوتاه شدن طول مدت تغذیه شیرخوار با شیرمادر به خصوص در کشورهای در حال توسعه یک مشکل جدی است، چرا که سالانه بیش از یک میلیون کودک زیر۱۲ ماه، به علت عدم استفاده از شیرمادر تلف می‌شوند، متاسفانه در سراسر دنیا تنها ۳۶ درصد شیر خواران به طور انحصاری از شیر مادر تغذیه می‌شوند. در ایران این میزان ۲۳.۱ درصد است. کاهش در میزان و طول مدت تغذیه انحصاری با شیرمادر که هم اکنون در کشورهای رو به رشد به صورت یک مسئله بهداشتی درآمده است می‌تواند منجر به افزایش دو تا سه برابر در میزان سوء تغذیه، عفونت و مرگ و میر شیرخواران گردد.

به طور کلی تغذیه با شیر مادر در تمام دنیا روش ارجح تا سن ۲ سالگی است که باید در کنار مواد غذایی تکمیلی ادامه یابد. تغذیه شیرخواران تا سن ۶ ماهگی محسوب می‌شود و باید تغذیه با شیر مادر علاوه بر تاثیرات مثبت بر کودک و مادر تاثیرات آشکاری را بدلیل عدم مصرف شیرخشک بر اقتصاد خانواده و جامعه برجای گذارد.

اهداف تغذیه شیر مادر

 تغذیه نوزاد با شیر مادر با هدف‌های متعددی صورت می‌گیرد؛

۱-به منظور رفع نیازهای جسمانی نوزاد:

 مناسب‌ترین غذا، قابل هضم‌ترین غذا، پاکترین، سالم‌ترین، ارزانترین، مفیدترین و کاملترین غذا و بهترین روش تغذیه نوزاد و رفع نیاز جسمانی او، تغذیه با شیر مادر است. تغذیه با شیر مادر، سبب کاهش ابتلا به اسهال و استفراغ، عفونت دستگاه‌ها ی تنفسی و ادراری،  عفونت‌های گوش، نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد، آلرژی و موجب رشد بهتر و سریعتر نوزاد می‌شود. اثرات بلندمدت تغذیه با شیر مادر شامل کاهش بروز بیماری‌های مزمن مثل چاقی دیابت و سرطان در بزرگسالی است.

  2-به منظور حفظ سلامت مادر:

شیردهی نوزاد توسط مادر، مزایای فراوانی از جمله، کاهش خونریزی پس از زایمان، ممانعت از تخمک گذاری و اثرات ضدبارداری، بازگشت سریعتر به وزن قبل از بارداری، کاهش ابتلا به پوکی استخوان، سرطان رحم در سال‌های آینده دارد. یک مطالعه فرا تحلیل در مورد سرطان سینه نشان داد که در بسیاری از کشورها، خطر این سرطان با افزایش طول دوره شیردهی کاهش می‌یابد به طوری که هر سال شیردهی، موجب چهار درصد کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان می‌شود. از نظر اقتصادی نیز، شیردهی در جمعیت‌های کم درآمد یک راهکار مناسب برا ی خانواده و جامعه محسوب می‌شود.

3-به منظور رفع نیازهای روانی:

با قرار گرفتن نوزاد و کودک شیرخواره در آغوش مادر و ارتباط نزد یک پستان، دستان و بازوان مادر با نوزاد و تماس پوست بدن مادر با پوست نوزاد، گرمای بدن مادر به سادگی به نوزاد منتقل و این امر موجب امنیت روانی او می‌شود. تغذیه با شیر مادر، همچنین موجب افزایش ضریب هوشی نوزاد می‌‎شود و وابستگی عاطفی بین مادر و کودک را افزایش می‌دهد، تحقیقات نشان داده است کودکانی که از شیر مادر استفاده کرده اند، مشکلات رفتاری و عاطفی کمتری دارند. مطالعات متعددی نشان می‌دهد که رشد جسمانی نوزادان تغذیه شده با شیر مادر در مقایسه با نوزادان تغذیه نشده با شیر مادر؛ از نظر وزن و قد رشد بهتری داشته‌اند.  در مقابل، مطالعات اندکی گزارش کرده‌اند که بین دو گروه نوزادان تغذیه شده با شیر مادر و شیر خشک از نظر شاخص‌های رشدی تفاوتی وجود ندارد.

تغذیه با شیر مادر از حقوق اولیه کودکان است

به طور کلی حفظ و ارتقای سلامت کودکان در همه ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی نیازمند تغذیه مناسب، پیشگیری به موقع از بیماری‌ها، کاهش تنش‌های روانی، ایجاد و تقویت روابط عاطفی، روانی و تربیتی سالم در خانواده با توجه به ملاحظه‌های اخلاقی است، بررسی‌های گسترده در سراسر جهان نشان می‌دهند که تغذیه با شیر مادر از حقوق اولیه کودکان است و محروم سازی آن‌ها از شیر مادر، هم به سبب ضایع کردن حقوق آن‌ها و هم به واسطه آسیب‌های جسمی و روانی که به کودک وارد می‌کند، غیر اخلاقی است. اهمیت تغذیه با شیر مادر در رشد، تکامل و بقای شیرخواران و اثرات مفید آن در حفظ سلامت مادر، خانواده و اجتماع همواره مورد تأکید قرار گرفته است.

منابع:

*مختاریان، ط و دیگران. (۱۳۹۶). «ضرورت اخلاقی تغذیه با شیر مادر و پایبندی به حقوق نوزادان». فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری. شماره ۱. صص: ۹-۲.

*مرندی، ع.ر و دیگران. (۱۳۹۳). «تازه‌های تغذیه با شیرمادر برای متخصصان کودکان و پزشکان». ناشر انجمن علمی تغذیه با شیر مادر. صص: ۲۸۳-۱.

*جعفری اصل،م و دیگران. (۱۳۹۳). «عوامل مرتبط با تداوم تغذیه کودکان با شیرمادر». مجله پرستاری و مامایی جامع نگر. شماره ۷۲. صص: ۸-۱.

انتهای پیام