به گزارش ایسنا، نویسنده در معرفی این کتاب که توسط سازمان برنامه و بودجه کشور منتشر شده، نوشته است: «برنامه‌های توسعه‌ای به‌عنوان مهمترین اسناد توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها تأثیر مهمی در جهت‌گیری فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی دارد. برنامه‌ریزی برای توسعه در هر کشوری با توجه به نیازها و شرایط و متقضیات آن کشور صورت می‌گیرد و ظرفیت‌ها و نیازهای هر کشوری نوع خاصی از برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت را مشخص می‌کند. در ایران نیز اسناد و برنامه‌هایی برای توسعه به صورت بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت تهیه می‌شود که برنامه‌های پنج‌ساله توسعه یکی از این دست برنامه‌هاست.
ایران تا پیش از دهه ۱۳۳۰ شمسی فاقد هرگونه نظام سازمان‌یافته برنامه‌ریزی برای توسعه کشور بود و طرح‌های کم‌شمار عمرانی هم عمدتاً با سلیقه‌های فردی صاحب‌منصبان از سوی شرکت‌های خارجی به اجرا درمی‌آمدند. با شتاب گرفتن اندیشه‌های توسعه، ضرورت برنامه‌ریزی بیش از پیش آشکار و سازمان برنامه و بودجه کشور تأسیس شد.
سازمان برنامه و بودجه را می‌توان یکی از پایه‌های نظام اقتصادی و توسعه‌ای ایران در سال‌های پس از ۱۳۳۷ دانست. این سازمان خاستگاه برنامه‌های توسعه‌ای است که در سال‌های قبل و پس از انقلاب به اجرا درآمده است و از زمان تأسیس به عنوان کنشگر اصلی در نظام برنامه‌ریزی کشور به ایفای نقش پرداخته است.
سابقه برنامه‌ریزی در ایران بیش از ۶۰ سال است و در این مدت ۱۲ برنامه ملی توسعه تدوین و تصویب شده است. این برنامه‌ها مبتنی بر الگوها و نظریه‌هایی است که علاوه بر شرایط و زمینه‌های بیرونی، دیدگاه سیاست‌گذاران را نیز درباره توسعه بازتاب می‌دهد.
برنامه‌های توسعه در ایران به طور معمول شامل تصویر کلان برنامه (پیش‌بینی‌های مربوط به شاخص‌های کلان اقتصادی)، مواد قانونی، اهداف کلی، راهبردها، اهداف کمی، سیاست‌های کلان و سیاست‌های اجرایی است. به غیر از تصویر کلان برنامه، بقیه موارد برای هر یک از بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به طور جداگانه تهیه و تنظیم می‌شود. بخش پژوهش و فناوری نیز در هر یک از برنامه‌های بعد از انقلاب اسلامی فصل جداگانه‌ای را به خود اختصاص داده است.
از آن‌جا که درک و کاربرد پژوهش و فناوری در موفقیت جوامع نقش بنیادین دارد لذا اهمیت فزاینده این مقوله به عنوان زیربنای توسعه در همه ابعاد جایگاه ویژه‌ای به مباحث و زمینه‌های معطوف به آن بخشیده است. به همین لحاظ در اکثر کشورهای جهان، دولت‌ها به هدف‌گذاری، سیاست‌گذاری و اولویت‌بندی در این زمینه اهتمام می‌ورزند.
کشور ما نیز به لحاظ اهداف ترسیم‌شده در سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران می‌بایست در سال ۱۴۰۴ در جایگاه برتر علم و فناوری منطقه قرار گیرد.
دستیابی به آینده متصور در چشم‌انداز بیست‌ساله برای پژوهش و فناوری بدون برنامه‌ریزی‌های مستمر و هدفمند برای توسعه و به‌کارگیری آن ممکن نخواهد بود.
نظر به این امر در برنامه‌های پنج‌ساله کشور فصل جداگانه‌ای برای پژوهش و فناوری اختصاص یافته و پس از اتمام طول دوره برنامه، عملکرد این فعالیت‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
اهداف ترسیم‌شده در سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران و نقش برنامه‌ریزی کارآمد برای نیل به این اهداف و نیز نزدیکی زمان شروع بررسی‌های کارشناسی برنامه هفتم توسعه، ضرورت بررسی و تحلیل محتوایی برنامه بخش پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه قبلی را آشکار می‌کند. نظر به ضرورت فوق، در کتاب «پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه کشور» تلاش شده تا با رویکردی تحلیلی و علمی، برنامه بخش پژوهش و فناوری در هریک از برنامه‌های توسعه کشور مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور کلیه موارد مرتبط از قبیل ۱- پارادایم، دیدگاه‌ها و نگرش‌های غالب ۲- نظام برنامه و مراحل و فرایندهای کاری ۳ - اهداف، راهبردها و سیاست‌ها ۴- احکام قانونی ۵-اسناد پشتیبان برنامه و ۶- عملکرد برنامه در هر یک از برنامه‌های توسعه قبل و بعد از انقلاب مورد بررسی و تحلیل محتوایی قرار گرفته است. به لحاظ روش‌شناسی نیز از روش تحقیق توصیفی استفاده شده است. اطلاعات لازم از منابع رسمی منتشرشده احصاء شده است. اطلاعات جمع‌آوری‌شده مورد تجزیه و تحلیل و پردازش قرار گرفته و استنتاجات سیاستی از آن‌ها استخراج شده است. ضمنا از آن‌جا که بررسی موضوع از ابعاد مختلف ضرورت داشته و احصاء تصویری تفضیلی از پدیده مورد مطالعه (برنامه بخش پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه قبلی) مورد نظر بوده است، لذا از رویکردهای کیفی نیز در روش تحقیق استفاده شده است.»
انتهای پیام
نظرات