مرتضی شیخ‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که با وجود پیگیری افکار عمومی و شدت تخریب صورت گرفته در حریم ژئوسایت نمکی، هنوز دستور توقف این پروژه صادر نشده است، یادآور شد: ژئوپارک جهانی قشم نه تنها در خاورمیانه بلکه تا شمال آفریقا تنها ژئوپارک موجود است. این ژئوپارک آبروی جمهوری اسلامی ایران است و برای دریافت کارت سبز آن زحمات زیادی کشیده و هزینه بسیاری صرف شده است.

او با این توضیح که آثار تاریخی و باستانی توسط کارشناسان میراث فرهنگی و آثار طبیعی توسط کارشناسان محیط زیست شناسایی و هر دو در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ثبت می‌شوند، در نتیجه متولی میراث طبیعی و تاریخی کشور در هر حال وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است، افزود: ثبت یک محدوده در زون‌های بین‌المللی الزاما پس از ثبت ملی اثر اتفاق نمی‌افتد و برخی از آثار طبیعی تا حدی شاخص هستند که مستقیما می‌توانند ثبت بین‌المللی شوند. علاوه بر این یکسری میراث با مولفه‌های زمین، فرهنگ و ژئو پروداکت (تولیدات صنایع دستی در سایت‌های زمین شناسی) هستند که در شبکه‌ای جهانی با عنوان ژئوپارک در زیرمجموعه یونسکو مدیریت می‌شوند. پیوستن به این شبکه استانداردهای بسیار دشواری دارد. با این وجود ژئوپارک قشم موفق شده عضو این شبکه جهانی در زیرمجموعه یونسکو باشد.

دو ماه پیش متوجه واگذاری برخی اراضی در جزیره قشم شدیم که پس از پیگیری مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم مشخص شد، جهاد کشاورزی استان هرمزگان به واگذاری یکسری از پهنه ها در محدوده آثار ثبت شده و حرایم ژئوسایت نمکدان (غار نمکی) اقدام کرده است. این واگذاری ها در حدود ۱۱ مورد بود که از واگذاری هیچ یک اطلاع نداشتیموی همچنین با اشاره به مدیریت ژئوپارک جهانی قشم که در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها در یونسکو صاحب کرسی بوده و به عنوان یکی از کارشناسان تراز اول زمین‌شناسی ایران شناخته می‌شود و همزمان سرپرستی مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قشم را نیز به عهده دارد، اظهار کرد: این مسؤولیت‌های همزمان باعث شده از فعالیت‌های دوگانه در ژئوپارک و منطقه قشم جلوگیری شود. با درنظر گرفتن چنین ویژگی‌هایی وقتی مدیریت ژئوپارک جهانی قشم که با شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو نیز در ارتباط کامل است، اعلام می‌کند هنگام واگذاری اراضی در حریم ژئوسایت «گنبد نمکدان» استعلامی گرفته نشده، یعنی به هیچ شکل این استعلام از مدیریت ژئوپارک جهانی و دفتر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قشم دریافت نشده است.

شیخ زاده با یادآوری این که اختیارات مربوط به میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی و محیط زیست از سوی متولی امر طبق ماده ۶٢ قانون احکام دائمی توسعه کشور به مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم تفویض اختیار شده است، افزود: ما در پیگیری این امور استقلال عمل داریم و ضابط حوزه  میراث فرهنگی و محیط زیست در قشم هستیم، بنابراین اگر قرار بر واگذاری اراضی در محدوده این جزیره باشد باید از اداره‌های محیط زیست، میراث فرهنگی و گردشگری و ژئوپارک سازمان منطقه آزاد قشم استعلام گرفته می‌شد که در خصوص پروژه پرورش میگو در حریم غار نمکی این اتفاق نیافتاده است.

او توضیح داد: از دو ماه پیش در قشم متوجه واگذاری برخی اراضی شدیم که پس از پیگیری مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم مشخص شد، جهاد کشاورزی استان هرمزگان به واگذاری یکسری از پهنه‌ها در محدوده آثار ثبت شده و حرایم ژئوسایت نمکدان (غار نمکی) اقدام کرده است. این واگذاری‌ها در حدود 11 مورد بود که سازمان منطقه آزاد قشم در جریان هیچ یک از آن‌ها قرار نداشت.

وی ادامه داد: بعد از محرز شدن تخلفات، با سازمان امور اراضی استان هرمزگان تفاهم‌نامه‌ای امضا شد که تمام آن واگذاری‌ها متوقف شود تا در کمیسیون داخلی قشم موارد را بررسی و بر اساس استعلام‌های بخش های مختلف، مجوزها را دوباره صادر کنیم. ما در بررسی طرح‌ها تعارف نداریم هر کدام از اراضی که در تعارض با استانداردهای موجود باشد، مجوزی دریافت نخواهند کرد.

او با اشاره به هزینه‌هایی که برای هر یک از ژئوسایت های ژئوپارک قشم شده است، افزود: سازمان منطقه آزاد قشم برای فرایند بازبینی این ژئوپارک که در اردیبهشت ماه همزمان با حضور ارزیابان شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو صورت می گیرد، مناقصه‌ای را برگزار کرد تا یک ویزیتور سنتر در ژئوسایت نمکدان (غار نمکی) ساخته شود، فقط برای همین یک پروژه و برگزاری مناقصه آن تا کنون بیش از سه میلیارد تومان تامین اعتبار شده است تا ژئوپارک قشم نظر ارزیابان یونسکو را برای ماندگاری در فهرست جهانی بیشتر جلب کند. اما سوال اینجاست از آن طرف چه اتفاقی افتاد که اراضی در حریم این ژئوسایت را واگذار کردند؟

شیخ‌زاده درباره اقداماتی که سازمان منطقه آزاد قشم پس از محرز شدن تخلف در حریم یکی از ژئوسایت‌های این منطقه انجام داده است، گفت: حدود دو ماه پیش مدیرکل حقوقی این سازمان طی مکاتباتی اعلام تخلف کرد. آن زمان که این اقدام شد در اراضی واگذار شده فقط یک کانکس مستقر شده بود اما در چند روز گدشته همزمان با شدت گرفتن فشار افکار عمومی درباره این تخریب، لودرهای بیشتری در آن اراضی مشغول به کار شده‌اند، ظاهرا قصد کردند پروژه را به مرحله‌ای برسانند.

ما به مرجع قضایی اعلام کردیم که هیچ استعلامی در خصوص واگذاری اراضی در حریم ژئوسایت نمکدان از قشم گرفته نشده است. مرجع قضایی کار را به ضابط قضایی در قشم سپرد تا موضوع را بررسی کند. اما این فرایند بین مرجع و پاسگاهِ نزدیک ژئوسایت نمکدان آنقدر زمان‌بر شد که مردم خودشان وارد عمل شدندمعاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم افزود: ما به مرجع قضایی اعلام کردیم که هیچ استعلامی در خصوص واگذاری اراضی در حریم ژئوسایت نمکدان از قشم گرفته نشده است. مرجع قضایی کار را به ضابط قضایی در قشم سپرد تا موضوع را بررسی کند اما این فرایند بین مرجع و پاسگاهِ نزدیک ژئوسایت نمکدان آنقدر زمان بر شد که مردم خودشان وارد عمل شدند و ساختار و سیستم اجرایی را مجبور کردند این تخریب را متوقف کند.

وی بیان کرد: کاش مقام قضایی آن وقت که ما اخطار تعرض به حریم ژئوسایت گنبد نمکدان را داده بودیم، دستور قاطع مبنی بر توقف پروژه صادر می‌کرد. میراث زمین وقتی تخریب شود دیگر قابل بازگشت نیست.

او با اشاره به اظهاراتی مبنی بر اعزام گروه‌های ارزیابی از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی  به قشم برای بررسی میزان تخریب و تعرض وارد شده به ژئوسایت «گنبد نمکی»، اظهار کرد: موضوع ژئوسایت در حوزه زمین‌شناسی تعریف شده است و کارشناسان میراث فرهنگی صرفا با بازدید میدانی نمی‌توانند در این باره نظر دهند، بلکه کارشناسان زمین‌شناسی باید وارد عمل شوند، غیر از آن تنها جایی که در این باره تخصص لازم را دارد سازمان زمین‌شناسی و ژئوپارک جهانی قشم است.

شیخ‌زاده درباره اعلام بی‌اطلاعی برخی سازمان‌ها از وسعت و میزان حریم ژئوسایت «گنبد نمکدان» که آن را بهانه پاسخ مثبت به این واگذاری‌ها قرار داده اند، گفت: آیا نباید از سازمان منطقه آزاد قشم در این خصوص استعلام گرفته می‌شد، ما باید به آن‌ها حریم و عرصه را اعلام می‌کردیم یا خودشان پیش از صدور حکم واگذاری باید پیگیر می‌شدند؟! وقتی می‌خواهند خانه بسازند نخست زمین آن را تملک می‌کنند. مرکز پرورش میگو در زمینی درحال احداث است که از متولی آن مجوز گرفته نشده است. منطق این بود که آن‌ها از ما استعلام می‌گرفتند. ضمن این‌که حریم ژئوسایت‌ها در سایت شبکه جهانی ژئوپارک های یونسکو کامل و واضح مشخص شده و قابل دسترس است.

معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم یادآور شد: غار نمکی و گنبدان نمکدان به شماره 172 در فهرست آثار طبیعی ملی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ثبت شده است، این اثر جدا از این‌که یکی از ژئوسایت‌های ژئوپارک جهانی قشم است، اثر میراث طبیعی ملی محسوب می‌شود و حرائم حفاظتی دارد و بر این اساس هرگونه دخل و تصرف که در آن سبب آسیب شود، ممنوع بوده و طبق قانون مجازات اسلامی جرم محسوب می‌شود.

او مهم‌ترین ویژگی ژئوسایت‌ها را مردم بومی دانست که قبل و بعد از ثبت جهانی اصلی‌ترین حافظان این آثار طبیعی بوده‌اند و در ادامه اظهار کرد: مردم متولی نگهداری از ژئوسایت‌ها هستند برای همین وقتی به یک سیطره از ژئوپارک تعرض شد انگار به جامعه محلی این تعرض صورت گرفته است.

شیخ‌زاده درباره ویژگی‌های غار نمکی، گفت: براساس مستندات موجود درحال حاضر طولانی‌ترین غار نمکی جهان در قشم است که 540 میلیون سال عمر دارد و متعلق به دوره کامبرین زمین‌شناسی است و تا کنون 6500 متر از طول آن شناسایی شده است. تیم‌های زیادی مایل‌اند نقشه این غار را کامل کنند. اخیرا توافقی با فدراسیون کوهنوردی و غارنوردی ایران شده که گروهی متشکل از 10 غارنورد برجسته بین‌المللی  از ١٠ کشور دنیا برای تهیه نقشه تکمیلی این غار اقدام کنند.

وی با اشاره به حضور ژئوپارک قشم در نمایشگاه گردشگری اسپانیا در چند روز گذشته، اظهار کرد: تنها نماینده ایران که در سالن اروپا در نمایشگاه فیتور اسپانیا حضور داشت، ژئوپارک جهانی قشم بود که با استقبال زیادی هم روبرو شد و انرژی مضاعفی از رییس شبکه جهانی ژئوپارک ها برای ادامه کار دریافت کریم. در این شرایط به حمایت‌های بیشتری از سمت داخل کشور نیاز داریم.

شیخ‌زاده بیان کرد: سال 1399 برای ژئوپارک قشم بسیار مهم است، از این نظر که در اردیبهشت ماه دومین سمینار رؤسای ژئوپارک‌های جهانی در قشم برگزار می‌شود و از سوی دیگر ارزیابان شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو برای بررسی دوباره وضعیت موجود ژئوپارک به این جزیره سفری خواهند داشت تا درباره ماندگاری آن در فهرست ژئوپارک‌های یونسکو تصمیم گرفته شود. با وضع پیش آمده نگرانی‌هایی داریم.

غیر از 11 مورد اراضی واگذار شده از طریق جهاد کشاورزی استان هرمزگان، سازمان منطقه آزاد قشم هم حدود ۲ هزار هکتار از اراضی جزیره را واگذار کرده است ولی هیچ یک از آن‌ها در تعرض نیست. پروژه‌های پلاژ بانوان در حریم «جزیره ناز» و پروژه نزدیک غار تاریخی «خربس» نیز تا دریافت نظر کارشناسان میراث فرهنگی متوقف شده استمعاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم اما درباره تکلیف 11 اراضی دیگر که سازمان منطقه آزاد قشم درباره آن‌ها با سازمان امور اراضی هرمزگان توافق کرده است، توضیح داد: قرار شد وضعیت این اراضی هرچه سریع‌تر تعیین تکلیف شود تا مراحل قانونی را طی کنند. اگر این اراضی شرایط توسعه داشته باشند مجوز آن‌ها صادر می‌شود.

وی افزود: غیر از این 11 مورد، سازمان منطقه آزاد قشم هم حدود 2 هزار هکتار از اراضی جزیره را واگذار کرده است، ولی هیچ یک از آن‌ها در تعرض نیست. محل این سایت‌ها کاملا مشخص و بیشتر در غرب جزیره بوده، ولی تمام مجوزها و استعلام‌ها دریافت شده است. ضمن این که تمام زمین‌ها یک ساله اجاره داده شده‌اند که قرارداد آن‌ها به شرط توسعه و اشتغال‌زایی به مدت پنج سال قابل تمدید است.

او اضافه کرد: سایت‌های پرورش میگو که سازمان منطقه آزاد قشم تا کنون واگذار کرده اراضی متراکمی دارند که با تکنولوژی روز و فقط در جزیره قشم اجرا شده‌اند. وسعت این زمین‌ها نیز کوچک بوده، درحالی که پروژه پرورش میگو در حریم ژئوسایت نمکدان به تنهایی 1200 هکتار وسعت دارد. ضمن این‌که این پروژه پس از توافق سازمان منطقه آزاد قشم با سازمان امور اراضی هرمزگان، اجرا شد. این سوال مطرح است وقتی ما توافق کردیم پروژه‌ها تا زمان بررسی بیشتر در سازمان منطقه آزاد قشم متوقف شوند چرا مجوز ساخت داده شده است؟

شیخ زاده درباره احداث پلاژ بانوان در جزیره که اعلام شده در حریم جزیره ناز ـ یکی دیگر از ژئوسایت‌های قشم ـ است و اراضی آن را سازمان منطقه آزد قشم واگذار کرده است، توضیح داد: طبق نظر ما پلاژ بانوان در حریم جزیره ناز نیست. ضمن این که ضوابطی وجود ندارد که در این نقطه از جزیره نمی‌توان پلاژ احداث کرد و این زمین فقط با کاربری پلاژ بانوان واگذار شده است. از نگاه اجتماعی نیز احداث این پلاژ در جزیره قشم که چنین امکانی ندارد، حق مردم و به ویژه بانوان است، با این حال کارشناسان میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور درحال بررسی این موضوع هستند.

معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم درباره اراضی که گفته شده است در حریم غار تاریخی «خُربس» از سوی این سازمان واگذار شده است، گفت: تمام این پروژه‌ها متوقف شده‌اند تا کارشناسان میراث فرهنگی موضوع را بررسی کنند.

انتهای پیام