به گزارش ایسنا، مدت زمانِ کمی نگذشته از وقتی درخواست‌ها و هشدارهای گاه و بیگاه دوستداران میراث‌فرهنگی آغاز شد برای جلوگیری از تخریبِ محوطه‌های تاریخی که رأس کمان‌شان از بین بردن آخرین نشانه‌های حقانیت خلیج‌فارس در سواحل خلیج‌فارس از سرزمین خورشید «بتانه» گرفته تا «نجیرم»، «دیر»، «بردستان»، «کنگ»، «گناوه» و «سیراف» را نشانه گرفته‌اند، هشدارهایی که گویا فقط باستان‌شناسان آن‌ها را جدی گرفته‌اند و بررسی بخش‌های باقی مانده در سواحل خلیج‌فارس را آغاز کردند تا گزارش‌هایشان دست‌کم مستنداتی از این محوطه‌های تاریخی ثبت کنند.
اما آن شرکت‌ها که به واسطه‌ی قرار گرفتن‌شان در رده‌ی ۶ شرکت‌ها، ورودشان به حریم شهری ممنوع است، همچنان راهِ خود را پیش گرفته‌اند؛ راهی که خود به مرور یک حس تملک در منطقه‌ای که به آن وارد شده‌اند برای هر شرکت یا دستگاه یا حتی شخص، به وجود می‌آورد که به مرور روی یک نقطه مستقر می‌شوند و میراث فرهنگی باید برای اجام هر کاری در این محوطه‌ها، نخست به تملک آن نقطه فکر کند.
به باستان شناسی خلیج‌فارس فکر می‌کنم، اما در تنگنای مالی هستیم
روح‌الله شیرازی - رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی - اما در این زمینه به ایسنا می‌گوید: ما از نظر قانونی نمی‌توانیم به چنین تجاوزهایی به محوطه‌های تاریخی ورود کنیم، یگان حفاظت و قوانین اجرائی برای جلوگیری از این‌کارها در حیطه‌ی کاری معاونت میراث‌فرهنگی و اداره کل محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی است، اما این پژوهشکده تا کنون همه‌ی نگرانی‌ها و مشکلات موجود خود را به این معاونت منعکس کرده است.
او با تاکید بر این‌که این محوطه‌ها به طور کامل کاوش نشده‌اند، اظهار می‌کند: یکی از دغدغه‌هایم از ابتدای حضورم در پژوهشکده باستان‌شناسی، فعال کردن مطالعاتِ مربوط به باستان‌شناسی خلیج‌فارس بود که از طریقِ انجام بررسی‌های باستان‌شناسی و کاوش‌های مورد نیاز تاکنون نیز کارهایی در این زمینه انجام شده است.
وی با اشاره به این‌که تا کنون با چند استان ساحلی مانند هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان در این زمینه صحبت‌هایی مطرح شده است، ادامه می‌دهد: متاسفانه فعلا برنامه‌ها به دلیل مسائل مالی و تنگناهای موجود متوقف مانده‌اند و نتوانستیم کارها را جلو ببریم، چون باید بخشی از برنامه‌ها با مشارکت استان‌ها انجام می‌شد، که امکان آن محیا نشد.
شیرازی با تاکید بر این‌که پژوهشکده باستان‌شناسی در محوطه‌های تاریخی مانند نجیرم که با مشکلات تعرض به محوطه‌ها مواجه‌اند، هیچ اهرم اجرائی ندارد که بتواند به آن‌ها ورود کند، می‌گوید: ما صرفا یک نهاد پژوهشی هستیم و مطالعات مربوط به باستان‌شناسی را انجام می‌دهیم، بنابراین به آن‌ها اعلام کرده‌ایم این ساخت وسازها در آینده مزاحم اقدامات پژوهشی و باستان‌شناسی ما خواهد بود و این کارها نباید در این محوطه‌ها رخ دهند، چون باستان‌شناسان ما از نظر دسترسی به منظر و محوطه‌ها و آثار موجود نیاز با مشکل مواجه می‌شود.
او تاکید می‌کند: زمانی‌که یک خانه یا شرکت روی محوطه‌ای تاریخی ساخته می‌شود، عملا یک مالکیت شکل می‌گیرد که دیگر و به راحتی نمی‌توانیم به آن‌ها دسترسی داشته باشیم، بنابراین باید دسترسی همیشگی در محوطه‌ها که قصد انجام مطالعات و کاوش‌های باستان‌شناسی داریم، وجود داشته باشد.
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی، یکی از مهمترین مشکلات بعد از ورود دستگاه‌ها و اشخاص به این محوطه‌های تاریخی را آزادسازی آن‌ها مطرح می‌کند، مانند وضعیتِ محوطه‌ی تاریخی «کوی کیوان» در شهرستان ازنا در استان لرستان که اکنون با مشکلاتِ زیادی برای آن مواجهند و دسترسی باستان‌شناسان برای انجام مطالعات مورد نیاز را بسیار سخت می‌کند.
پژوهشکده باستان‌شناسی نیز شاکی است
سیامک سرلک - معاون پژوهشکده باستان‌شناسی - نیز در گفت‌وگو با ایسنا به ارسال دو پرونده‌ی گزارشی به معاونت میراث‌فرهنگی درباره‌ی این محوطه‌ی تاریخی از مطالعات باستان‌شناسی «توفیقیان» اشاره می‌کند و می‌گوید: در این زمینه پژوهشکده باستان‌شناسی نه تنها در مقام پاسخگو نیست، بلکه با بروز این اتفاقات خود شاکی است، چون وظیفه‌ی مرتبط به آن، انجام پژوهش در عرصه و حریم محوطه‌های تاریخی است و حفاظت با معاونت میراث‌فرهنگی و دفتر بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی است که وقتی امکان حفاظت از این محوطه‌ها به واسطه‌ی تخطی از قانون توسط شرکت‌ها و دستگاه‌های دیگر فراهم نشود، تبعاتِ آن به پژوهشکده باستان‌شناسی برمی‌گردد.
او محوطه‌ی تاریخی «قلی‌درویش» در قم را نمونه‌ی دیگری از تخریبِ محوطه‌های تاریخی می‌داند که به واسطه‌ی ورود دستگاه‌های دیگر، در طول ۱۵ سالِ گذشته با مشکلات فراوانی از دخالت دیگر دستگاه‌ها و نهادها مواجه شده است و افزود: در این موارد به جای این‌که انرژی باستان شناس صرف کارهای پژوهشی شود، باید زمان و هزینه‌مان را صرف مسائلی کنیم که مطلقا وظیفه‌ی ما نیست.
این باستان شناس معتقد است: باستان‌شناسان و پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی در طول سال‌های گذشته و اتفاقات ریز و درشت رخ داده، امتحان خود را پس داده‌اند، اما مشکل جای دیگری است، که باید به آن پرداخته شود.
حسین توفیقیان - باستان‌شناس محوطه‌های باستانی بوشهر و باستان شناس زیر آب - پیش از این در گفت‌وگو با ایسنا، گفته بود: «فقط با قدم زدن در این بندر تاریخی (نجیرم)، بخش زیادی از تاریخ آن را می توان دید، به دلیل بزرگی، جمعیت زیاد و تجارتِ نادری که در گذشته داشته‌اند، اهمیت این بندر تاریخی کاملا مشخص است، اما متاسفانه چون هنوز ناشناخته باقی مانده کمتر کسی از ان اطلاع دارد، وگرنه این محوطه‌ی تاریخی چیزی کمتر از «سیراف» ندارد.
متاسفانه بندر «نجیرم» در محوطه‌ای قرار گرفته که به دلیل حضور صنایع نفت و گاز و شرکت‌های دیگر، یک نقطه‌ی مطلوب برای استفاده‌ی این شرکت‌ها و ایجاد صنایع دیگر در کنار ساحل محسوب می‌شود. به گونه‌ای که آن امروز در بین شرکت‌های صنعتی محاصره شده و از سوی دیگر این شرکت‌ها به مرور با توسعه‌ی فضاهای خود این بندر را تصرف و تخریب کرده و وارد آن می‌شوند .»
انتهای پیام
نظرات