به گزارش ایسنا، جامعه ایرانی، جامعه‌ای گونه‌گون و متنوع است. مردم کشور ما را اقوام و ملیت‌های گوناگونی تشکیل می‌دهند و درواقع، ایران ازجمله کشورهای جهان است که در آن خرده فرهنگ‌های گوناگون را می‌توان مشاهده کرد. وحدت و شکوفایی کشور ایران به‌عنوان یک جامعه چند فرهنگی مستلزم این است که برنامه درسی و آموزشی، به ابعاد مختلف دینی، قومی، نژادی، زبانی و فرهنگی توجه لازم و شایسته‌ای داشته باشد. اما نظام آموزش و پرورش متمرکز ایران در عصر حاضر، نسبت به تفاوت‌ها و اکثر قومی، زبانی و فرهنگی بالقوه جامعه ایران، بی‌تفاوت و حتی در تضاد است.
به گفته متخصصان، در دوران معاصر، گفتمان‌های متعددی به منصه ظهور رسیده که برنامه درسی را در بسترهای مختلفی مورد بحث و بررسی قرار داده است. یکی از نظریه‌های مهم در گستره تعلیم و تربیت، نظریه کثرت‌گرایی فرهنگی است. رویکرد چند فرهنگی درصدد ایجاد تعامل، تفاهم و تبادل بین فرهنگی است، به‌طوری‌که فرهنگ‌های مختلف با کمترین تنش و به‌صورت مسالمت‌آمیز امکان همزیستی پیدا کنند. تکثرگرایی فرهنگی این امکان را فراهم می‌کند که بدون تهدید وحدت ملی، حق دیگر فرهنگ‌ها در حفظ زبان خود در خانواده و اجتماع گروهی‌شان، حق انجام دادن مراسم دینی، حق سازمان‌دهی روابط در چارچوب خانواده و اجتماع محلی و نیز حق حفظ رسوم اجتماعی و جمعی افراد به رسمیت شناخته شود.
در این زمینه، پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان به انجام پژوهشی مبادرت ورزیده‌اند که در آن آموزش چند فرهنگی و مؤلفه‌های آن و همچنین ضرورت توجه به نظام آموزشی ایران به تعلیم و تربیت چند فرهنگی، مورد بررسی قرار گرفته است.
در پژوهش فوق‌الذکر، محققان به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات مربوط به مبانی نظری پژوهش و پیشینه ادبیات موضوع، از روش کتابخانه‌ای استفاده کرده‌اند. بدین منظور، اطلاعات از کلیه منابع در دسترس در حوزه تعلیم و تربیت چند فرهنگی موجود در کتابخانه‌ها و همچنین پایگاه‌های علمی آنلاین استخراج شده است.
نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش ضمن مشخص کردن ابعاد تعلیم و تربیت چند فرهنگی نشان می‌دهد که توجه به برنامه درسی چند فرهنگی در آموزش، در شرایط کنونی جهانی و ملی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
در این خصوص، نرگس کشتی آرای، دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان) و همکارانش می‌گویند: «مهندسی برنامه‌ریزی درسی شامل طراحی، ساخت و تدوین برنامه درسی است که در قسمت طراحی به فرایند مشخص کردن عناصر برنامه درسی و گنجاندن آن‌ها در برنامه درسی اشاره می‌کند و در مرحله ساخت برنامه درسی، به تعیین ماهیت مؤلفه‌ها و ایجاد تکوین عناصر اقدام می‌شود. اگرچه مفهوم برنامه درسی چند فرهنگی به دلیل تنوع تعاریف از آن مشکل است، ولی ما در این تحقیق، با بررسی مبانی نظری و تحقیقات انجام‌شده، به‌منظور استخراج مؤلفه‌های این رویکرد، به ایده مشترک و مؤلفه‌های کلیدی رسیدیم».
آن‌ها می‌افزایند: «در این پژوهش به‌طور خلاصه مؤلفه‌های آموزش چند فرهنگی در ذیل عناصر پنچ گانه برنامه‌ریزی درسی شامل مبانی-اهداف- محتوا- روش‌های یاددهی- یادگیری و ارزشیابی که شامل جمعاً ۵۵ مؤلفه هستند، معرفی شدند».
بر اساس یافته‌های تحقیق فوق، حضور فرهنگ‌ها در کنار یکدیگر و تلاقی آن‌ها، احتمال ایجاد چالش و تنش در میان افراد و فرهنگ‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین، امنیت جهان و همچنین واحدهای ملی و کشوری، نیازمند پذیرش چندگانگی و چند فرهنگی بودن است.
دراین‌باره، کشتی آرای و همکاران محققش اعتقاد دارند: «پیامد تکثرگرایی و پذیرش چندگانگی باعث می‌شود تا نگاه یکتا انگارانه، به نگاهی همتا انگارانه تبدیل شده و زمینه برای همزیستی مسالمت‌آمیز انسان‌ها در هزاره سوم فراهم شود».
این محققان اظهار می‌کنند: «در این تحقیق ضرورت‌های این نوع آموزش در ایران ذکر شد و با توجه به اهمیت تعلیم و تربیت چند فرهنگی در جهان امروز و پذیرش توجه به نظام‌های آموزشی به این شیوه از تعلیم و تربیت، روی آوردن به چنین برنامه‌ای در نظام آموزشی ایران به دلیل برخورداری از مشخصه‌های جامعه چند فرهنگی، بیش‌ازپیش ضروری به نظر می‌رسد».
نتایج مطالعه فوق در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی به رشته تحریر درآمده است که نشریه «پژوهش در برنامه‌ریزی درسی» به چاپ آن پرداخته است. این نشریه در قالب فصل‌نامه توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان و با همکاری انجمن مطالعات برنامه درسی ایران، انجمن ایرانی تعلیم و تربیت، دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان منتشر می‌شود.
انتهای پیام
نظرات