به گزارش ایسنا، دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران پس از چهار روز درحالی به کار خود پایان داد که مسؤولان آن را موفق ارزیابی کردند و شرکت‌کنندگان آن را در قیاس با سال گذشته، کم‌جان‌تر. تبلیغات محیطی نمایشگاه امسال مثل هر سال دیگر ناچیز بود، هرچند که همزمان با نمایشگاه امسال بخش‌هایی از تلویزیون به تبلیغ و اطلاع‌رسانی آن پرداختند که در آخرین روز نمایشگاه نتیجه داد و بالاخره محوطه نمایشگاه بین‌المللی تهران را با ازدحام مواجه کرد.

قرار بود نمایشگاه امسال رویدادمحور باشد برای همین یکصد برنامه در حاشیه آن ترتیب داده شد که بیش از ۵۰ درصد این رویدادها به اجرای موسیقی و آوازهای محلی اختصاص داشت. دبیر دوازدهمین نمایشگاه هم توضیح داد که فقط ۱۲ رویداد برگزار نشد که البته برخی هم در خارج از ساعت تنظیم‌شده و با تأخیرهای طولانی برگزار شد. غیبت سفیر انگلیس، معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان، رسانه‌های روسیه، مدیر نمایشگاه بغداد، نمایندگان هند و البته بخش خصوصی ایران سبب لغو نشست‌های مرتبط با آن‌ها شد.

از طرفی قرار بود نمایشگاه امسال با رویکرد سفرهای داخلی برگزار شود برای همین بیش از ۷۰ درصد فضا به استان‌ها اختصاص داده شد که بسیاری از آن‌ها حضور قوی را به نمایش گذاشتند و به گفته بازدیدکنندگان، قیمت تورهای نوروزی‌شان به مراتب ارزان‌تر از تورهای آژانس‌های تهران بود، اما همچنان تبلیغ تورهای خارجی و تک‌فروشی ویزا در نمایشگاه غالب بود که معاون گردشگری نیز با توجه به حجم آژانس‌های فعال در ایران، آن را امری کاملاً طبیعی می‌داند.

فعالیت بیشتر آژانس‌های تهران نیز یا متمرکز بر فروش تورهای کشورهای همسایه برای نوروز بود یا فروش ویزای کانادا و شینگن که با قیمت‌های پراکنده‌ای تبلیغ می‌شد. ویزای کانادا در این نمایشگاه از ۱۴۰۰ دلار به بالا قیمت داشت، ویزای کار اروپا هم از جمله پرمخاطب‌ترین‌ها بود که قیمت آن از ۲۰۰ یورو شروع می‌شد.

موسیقی اقوام، امسال نیز بیشترین مخاطب را داشت که با پیش‌بینی قبلی، فضایی را به اجرای این گروه‌ها در محوطه باز نمایشگاه اختصاص دادند تا مزاحمت‌های صوتی سال گذشته در میان مذاکرات و دیدارهای تخصصی برطرف شود، اما یکجانشینی این گروه‌ها با استقبال چندانی روبه‌رو نشد برای همین این قانون هم برداشته شد و گروه‌های موسیقی علاوه بر مکان تعیین‌شده در تمام سالن‌ها هم اجرا رفتند که باعث شد نمایشگاه از ریتم نیافتد.

خوراک بخش جدایی‌ناپذیر گردشگری است اما تنها چیزی که همیشه از این بخش جذاب گردشگری قسمت نمایشگاه می‌شد، بوی روغن سوخته و کباب‌های جزغاله‌شده بود. برای همین مسؤولان نمایشگاه چاره را در اختصاص سالنی مشخصی به خوراک‌ها دیدند که نه تنها از این سالن خبری نبود بلکه از دومین روز نمایشگاه، بساط طبخ آش و خوراک و نان محلی در کنار چادرهای عشایری و بیرون سالن‌های نمایشگاهی پهن شد که اتفاقاً شلوغ‌ترین بخش را به خود اختصاص دادند.

محور نمایشگاه امسال «گردشگری و دیجیتال» بود، برای همین برخی از استان‌ها نرم‌افزارهای گردشگری را در این نمایشگاه رونمایی کردند که برخی از آن‌ها محتوای خاصی در اختیار گردشگر قرار نمی‌داد و بسیار ابتدایی بود که به تکمیل و ارتقای محتوا نیاز داشت. همین شعار باعث شد برای چندمین بار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وب‌سایت معرفی ویزیت‌ایران را که تمام رؤسای پیشین این سازمان بارها آن را افتتاح کرده‌اند این بار به بهانه فعال‌سازی بخش انگلیسی‌زبان آن افتتاح کنند. این درحالی بود که قبلاً بخش انگلیسی آن راه‌اندازی شده بود.

طراحی دیرهنگام بخش‌هایی از نمایشگاه ایرادهای تاریخی را به همراه داشت، مثلاً در گذر زمان که در سالن مربوط به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای نشان دادن دوره‌های تاریخی ایران ایجاد شده بود، دالان بلافاصله بعد از پارینه‌سنگی به دوره آریایی‌ها وارد می‌شد، درحالی‌که بعد از پارینه‌سنگی دوره‌های نوسنگی، ایلامیان و سپس آریایی‌ها قرار دارد.

نبود راهنمای دقیق صرف‌نظر از نقشه‌های چاپ‌شده نیز یکی از کاستی‌های نمایشگاه امسال بود که بسیاری از مخاطبان را سرگردان می‌کرد؛ اگرچه در بیرون سالن‌ها روی یک بنر بزرگ حاضران مشخص شده بودند اما در داخل سالن مسؤول مشخصی برای راهنمایی مخاطبان وجود نداشت. این اتفاق در نمایشگاه نفت و یا گاز شاید خیلی طبیعی باشد اما در نمایشگاهی با موضوع تخصصی گردشگری که خدمات و پاسخ‌گویی به نیاز متقاضی حرف نخست را در آن می‌زند، کمی دور از انتظار است.

بومگردی‌ها نیز از جمله بخش‌های پرمخاطب نمایشگاه امسال به شمار می‌آمدند که در هر استان اطلاع‌رسانی مرتبط با آن صورت می‌گرفت. امسال بازدیدکنندگان زیادی در جست‌وجوی بومگردی‌ها بودند که علت جامعیت آن‌ها هزینه پایین‌تر این اقامتگاه‌ها در قیاس با هتل‌ها و محیط خانوادگی و راحت‌شان بود. با این حال برخی از استان‌ها تبلیغات ضعیفی در این‌باره داشتند. مشخصات برخی از بومگردی‌ها نیز مبهم ارائه شده بود. اعلام نشدن قیمتِ قطعی هم از دیگر معایب آن‌ها به شمار می‌آمد.

عرضه صنایع‌دستی در نمایشگاه گردشگری امسال  تا حدی فضای آن را متفاوت‌تر از هر سال کرده بود، هرچند که قیمت بالای برخی از آن‌ها مخاطبان کمتری را جذب کرد. از طرفی بعضی هنرمندان که صنایع‌دستی‌های فراموش‌شده را در این نمایشگاه با قیمت‌های معقول‌تری عرضه کرده بودند در همان روزهای نخست تمام محصولاتشان را به فروش رساندند.

مانور پوشاک سنتی و لباس اقوام با این‌که کمتر مورد توجه واقع شد یکی از نقاط قوت نمایشگاه امسال بود که در برخی استان‌ها به عنوان فرهنگ و جاذبه معرفی شده بود.

در سالن استان تهران نیز برای نخستین‌بار برخی جاذبه‌های شهرستان‌های این استان معرفی شد. دوغ‌های نوستالژیک این منطقه که به عنوان جاذبه توریستی معرفی شده بود، رایگان بین بازدیدکنندگان توزیع می‌شد و با استقبال زیادی هم روبه‌رو شد.

با توجه به گرانی سفر که تحت تأثیر تورم و نرخ ارز اتفاق افتاده این انتظار می‌رفت که مطابق دوره‌های قبل این نمایشگاه، برخی خدمات با تخفیف نمایشگاهی عرضه شود درحالی‌که تخفیف‌ها به ثابت ماندن قیمت‌های سال ۹۷ خلاصه شده بود. برخی آژانس‌های مسافرتی بازی‌های قرعه‌کشی‌هایی را با وعده بلیت رایگان سفر به یکی از کشورهای همسایه و یا در داخل ایران طراحی کرده بودند که به یکی از سرگرمی‌های نمایشگاه امسال تبدیل شده بود و مشارکت بالای بازدیدکنندگان را هم به دنبال داشت.

ولی تیموری، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، نمایشگاه امسال را به مراتب موفق ارزیابی می‌کند و می‌گوید: نظر آقای مونسان رئیس سازمان هم که هر روز از نمایشگاه بازدید کرد همین است.

او در آخرین روز برگزاری نمایشگاه در جمع خبرنگاران حاضر شد و به جمع‌بندی آن‌چه در چهار روز برپایی دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری رخ داد، پرداخت.

تیموری، فروش ویزا در آژانس‌ها را با توجه به آئین‌نامه موجود طبیعی است و درباره تبلیغات بیشتر تورهای خارجی گفت: این اتفاق با توجه به حجم زیاد آژانس‌هایی که در بخش تورهای خروجی کار می‌کنند غیرطبیعی نیست. هر سال همین‌طور بوده است. به این نکته توجه کنید که در دو سال گذشته آمار سفرهای خارجی ایرانی‌ها ۱۰ میلیون نفر بوده و اکنون این عدد با تعداد گردشگران ورودی متوازن شده است، اگر معتقدید فروش ویزا و تور خروجی در مقایسه با سال قبل در نمایشگاه بیشتر شده است پس جریان کاهش سفرهای خارجی چه می‌تواند باشد؟

او اضافه کرد: وقتی با کشورهای خارجی برای تبادل گردشگر تفاهم می‌کنیم خیلی طبیعی است که شاهد حضور کشورهای دیگر در نمایشگاه‌های ایران برای فروش تورهایشان باشیم.

معاون گردشگری با اشاره به پراکندگی نرخ ویزا در پاسخ به این پرسش که نظارت بر فروش ویزا و قیمت آن با کدام دستگاه است، گفت: وقتی در خیابان‌های تهران رانندگی می‌کنید قدم به قدم با پلیس روبه‌رو می‌شوید و اگر تخلف کنید جریمه خواهید شد؛ گردشگری هم شبیه آن است، و اگر تخلف شود و گزارش بدهند رسیدگی می‌شود.

او که به نظرش پراکندگی و تنوع زیاد قیمت ویزا در آژانس‌های مسافرتی عجیب و غیرطبیعی نیست، اظهار کرد: هر ارزانی به معنی تخلف نیست. اصل ماجرا این است که ویزا باید با تور فروخته شود اما با توجه به آئین‌نامه‌ای که فروش ویزا توسط آژانس‌های مسافرتی را غیرقانونی نمی‌داند، نمی‌توان جلو آژانس‌ها را گرفت که ویزای تک نفروشند. ما با اصلاح این آئین‌نامه موافقیم ولی فعلاً با این مقررات روبه‌رو هستیم و نمی‌توانیم کاری انجام دهیم.

رابطه‌ سوال‌برانگیز برخی سفارتخانه‌ها با بعضی آژانس‌های ایرانی

وی همچنین اظهار کرد: در جریان نحوه کار آژانس‌هایی که ویزا را گران می‌فروشند هستم، آن‌ها چون خودشان نمی‌توانند مستقیم از سفارتخانه‌ای ویزا دریافت کنند، ویزا را با واسطه و از طریق آژانس دیگری می‌خرند. این میان یکسری آژانس‌ها هم با سفارتخانه‌ها مستقیم در ارتباط هستند که بازار را با مشکل روبه‌رو کرده‌اند. اتفاقاً یکی از بحث‌های ما با وزارت خارجه درباره محدود شدن روابط برخی سفارتخانه‌ها با یکسری آژانس خاص بود. سفارتخانه‌ای داریم که فقط با یک آژانس کار می‌کند. از وزارت خارجه ایران پرسیدیم آیا از نظر حقوقی می‌توانیم جلو این کار را بگیریم که گفتند چون این در حوزه اختیار آن کشور است نمی‌توان اقدامی کرد، چون ویزا عملاً در اختیار کشور صادرکننده است. برای همین تنها توصیه‌ای که می‌توانیم به مردم بکنیم تا زمانی که آئین‌نامه اصلاح شود این است که برای گرفتن ویزا فقط به یک آژانس مراجعه نکنند.

سفرهای خارجی در نوروز ۶۰ درصد کمتر می‌شود

تیموری در ادامه درباره تبلیغ غالب تورهای خارجی درحالی‌که رویکرد نمایشگاه امسال توزیع سفرهای داخلی بود، به استناد گزارش‌های آژانس‌های شرکت‌کننده در نمایشگاه گردشگری امسال گفت: برآورد شده است سفرهای خروجی در نوروز امسال ۶۰ درصد کمتر شود. برآورد ما هم این است جمعیتی که سفر خارج را از دست داده به سمت سفرهای داخلی روی آورد. این نمایشگاه فرصتی بود برای افرادی که نتوانستند کشوری را برای سفر خارجی انتخاب کنند و احتمالاً جایی را در داخل کشور جایگزین کنند.

او با تکرار این نکته که رویکرد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری توسعه سفرهای داخلی است، بیان کرد: این هدف در نمایشگاه امسال تقریباً محقق شده است، چرا که هر سال ۷۵ تا ۸۰ درصد از فضای نمایشگاه در اختیار شرکت‌های گردشگری تهران بود و امسال فقط ۲۰ تا ۲۵ درصد این فضا در اختیار آن‌ها قرار گرفت. هدف ما این بود که استان‌ها قوی‌تر و با همه بخش‌های خدماتی گردشگری، متمرکز در فضایی مشترک حضور داشته باشند و به معرفی خود بپردازند.

معاون گردشگری گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد مردم ایران طبق فرهنگی که دارند معمولاً از ۱۵ روز مانده به تعطیلات برای سفر خود برنامه‌ریزی می‌کنند، برای همین می‌توان نمایشگاه گردشگری امسال را که استان‌ها در آن حضور جامع و پررنگی داشتند بستری برای برنامه‌ریزی سفرهای نوروزی دانست که امیدواریم بازدیدکنندگان از اطلاعات آن برای تنظیم سفرهای خود استفاده کنند.

این مقام مسؤول در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از تخصصی شدن این نمایشگاه در سال‌های بعد خبر داد و اضافه کرد: باید به سمتی برویم که نمایشگاه گردشگری بیشتر محفلی برای تعامل و رایزنی ذی‌نفعان و مکانی برای برگزاری نشست‌ها و انجام گفت‌وگوها باشد. حتی به این سمت می‌رویم که یک روز از این نمایشگاه را به ذی‌نفعان و فعالان گردشگری اختصاص دهیم؛ فضایی که در سایر نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری حاکم است.

تیموری همچنین به حضور پررنگ برخی مقامات کشوری و استانی در نمایشگاه امسال اشاره کرد و افزود: بیش از ۲۰ استاندار از این نمایشگاه بازدید کردند. برخی استان‌ها نیز با حمایت استانداری و شهرداری‌ها در این نمایشگاه شرکت کردند که این نشان می‌دهد گردشگری در بین مسؤولان اهمیت خود را پیدا کرده است.

او اضافه کرد: در گردشگری اگر موفق شویم همین یک کار را انجام دهیم که مقامات محلی به درک و اهمیت گردشگری پی ببرند مطمئنم به توسعه واقعی و قطعی دست پیدا خواهیم کرد.

چرا از هر طرف بوی غذا و صدای موسیقی می‌آمد؟

وی همچنین درباره برپا شدن غرفه‌های خوراک و پراکنده بودن گروه‌های موسیقی برخلاف آنچه پیش از آغاز نمایشگاه گفته شده بود، توضیح داد: قصد داشتیم خرید و فروش خوراکی‌ها در فضای باز نمایشگاه را حذف کنیم اما نیاز بازدیدکننده‌ها باعث شد این کار را کامل انجام ندهیم.

تیموری نمایشگاه امسال را به استناد اظهارات علی‌اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که هر چهار روز از این نمایشگاه بازدید کرد، یک قدم رو به جلو دانست و آن را به طور کلی موفق ارزیابی کرد و افزود: کمتر نارضایتی‌ای دیدم، ضمن این‌که فضای تخصصی و کارشناسی آن یک قدم رو به جلو بود.

او اضافه کرد: معاونت‌های سازمان نیز به این آگاهی رسیده‌اند که بهترین راه معرفی از طریق گردشگری است، برای همین در نمایشگاه امسال هر کدام غرفه‌ای مجزا داشتند و به معرفی دستاوردهای خود پرداختند.

هتل‌ها حق ندارند نرخ‌ها را افزایش دهند

معاون گردشگری همچنین درباره تخفیف‌های کاذب هتل‌ها که اگر خرید آن‌ها در این نمایشگاه انجام شود حتماً مشمول قیمت سال ۹۷ می‌شوند و قیمت‌ها برای آن‌ها بیشتر نخواهد شد، تاکید کرد: هتل‌ها با آغاز سال جدید افزایش نرخ نخواهند داشت، چرا که قیمت‌گذاری هتل فقط یک‌بار در سال آن هم در مهرماه انجام می‌شود، غیر از آن هتل‌ها حق ندارند قیمت‌ها را افزایش دهند.

او درباره بی‌برنامگی برخی نشست‌ها در نمایشگاه امسال هم توضیح داد: بیشتر رویدادها برگزار شد، اگر کمیته فنی افغانستان برپا نشد چون ما منتظر معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ این کشور بودیم که نیامد.

با احتیاط در مسیر افغانستان قدم برمی‌داریم

تیموری درباره انتقاد افغانستان به بی‌میلی آژانس‌های ایرانی برای تبادل گردشگر با این کشور، اظهار کرد: مشکلی وجود دارد که درحال پیگیری آن هستیم. ما با رسوب اتباع افغانستان مواجهیم. این تصور وجود دارد که اگر از افغانستان بدون ساز و کار گردشگر بیاوریم آن‌ها نیز در ایران رسوب کنند. سعی ما این است که تصور درستی ایجاد شود، برای همین با احتیاط در این مسیر قدم برمی‌داریم، چون می‌دانیم افغانستان گردشگران خوبی دارد.

انتهای پیام