به گزارش ایسنا، برای حفاظت از دارابگرد امروز هر چند دوستداران میراث فرهنگی منطقه، هشدارهای زیادی داده‌اند اما در طول یکی دو سال گذشته،  مسئولان اداره میراث فرهنگی شهرستان داراب به طور دائم تأکید می‌کنند که این محوطه‌ی تاریخی و ارزشمند را هیچ آسیبی تهدیدی نمی‌کند؛ «در طول دو سال گذشته چهار کارشناس اداره کل میراث فرهنگی استان فارس بخش‌های مختلف شهر باستانی دارابگرد را بررسی کرده‌اند که براساس آن بررسی‌ها، در حال حاضر هیچ خطری برای دارابگرد بر اثر فروچاله‌ها به وجود نمی‌آید؛ چون این فروچاله‌ها در اطراف دارابگرد به وجود آمده‌اند و علت آن برداشت‌های بی‌رویه روستاهای اطراف از آب‌های زیرزمینی است.»

این در حالی است که یکی از فعالان میراث‌فرهنگی دارابگرد که در طول چند سال گذشته به طور متناوب از برخی بخش‌های این شهر گرد دیدن کرده، با آسیب‌های متفاوتی در این مدت در این شهر تاریخی که برخی منابع ان را سومین شهر بزرگ تاریخی پارس می‌دانند، مواجه شده است.

سیاوش آریا، فعال میراث فرهنگی استان فارس، در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: پدیده‌ی فرونشست و فروچاله‌های زمین، عَرصه و حریم درجه یک شهر باستانی دارابگِرد را پر کرده‌اند و حتی رو به گسترش هستند.  کاملا مشخص است این محوطه‌ی تاریخی روزهای سختی را پشت سر می گذارد. پدیده‌ی فرونشست و بدتر از همه‌ی فروچاله‌های زمین، این شهر باستانی را فراگرفته و آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را به لایه‌های باستان شناسانه و دیوار گِلی گسترده‌ی آن وارد کرده است.

او با بیان این‌که از سوی دیگر مردم روستاهای اطرافی این شهر باستانی نیز اَنبوهی از زباله‌ها و پسماندهای ساختمانی و پلاستیکی خود را در اطراف این شهر تاریخی رها می‌کنند، ادامه می‌دهد: کند و کاوهای غیرمجاز سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی به بهانه‌ی پیدا کردن گنج در درون شهر تاریخی دارابگرد، علاوه بر آسیب‌های برگشت ناپذیر به این یادمان ملی، به لایه های باستان شناسانه‌ی آن آسیب های فراوانی وارد می‌کند.

وی عبور روزانه‌ در درون شهر باستانی دارابگرد و عبور هر روزه‌ی موتورسواران را در درون شهر تاریخی دارابگرد، یک اتفاق تقریبا رایج و هر روزه در این محوطه‌ی تاریخی می‌داند و ادامه می‌دهد:‌ به تازگی در حریم درجه یک شهر باستانی دارابگرد، جایگاهی برای شهدای پاک و گران‌قدر نیز برپا شده و با رنگ سرخ دیواره‌های آن را رنگ کرده‌اند که با قانون‌های میراث فرهنگی ناسازگار است و در آینده قطعا چالشی بزرگ بر سر راه ثبت جهانی آن در یونسکو به وجود می‌آورد.

او وجود دستگاه پمپ برقی آب و چاهی عمیق را در کنار دیواره‌ی گلی و حریم آن که توسط کشاورزان منطقه  برپا شده است، از دیگر زشتی‌های به وجود آمده توسط کشاورزان منطقه می‌داند و اضافه می‌کند: سکونت و زندگی عشایر با چالش‌های ویژه‌ای در این منطقه همراه هستند.

 وی ادامه می‌دهد: برداشت‌های بی‌رَویه از آب‌های زیر زمینی و کَندن (حفر) چاه‌های آب غیرمجاز و مجاز در اطراف این شهر باستانی، نبود برنامه ریزی مناسب در کنار خشکسالی‌های یک دهه‌ی گذشته در شهر داراب، به نظر از مهمترین عواملی است که باعث شده زمین در شهر باستانی دارابگِرد دهان باز کند، دو گودالِ بزرگ در کنار یکدیگر که در سال گذشته در وسط این شهر تاریخی به وجود آمد و امروز با گسترش آن به یکدیگر چسبیده‌اند، نشان از ادامه‌دار بودن این اتفاق در سطح شهر دارد و به مرور این شهر را با خطر و تهدیدی جدی مواجه کرده است.

او با اشاره به صحبت‌های مدیر اداره کل میراث‌فرهنگی دارابگرد در طول یکی دو سال گذشته و تاکید براین‌که هیچ تهدید یا افزایش فروچاله در این محوطه به وجود نیامده است، ادامه می‌دهد: یکی از مسائلی که در اثر برداشتِ بی‌رویه‌ی آب‌های زیرزمینی به وجود می‌آید، پدیده‌ی فرونشست زمین است؛ پدیده‌ای که امروز در بسیاری از نقطه‌های جنوبی کشور که دشت‌ها با بیلان منفی زیرزمینی رو به رو هستند، دیده می‌شود؛ در واقع آن در اثر برداشت آب زیرزمینی و برون رفتِ آب از منافذ، امکان متراکم شدن مواد تا ژرفای ۳۰۰ متر فراهم می‌شود و هر چه بیشتر برداشت شود، تراکم مواد بیشتر خواهد شد.

آریا به نظریات کارشناسان آب و محیط زیست در این زمینه نیز اشاره می‌کند که وضعیت سرچشمه‌های آبی کشور را نگران‌کننده دانسته‌اند و می‌گوید: بیلان منفی آب‌های زیرزمینی، انگیزه‌ی فرونشست زمین در عَرصه‌های طبیعی در نقاط گوناگون کشور شده است. نتیجه‌ی مدیریت غلط سرچشمه‌های آبی و پیامدهای ناگوار آن به ویژه کَندن چاه‌های مجاز و غیرمجاز آب، هر روز آشکارتر می‌شود، زمانی که بدون هیچ ضابطه و معیاری، چاه ژرف و نیمه ژرفی کَنده می‌شود تا کشاورزی ناپایدار توسعه پیدا کند، آبخوان‌ها خالی می‌شود، سطح آب‌های زیرزمینی پایین می‌رود و در نتیجه دشت‌های کشور دچار بحران می‌شوند.

نیاز دارابگرد به پایگاه میراث فرهنگی

او با اشاره به درخواست‌های مکرر دوستداران میراث فرهنگی دارابگرد برای ایجاد یک پایگاه پژوهشی میراث‌فرهنگی در این منطقه‌ی مهم تاریخی ادامه می‌دهد: دارابگرد با وجود همه‌ی ارزش‌های تاریخی و باستانی‌اش از داشتن یک پایگاه پژوهشی و میراث فرهنگی، محروم است، دوستداران میراث فرهنگی شهر داراب سال‌هاست که برای ایجاد یک پایگاه پژوهشی و میراث‌فرهنگی در شهر باستانی دارابگرد درخواست دارند تا بتوان علاوه بر شناخت و آگاهی بیشتر از تاریخچه‌ی شهر و پژوهش و بررسی‌های علمی و دانشگاهی درباره‌ی این شهر تاریخی به درستی از آن حفاظت کرد.

به گفته‌ی این فعال میراث فرهنگی استان فارس، با ایجاد پایگاه میراث‌فرهنگی در این شهر باستانی، بودجه و ردیفی مستقل در سازمان میراث فرهنگی برای آن در نظر گرفته می‌شود، در این پایگاه با همکاری مجامع علمی و دانشگاه‌ها، می‌توان به بزرگ‌ترین چالش شهر دارابگرد که فرونشست و فروچاله‌های زمین است، رسیدگی شده و آن را از بروز یک فاجعه نجات داد.

فرونشست زمین، دارابگرد را می بلعَد

وی با اشاره به پیمایش میدانی که در طول چند سال گذشته دربازدیدهای مختلف از این محوطه‌ی تاریخی داشته است، می‌گوید: فرونشست زمین، به مرور شهر تاریخی و باستانی دارابگرد را بلعیده و نابود می‌کند اما به نظر می‌رسد همچنان مدیران و سرپرستان در خواب غفلت به سر می‌برند یا موضوع گسترش فروچاله ها را به کلی رَد می‌کنند.

آریا با درخواست ایجاد یک گفتمان ملی برای شناسایی و پیدا کردن راهکارهایی مشخص برای این پدیده‌ی ناهنجار در سطح کشور، ادامه می‌دهد: با بودجه‌ها و امکانات اَندک استانی سازمان میراث فرهنگی، نمی‌توان در این زمینه کاری از پیش برد. به نظر می‌رسد امروز نفس‌های درازترین دیوار گِلی ایران به شماره افتاده است.

اواسط آبان ماه امسال، روح‌الله شیرازی، رییس پژوهشکده باستان‌شناسی، نسبت به لزوم ایجاد کمیته‌ای برای بررسی وضعیت فرونشست ها و فروچاله‌ها در محوطه‌های تاریخی کشور تاکید کرده و حتی قول ایجاد ان را در سریع‌ترین زمان ممکن داده بود،‌ اما به نظر می‌رسد او نیز هنوز نتوانسته قول خود را اجرائی کند.

او ۲۲ آبان به ایسنا گفته بود؛ «صادقانه می‌گویم تا امروز کمیته‌ای تشکیل نشده تا این موارد را در کل کشور بررسی کنیم، بنابراین آماری از محوطه‌های تاریخی که با این آسیب مواجه شده‌اند، نداریم. قول می‌دهم دستور پیگیری این وضعیت و ایجاد چنین کمیته‌ای را می‌دهم.»

شهر تاریخی و باستانی دارابگرد در ۶ کیلومتری جنوب شهر جدید داراب در کنار جاده جدید داراب – شیراز را در قدیم «دارابجرد» نیز می‌گفتند، این شهر ۲۵۰۰ ساله  از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان نامیده می‌شود، می‌گویند سبک بنای شهر اقتباس از شهرهای قدیم بین‌النهرین باستان است، دیوار اطراف آن باقی مانده و هنوز برخی از بقایای بناها مانند کاخ و قلعه حاکم شهر بر فراز قله میانی دیده می‌شود. طرح و نقشه مدور شهر دارابگرد از اصول شهرسازی آسیای غرب اقتباس شده و برای حفاظت از شهر خندقی اطراف آن حفر کرده‌اند.

بنا بر نوشته مورخان و جغرافیدانان قدیم تا سده ششم قمری، دارابگرد بسیار آباد و پررونق بوده، اما بر اثر حملات ویرانگر و نبردهای داخلی دچار آسیب و ویرانی می‌شود و اهالی بعد از کوچ از دارابگرد به "تنگ رنبه" و "یبسر" به محل فعلی شهر داراب عزیمت می‌کنند.

انتهای پیام