به گزارش ایسنا، همایش «زنان نامدار شاهنامه» که روز سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت‌ماه در اصفهان برگزار شد با شاهنامه‌خوانی مرشد غلامرضا خوشحال‌پور و مرشد منوچهر آشوری آغاز شد و طنین صدای آن‌ها در سالن پیچید: «به نام خداوند پیروزگر/خداوند دیهیم و فر و هنر/که او داد بر نیک و بد دستگاه/خداوند خورشید و رخشنده ماه».

به گفته خوشحال‌پور، شاهنامه فردوسی یک افسانه نیست، بلکه تاریخ سرزمینی کهن به نام ایران‌زمین و مردمانی سپند (مقدس) به نام ایرانیان است و اصل نخست ایرانی بودن، یکتاپرستی است. صداقت به معنای درست‌کردار، درست‌گفتار و درست‌پندار بودن اصل دوم ایرانی بودن و پهلوانی نیز سومین اصل ایرانی بودن است.

داستان رزم گردآفرید و سهراب که در آن گردآفرید به دست سهراب گرفتار شد، اما توانست با تدبیر خود را از دست او برهاند، نخستین داستان از سرگذشت زنان نامدار شاهنامه بود که مرشد غلامرضا خوشحال‌پور آن را برای حاضران نقل کرد.

فصل اول شاهنامه در ستایش خرد است و مگر انسان بدون خرد راه به جایی خواهد برد؟ خرد، دانش، نام‌آوری پهلوانی، اسطوره و کهن‌الگو مضمون‌های آمیخته در شاهنامه فردوسی است که انگشت تحیر شرق‌شناسان را به دهان فرو نشاند. رستم دستان، زال خردمند، سام پهلوان، اسفندیار آسیب‌ناپذیر، بیژن عاشق، سیاوش پاک، کاوه ظلم‌ناپذیر و فریدون آزاده انسان‌هایی بودند که با کهن‌الگوهای انسان ایرانی و فرهنگ ایرانی آمیخته هستند. شاهنامه با کلمات اصیل فارسی که نشان از هویت و اصالت می‌دهد آمیخته است و با خوانش هر بار آن غبار کهنگی از روی کلمات برداشته می‌شود.

زنان شاهنامه، از فرانک تا رودابه

در ادامه این مراسم، نغمه دادور دکترای ادبیات فارسی درباره جایگاه زن در شاهنامه فردوسی اظهار کرد: برخی بیت «زنان را همین بس بود یک هنر/ نشینند و زایند شیران نر» را به اشتباه به فردوسی منتسب می‌کنند، در حالی که این بیت از کتابی به نام معایب الرجال از بی بی خانم استرآبادی متعلق به دوران قاجار است. امروز زنان ما نشان داده‌اند که یک هنر برای آنها کافی نیست و زنان نامداری زیادی در عرصه سیاست، دانش، ادبیات و ... داریم. 

او افزود: اگر بخواهیم بدانیم نظر فردوسی در مورد زنان چه بوده، نباید به این تک‌بیت‌ها اعتماد و بسنده کنیم چون ممکن است فردوسی در مورد سودابه و در مذمت این زن اهریمنی سخن گفته باشد، بنابراین باید تمام داستان‌های شاهنامه را بخوانیم تا متوجه شویم نظر فردوسی در مورد زنان چه بوده است.

دادور به ذکر داستان ضحاک ماردوش پرداخت و ادامه داد: جمشید پادشاه ایران که همه از او رضایت داشتند، مانند همه پادشاهان دیگر دچار غرور می‌شود و مردم به دنبال چاره می‌گردند و از چاله به چاه می‌افتند، چون ضحاک تازی را به پادشاهی برمی‌گزینند. ضحاک دو مار بر شانه داشته که خوراک آنها مغز سر انسان بوده است و هر روز دو جوان را می‌کشتند تا این مارها از مغز آنها تغذیه کنند. یک شب ضحاک خواب می‌بیند که طفلی به دنیا می‌آید و در جوانی کمر به از بین بردن او می‌بندد. خواب‌گزاران به او می‌گویند این نوزاد، کودکی به نام فریدون است.

وی گفت: ضحاک خانواده فریدون را پیدا می‌کند و پدرش آبتین را می‌کشد. فرانک مادر خردمند فریدون او را به کوه می‌برد و به پیر دانایی می‌سپارد و او سه سال از شیر گاوی به نام برمایه تغذیه می‌شود. ضحاک که به دنبال فریدون بوده است، به مخفیگاه او نزدیک می‌شود و این بار فرانک، فریدون را به هند می‌برد و او به ۱۶ سالگی می‌رسد و سپاهی را جمع‌آوری کرده و ضحاک را از میان برمی‌دارد. حال اگر فرانک را از این ماجرا حذف کنیم، می‌بینیم که چیزی از آن باقی نمی‌ماند.

دادور با نقل داستان زال و رودابه و رستم و تهمینه و نقش کلیدی زنان در سرگذشت آنها تصریح کرد: یک نویسنده آمریکای لاتین که جایزه نوبل هم دریافت کرده است می‌گوید، امروزه زنان در عرصه ادبیات نیز قدرت را در دست گرفته‌اند و خرسندم که شرایط در کشور ما نیز به همین گونه است.

زنان شاهنامه نقش انفعالی ندارند

همچنین فریده روشن رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان یکی از حاضران در این مراسم بود که در سخنانی گفت: امیدوارم همایش‌های این‌چنینی زمینه‌ای باشد برای اینکه مواریث فرهنگی و ناملموس خود را بهتر به عرصه ظهور بگذاریم.

او افزود: خردورزی و اندیشه‌ورزی در شاهنامه فردوسی جایگاه بالایی داشته است و حتی فردوسی در ستایش خداوند می‌گوید، به نام خداوند جان و خرد. متأسفانه امروز با وجود پیشرفت چشمگیر تکنولوژی، کمتر به خردورزی توجه می‌شود.

روشن ادامه داد: نشانه‌های خرد در زنان شاهنامه و در کنش زنان با مردان بسیار دیده می‌شود. شاهنامه یک اثر حماسی است و قهرمانان و شخصیت‌های آن عموماً پهلوانان و رزم‌آوران هستند که ماهیتی مردانه داشتند و از این رو، زنان کمتر در این حماسه سترگ ایران‌زمین به چشم می‌آیند، اما این نشان از نقش انفعالی زنان در شاهنامه نیست و این زنان نقش کلیدی در بسیاری از ماجراهای شاهنامه داشته‌اند و پشت سر مردان نامدار فعالیت کرده‌اند.

رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: مهربانی، گذشت و فداکاری خصیصه بیشتر زنان نامدار ایرانی بوده و رشیدی، دلاوری و جنگ‌آوری زنانی مانند گردآفرید معرف شخصیت زنان شاهنامه بوده است. 

وی تصریح کرد: زن در فرهنگ و تمدن ایرانی نقش زیادی داشته است و امیدوارم با پیروی از فرهنگ اصیل ایرانی و الگوبرداری از حضرت فاطمه زهرا (س) فرهنگ خود را نجات دهیم. 

همایش «زنان نامدار شاهنامه» ویژه بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی از سوی دفتر تخصصی بانوان آفتاب در هنرسرای خورشید برگزار شد.

انتهای پیام