به گزارش ایسنا، شامگاه دوم دی‌ماه مهدی شفیعی ـ مدیرکل هنرهای نمایشی ـ و اصغر همت ـ مدیر عامل خانه تئاتر ـ میهمان برنامه «چشم شب روشن» شبکه چهار تلویزیون شدند تا درباره «تعامل و ارتباط بخش‌های دولتی و غیردولتی در تئاتر» گفت‌وگو کنند؛ گفت‌وگویی که در جاهایی با خنده‌های معنادار همت در واکنش به صحبت‌های شفیعی یا جمله‌های عجیب او از جمله اینکه «خانه تئاتر مثل بچه زن صیغه‌ای است» همراه بود.

در این گفت‌وگو بیشترین بحث مدیرعامل خانه تئاتر بر موازی کاری بخش‌هایی از فعالیت مرکز هنرهای نمایشی مثل انجمن هنرهای نمایشی با خانه تئاتر و نیز دخالت ندادن این خانه در رویدادهای مهم تئاتری مثل جشنواره تئاتر فجر بود. 

همت در شرایطی از حضور نداشتن خانه تئاتر در تصمیم‌گیری‌هایی همچون انتخاب دبیران جشنواره‌ها گله کرد که بررسی وضعیت امروز تئاتر فارغ از موفق بودن یا نبودنش به خوبی نشان می‌دهد که خانه تئاتر در جریان اصلی تئاتر امروز ایران نقش ویژه‌ای نتوانسته ایفا کند و شاید مهم‌ترین دلیلش دلسردی بخش زیادی از جامعه تئاتری به ویژه نسل جوان‌تری که در چند سال گذشته وارد میدان شده‌اند، باشد. بسیاری از کارگردان‌ها یا بازیگران تئاتری که اسم و رسمی هم در این سال‌ها پیدا کرده‌اند بارها و بارها در گفت‌وگوهای رسمی و غیررسمی خود از وضعیت خانه تئاتر و اینکه پاسخگوی نیازهای نسل جدید نیست، انتقاد کرده‌اند. البته در سال‌های گذشته اقداماتی برای بهبود اوضاع از سوی برخی اعضای هیات مدیره وقت در حال پیگیری بود از جمله امضای یک تفاهم‌نامه با اعتبار حدود 360 میلیون تومان برای خدمات‌رسانی به اصناف تئاتر که پس از گذشت دو سال از این توافق هیچ خبری درباره ان رسانه‌ای نشده است. 

مدیرعامل خانه تئاتر همچنین  در این گفت‌وگو در انتقاد از واگذار نشدن امور تئاتر به خانه تئاتر به عنوان یک نهاد صنفی به خانه موسیقی و سینما اشاره کرد و اینکه در حوزه سینما موضوع اکران، نظارت و ...همه در اختیار خانه سینماست؛ موضوعی که صحت ندارد چرا که صدور مجوزهای ساخت و نمایش فیلم‌ها همه در اختیار سازمان سینمایی است و استقلال عمل شورای صنفی نمایش هم که در خانه سینما تشکیل می‌شود با نمایش پیدا نکردن برخی فیلم‌های مجوز دار نشان از زیر سایه‌ی وزارت ارشاد قرار داشتن این شورا است.

همت همچنین به انتخاب دبیران جشنواره‌های موسیقی و فیلم و نقش مدیران عامل خانه موسیقی و سینما در این‌باره اشاره کرد که دراین مورد نیز باید یاداور شد، هم حمیدرضا نوربخش و هم ابراهیم داروغه‌زاده هر دو توسط بخش دولتی منصوب شده‌اند و انتخابی در کار نبوده است. این در حالی است که در میان خانه‌های موسیقی، تئاتر و سینما، جایگاه خانه سینما در بین صنوف سینمایی پررنگ‌تر است و این نهاد صنفی که در یکی دو سال اخیر به جد به ثبت قانونی صنوف خود اقدام کرده وزنه سنگین‌تری نسبت به دو خانه دیگر محسوب می‌شود. 

البته همین خانه سینما این روزها مورد نقد زیادی از سوی اهالی سینما و اعضای خود است چرا که در چند بزنگاه‌ آن‌طور که انتظار می‌رفت واکنش نداشت و این مسئله درباره خانه تئاتر خیلی شدیدتر است و در همین دو هفته گذشته که فشارهایی نسبت به برخی نمایش‌های روی صحنه وجود داشت یا همچنین در موارد دیگر یا هیچ واکنش صنفی دیده نشده و یا اگر هم بوده خیلی دیر و بدون اثرگذاری بوده است.

با وجود تمام این مباحث، در لایحه بودجه سال 97 که اخیرا توسط ریس جمهور به مجلس ارائه شد، در دو ردیف جداگانه و در قالب "موسسه/ تشکل" و "موسسه/ موزه" بودجه مشخصی برای کمک و حمایت از خانه تئاتر لحاظ شده است که در نوع خود جای تعجب دارد به ویژه انکه وارد دهمین ماه سال 96 شده‌ایم و گروه‌های تئاتری هنوز موفق به دریافت مطالبات خود نشده‌اند اما برای خانه تئاتر با تمام آنچه در جریان است بودجه جدایی برای سال آینده‌اش درنظر گرفته می‌شود.

در ادامه این گزارش بخش‌هایی از گفت‌وگوی اصغر همت و مهدی شفیعی مرور می‌شود که در آن همت با اشاره به تشکیل خانه تئاتر در کنار خانه‌هایی برای هنرمندان، سینما، موسیقی، تجسمی از تلاش‌های علی مرادخانی (معاون پیشین هنری) قدردانی کرد و گفت: در 14 بند از اساسنامه تیپ خانه تئاتر مسائلی آمده که اکثریت آن توسط معاونت هنری انجام می شود، اما این در صورتی منطقی بود که خانه تئاتر وجود نداشت و یکی از علت‌هایی که خانه تئاتر نتوانسته به وظایفش عمل کند همین موازی کاری‌ها بوده است.

او افزود: ما صاحب 14  انجمن هستیم و من همیشه این سوال را از آقای شفیعی کرده‌ام که چرا باید در مرکز هنرهای نمایشی کانون ملی منتقدان، کانون تئاتر عروسکی و خیابانی وجود داشته باشد در حالی که این‌ها در خانه تئاتر هست. اصلا وقتی خانه تئاتر به وجود آمد علت وجودی انجمن نمایش چه بود؟ همچنین یکی از بندها این است که می‌توانیم در شهرستان‌ها خانه داشته باشیم اما مشکلی که داریم این است که در هر شهرستان با تصمیم به انجام این کار در تقابل با انجمن های نمایش قرار می‌گیریم.

در این‌باره  شفیعی گفت: خانه تئاتر در دولت هفتم بود که با نگاه دولت به اهمیت قرار دادن برای بخش‌های مدنی تشکیل شد. سوالی که وجود دارد این است که کارکرد خانه تئاتر به عنوان بخشی که مدعی صنف است چه می‌تواند باشد؟ در سال‌های اخیر که بخش‌های خصوصی تئاتر به شکل جدی پیگیری شده‌اند و بخش‌های تک منظوره نمایشی در حوزه تولید و اجرای تئاتر شکل گرفته‌اند و امور خود را مستقل از دولت پیگیری می‌کنند، در این شرایط موضوع صنف داشتن تئاتر مهم‌تر است. روابط بین تماشاخانه‌ها و گروه‌های نمایشی، روابط بین گروه‌های نمایشی و مخاطب و سازو کارهایی که در این سازمان عریض و طویل نیازمند تصمیم‌گیری و گفتگو و تحلیل است، وظیفه صنف و کارکرد آن بسیار جدی‌تر از گذشته است.

خانه تئاتر باید خودش را به‌روز کند

مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد ادامه داد: خانه تئاتر باید متناسب با نیازهای امروز و مسائل تئاتر خودش را به روز کند و درباره مسائل امروز این جامعه برنامه و ایده داشته باشد.

او درباره موازی کاری‌هایی که مورد نقد همت بود توضیح داد: درباره انتقادی که به انجمن هنرهای نمایشی وارد کردند با طرح این‌ پرسش‌ها که آیا شمول خانه تئاتر گسترده است؟ و آیا تمام هنرمندان تئاتر تهران و استان‌های سراسر کشور را دربرمی‌گیرد؟ بیان کرد: در دو سه سال اخیر، انجمن هنرهای نمایشی با گام اول ثبت شدن گروه های نمایشی فعال سراسر کشور و انتخاب هیات مدیره انجمن‌ها از بین این گروه‌ها تشکیل شده است. کارکرد این انجمن‌ها نیز کاملا صنفی است. هیات مدیره گروه‌های نمایشی فعال هیات مدیره انجمن را انتخاب می‌کنند و در این زمینه هیچ دخالت دولتی وجود ندارد.

در این بخش همت پاسخ داد: اگر انجمن نمایش صنف است پس خانه تئاتر چه کاره است؟ در کاشان، مشهد و شیراز خانه تئاتر راه افتاده و برای تشکیل آن در تبریز هم اقدام کرده‌ایم اما همواره با مانعی به نام انجمن نمایش مواجه هستیم. آیا کسانی که در انجمن نمایش تهران هستند اکثریت قریب به اتفاق عضو خانه تئاتر نیستند؟ آیا این باعث نمی‌شود که یک عده وقتی می‌بینند انجمن هست رغبتی به حضور در خانه تئاتر که می‌تواند اصلی ترین مرکز صنفی تئاتر باشد نداشته باشند؟

مدیرعامل خانه تئاتر با قدردانی از صالحی امیری (وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی) «که در 10 ماه زمان مسئولیتش امید را در بین ما به وجود آوردند»، افزود:امیدوارم صالحی دیگری که آمده ادامه دهنده تفکر و راه ایشان باشد. آقای صالحی امیری در بیانیه 7 فروردین روز جهانی تئاتر صراحتا گفته‌اند که تمام امور باید به عهده صنف و خانه تئاتر باشد.

آیا صنف در هیات مدیره خانه تئاتری خلاصه می‌شود؟

در ادامه شفیعی به سیاست وزارت ارشاد از زبان تمام وزرای فرهنگ و ارشاد اخیر اشاره و تاکید کرد: همگی با صراحت گفته‌اند که وظیفه وزارت واگذاری امور به خود هنرمندان است، اما باید ببینیم تعریف ما از صنف چیست؟ آیا صنف در هیات مدیره خانه تئاتر خلاصه می‌شود یا کلیه جامعه فعال تئاتری‌ها در تهران و شهرستان‌ها را صنف می گوییم؟

مدیرکل هنرهای نمایشی ادامه داد: انجمن هنرهای نمایشی اتفاقا شبکه منظمی از تمام گروه‌های فعال تئاتری در سراسر کشور را تشکیل داده و اتفاقا هیچوقت سراغ عضوگیری نرفته است. حتی این اشتباه گذشته را که افراد عضو می شدند تکرار نکرده و به شناسایی گروه‌ها پرداختیم. خانه تئاتر اصلا نباید روبروی این شبکه منظم سازمان‌دهی شده بایستد. در تشکیل انجمن هنرهای نمایشی به اراده هنرمندان توجه و در مدیریت آن از توان خلاق هنرمندان بهره گرفته شده و نباید این نگرانی وجود داشته باشد که انجمن جایگزین خانه باشد بلکه این دو همگرا هستند.

وی گفت: در یکی دو سال مباحثی بین هیات مدیره خانه تئاتر بود و تعدادی از دوستان جوان وارد شدند و ایده‌های خوبی مطرح شد. شناسایی وضعیت موجود، اعضا، عضوگیری، گروه‌های نمایشی فعال و... از کارهایی است که در برنامه هیات مدیره خود خانه تئاتر وجود داشته و پرداختن به آن‌ها هم ضروری است. شناسایی و بازنگری در روابط بین خانه تئاتر و انجمن‌های وابسته دیگر اولویت خانه تئاتر بود تا در گام سوم مطالبات خانه، صنف و جامعه تئاتر را دسته بندی و پیگیری کنند.

توصیه‌هایی برای ضرورت‌های موسسه فرهنگی هنری خانه تئاتر

شفیعی یادآور شد: موسسه فرهنگی هنری خانه تئاتر با مدیریت خوب آقای همت و هیات مدیره ضرورت دارد متناسب با شرایط روز نسبت به این مسائل بدون فوت وقت فعال باشند و با جابجایی در ساختمان جدید این اتفاقات پیگیری شوند.

در ادامه همت تاکید کرد: نظام پزشکی و نظام مهندسی نزدیک نیم قرن است که فعال هستند و اتفاقات خوبی در این دو حوزه افتاده است. ما نمی‌گوییم اگر همه امور به خانه تئاتر واگذار شود، بلافاصله همه چیز درست می شود و اگر روزی طوری که شعارش داده می‌شود اختیارات خانه تئاتر گسترده شود، گرچه آزمون و خطاهایی وجود خواهد داشت اما اوضاع بهتر خواهد شد.

خانه تئاتر جدی‌ترین نهاد صنفی تئاتر است

مدیرعامل خانه تئاتر گفت: وقتی نظام صنفی هنر بیاید، همه مجبورند زیر یک پرچم جمع شوند، اما بماند این عنوان موسسه فرهنگی هنری چیزی است که در سر خانه تئاتر می‌زنند در حالی که خانه تئاتر یک موسسه رایج فرهنگی و هنری نیست بلکه بدون برو برگرد جدی ترین نهاد صنفی تئاتر است و می‌تواند باشد.

انتقاد از اجرا نشدن قرارداد تیپ و نبود حال خوش برای تئاتر

همت ادامه داد: در زمانی خانه تئاتری‌ها در امور دخالت داشتند، مثلا خود من نماینده شورای ساخت بودم یا قرارداد تیپ به عنوان مهم‌ترین دستاورد خانه تئاتر عملی شد اما از بین رفت. در حالی که افراد را دسته بندی کرده بود و مثل حالا اینگونه نبود که یک نفر از راه برسد میلیون‌ها تومان پول بگیرد در حالی که این حقش نبوده است. ما باید تعارف را کنار بگذاریم، تئاتر ما حال خوشی ندارد و امنیت شغلی در این هنر وجود ندارد. ما دو هزار نفر عضو داریم اما بیایید ببینید چه تعداد از این افراد کار می کنند؟ ما باید جلسات ماهیانه داشته باشیم و مشکلات را حل کنیم.

آینده خوبی با نیروهای جایگزین بعد از ما متصور نیستیم

وی اضافه کرد: دلمان را خوش نکنیم که شبی 100 تئاتر روی صحنه می رود، 90 تئاتر از بین آن‌ها ضرر میدهد. در آموزش و پروش‌مان کار نمی‌شود، درِ وزارت علوم را که باز گذاشتهاند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که همه چیز را فراموش کرده است. ما داریم ریشه و بتن‌ریزی را از دست میدهیم. من که 52 سال است در این حرفه هستم چه امنیت شغلی‌ دارم که یک جوان تازه کار با امید وارد این عرصه شود؟ خیل عظیمی دارند وارد این حرفه می شوند و باید جلوی برخی موسسات آموزشی گرفته شود. ما آینده خوبی را نمی‌توانیم برای تئاتر متصور شویم با نیروهای جایگزینی که بعد از ما خواهند آمد.

شفیعی در ادامه اظهارات همت گفت: درباره اینکه حال تئاتر خوب است یا نیست باید دقیق‌تر حرف بزنیم. ما به پژوهش و مستندات دقیق‌تر نیاز داریم. تنوع مضامین، اشکال و ژانرهای تئاترهای فعلی که هر شب اجرا می شود قابل قیاس با هیچ سالی نیست، اینها را هم باید ببینیم و دقیق تر حرف بزنیم. ضمن اینکه لازمه قرارداد تیپ یک غربالگری بود که خیلی ضروری است و این از سوی دولت هم مورد استقبال قرار می‌گیرد.

در بخشی دیگر مدیرکل هنرهای نمایشی تصریح کرد: در این باره که ما به دنبال عنوان شدن تئاتر به عنوان یک شغل هستیم، باید منطقی به سوی این مطالبه برویم. اگر دغدغه خانه تئاتر بحث شغل است، این سوال ایجاد می شود حالا که دولت شرایطی را فراهم کرده که بیمه هنرمندان و حتی بیمه تکمیلی و بازنشستگی شان پرداخت می شود، اتفاقا خانه تئاتر یک فرصت طلایی دارد و باید ارتباطش را با نهادهای تصمیم گیر دراین حوزه از جمله وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی و... قوت بخشد.

وی افزود: هنرمندان پیگیر هستند تا بیمه بیکاری شان هم برقرار شود. قطعا متخصص تشخیص فعالیت یک هنرمند تئاتر صنف و خانه تئاتر است. اگر این موضوع برقرار شود می‌تواند به سازمان تامین اجتماعی بگوید تعریف یک هنرمند بیکار را من به شما می گویم، شما بیمه بیکاری اش را تعریف کنید. این موضوع نیازمند این است که خانه تئاتر، جایگاه و سازوکار صنفی خود را تعریف کند.

در زمان صفویه و قاجار به عنوان مطرب شغل داشتیم اما حالا جایگاهی نداریم

همت در این خصوص گفت: ما که در این باره مسائل‌مان را با آقای صالحی امیری در میان گذاشتیم گفتند خب خودتان این موضوع را اداره کنید و چند روز مانده به عید برای من حکم آمد. اتفاق خوبی هم که افتاد این بود که ما اتحادیه غیررسمی با خانه سینما و موسیقی داریم و امیدوارم روزی این موضوع بتواند کارگشا باشد. یک هنرمند سرشناس تئاتر در صورت بازنشستگی، ماهی نزدیک به یک میلیون تومان به عنوان بیمه بازنشستگی می گیرد. کار ما از مجلس اول به عنوان شغل منظور نشده و حالا 90 سال می گذرد. حداقل در زمان صفویه و قاجار ما به عنوان مطرب صاحب شغل بودیم اما حالا هیچ جایگاهی نداریم و مجلس باید دست به کار شود. 

او تاکید کرد: اساسی‌ترین چیزی که ما نیاز داریم و مهم ترین خواست ما این است که هنر دغدغه دولت باشد.

در بخشی دیگر از این گفت‌وگو شفیعی به کمک مالی صالحی امیری برای تکمیل ساختمان جدید خانه تئاتر اشاره و اظهار کرد:  سال گذشته آقای صالحی امیری برای بحث تکمیل ساختمان خانه تئاتر یک میلیارد و نیم کمک کردند و با همان مبلغ هم به افتتاح میرسد. در بودجه امسال هم پیشنهاد ما و پیگیری آقای همت بود که طی آن هم ردیف کمک به خانه تئاتر مستقل شد و هم رقم قابل توجهی است. حضور آقای همت در هیات مدیره صندوق حمایت بسیار موثر بوده و بیش از این می تواند موثر باشد.

چرا با خانه تئاتر مشورت نمی‌شود؟

همت در ادامه انتقاداتی که نسبت به تعامل نداشتن مرکز هنرهای نمایشی با خانه تئاتر داشت بیان کرد:‌ چرا جشنواره موسیقی فجر توسط خانه موسیقی برگزار میشود اما با ما درباره انتخاب دبیران جشنوارهها نیز مشورت نمی‌شود؟ این با هم بودن در تئاتر کم بوده است. جشنواره موسیقی فجر را خانه موسیقی با تمام اختیاراتی که دارد برگزار می‌کند یا معاونت سینمایی که تقریبا تمام امور آن از جمله اکران و نظارت زیر نظر خانه سینما است، چرا در تئاتر ما این اتفاق نمی‌افتد؟ چرا با مایی که بدون برو برگرد متخصص ترین در این حوزه هستیم درباره دبیر جشنواره تئاتر فجر کوچک‌ترین مشورتی نمی‌شود؟ 

شفیعی با بیان اینکه «واگذاری، سیاست وزارت فرهنگ است و من هم در دو سالی که هستم به آن اعتقاد داشته‌ام»، تصریح کرد: مثلا دبیر جشنواره کودک، خانم کاظمی هستند که عضو هیات مدیره خانه تئاتر هستند یا آقای مهندس پور هنرمندی است که تیمش هم خارج از دولت است یا خانم برومند دبیر جشنواره تئاتر عروسکی است و ما کلیه رویدادها را واگذار کرده‌ایم.

همت هم در این بخش گفت: شاید ما هم به انتخابی جز مریم کاظمی نمی‌رسیدیم و شاید درباره آقای مهندس پور با هم جدل می‌کردیم، شاید هم در نهایت به او می‌رسیدیم. اما آنها انتصاب شدند نه انتخاب. اگر ما زیرمجموعه معاونت هنری هستیم، پس چرا درباره موسیقی طور دیگری عمل می‌کنند و علت این یک بام و چند هوا چیست؟ چون آقای مرادخانی به حوزه موسیقی تعلق خاطر دارد؟ این بی اعتنایی این حق را برای ما محفوظ می‌کند که گلایه کنیم و این یک گلایه اصولی است.

مدیرعامل خانه تئاتر همچنین در پایان صحبت خود با بیان اینکه به خانه تئاتر مثل بچه زن ضیغه‌ای نگاه شده است اظهار کرد: من فقط یک سوال دارم. آیا آقای شفیعی فردا صبح این انجمن‌های مرکز هنرهای نمایشی را منحل اعلام می‌کنند؟ چه اتفاقی می‌افتد اگر ما در مرکز؛ کانون نمایش خیابانی، کانون ملی منتقدان یا کانون عروسکی نداشته باشیم؟ مگر در حوزه عروسکی بهتر از بهروز غریب پور و مرضیه برومند داریم؟

انتهای پیام