به گزارش ایسنا، محبوب‌ترین ورزش دنیا، رشته‌ای است که از شرق تا غرب، شمال تا جنوب زمین و در سخت‌ترین شرایط هم علاقه‌مندان را به صف می کند. کارشناسان مسائل اجتماعی، فوتبال امروزی را فراتر از ورزش می‌دانند و معتقدند رفتار یک جامعه در موارد بسیاری نشات گرفته از فوتبال است. برای مثال نتایج تیم ملی یک کشور یا نتایج تیم محبوب یک گروه خاص، می‌تواند در روحیات و عملکرد فرد یا گروهی تاثیرگذار باشد.

در بعد اقتصادی نیز فوتبال به یکی از بنگاه‌ها کسب درآمد بزرگ جهان تبدیل شده و اقتصاددانان این ورزش را ماشین چاپ پول می‌دانند که ناخودآگاه پای دلالان و سودجیان را هم به این ورزش باز کرده است؛ به طوریکه فوتبال برای عاشقان این رشته و طرفداران تا حدودی ماهیت ورزشی خود را حفظ کرده اما برای مدیران، مربیان، بازیکنان و تمامی کسانی که از کنار این ورزش درآمدزایی می کنند، چیزی فرارتر از یک رشته ورزشی است.

با وجود تمامی این دیدگاه‌ها، فوتبال هنوز رویای شب و روز کودکان بسیاری است؛ در گرمای آفریقا، سرمای سیبری، مدارس فوق پیشرفته اروپا، در سرزمین‌های کم‌تر شناخته شده و در بحبوحه جنگ‌های داخلی و خارجی هم کودکان یک رویا را در سر می‌پرورانند؛ فوتبالیست شدن و گل زدن خواب شیرین هر کودکی است.

**تاریخچه شکل گیری فوتبال

انگلستان خواستگاه فوتبال فعلی است و در سال ۱۸۶۶ به شکل بازی درآمد. در طول‌ سال‌های گذشته با وضع قوانین مختلف، به صورت امروزی انجام می‌شود. برخی از باستان‌شناشان قدمت فوتبال را مربوط به چندین سده پیش از میلاد و به چین می‌دانند که به تدریج در یونان و روم نیز رواج‌ یافت. با شکل‌گیری فدارسیون جهانی فوتبال (فیفا) در سال ۱۹۰۴ و برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال، این ورزش بسیار گسترده‌تر شد.

**فوتبال چیست؟

بازی فوتبال ورزشی است تیمی که در آن دو گروه یازده نفره در مقابل هم بازی می‌کنند و در دو زمان ۴۵ دقیقه‌ای به میدان می‌روند و برد، باخت و تساوی بستگی به تعداد گل‌های زده دو تیم دارد و هدف اصلی هر تیمی گلزنی است.

هر تیم فوتبال متشکل از دروازه‌بان، مدافع، هافبک و مهاجم است که همگی زیر نظر سرمربی تیم به میدان می‌روند. همه بازیکنان فوتبال به جز دروازه‌بان برای کنترل توپ و ضربه زدن نمی‌توانند از دست استفاده کنند.

دروازه‌بان مسوولیت حضانت از دروازه را بر عهده دارد و سعی و تلاش او بر گل نخوردن و عبور نکردن توپ از چارچوب دروازه است. مدافعان هم در این کار به دروازه‌بان کمک می کنند. برخی از مدافعان در حملات هم حضور دارند. هافبک‌ها بخش زیادی از زمین را در بر می‌گیرند. از هافبک دفاعی که به مدافعان کمک می کند تا هافبک هجومی که در حملات به مهاجمان کمک می‌کنند، همگی وظیفه ایجاد ارتباط بین دفاع و حمله را دارند. در نهایت نوبت به مهاجمان می‌رسد که کم‌ترین سهم را در دفاع و بیش‌ترین سهم را در گلزنی دارند. هدایت همه این بازیکنان بر عهده مربی تیم است که با اتخاذ سیستم‌های مختلف که معروف‌ترین آن ۲-۴-۴، ۳-۴-۴، ۲-۵-۳ و ۱-۳-۲-۴  هستند، به دنبال گرفتن بهترین نتایج است.

**قوانین فوتبال

فوتبال دارای ۱۷ قانون کلی است که هر قانون در نحوه اجرا جزییاتی هم دارد که مهم‌ترین آن‌ها به این شرح است:

زمین بازی: بازی باید روی چمن طبیعی یا مصنوعی به رنگ سبز انجام‌ گیرد. از چمن مصنوعی در بازی‌های جام کنفدراسیون‌ها و یا مسابقات بین‌المللی باشگاهی استفاده می‌شود. زمین‌ها باید حداقل کیفیت بین‌المللی تعیین‌ شده توسط فیفا را داشته‌ باشند. زمین فوتبال در مسابقات بین‌المللی دارای ۱۰۰ تا ۱۱۰ متر و عرض ۶۴ تا ۷۵ متر است.

توپ: توپ بازی باید از چرم یا مواد مناسب دیگر ساخته شده‌ باشد و محیط آن بیش از ۷۰ سانتی‌متر یا کم‌تر از ۶۸ سانتی‌متر نباشد.

تعداد بازیکنان: هرتیم در هر بازی باید ۱۱ بازیکن درون زمین داشته‌ باشد که یکی از آن‌ها دروازه‌بان است. تیمی که افراد درون زمینش کم‌تر از ۷ بازیکن باشد، حق ادامه بازی را ندارد.

تجهیزات بازیکنان: بازیکن حق استفاده یا پوشیدن هرگونه چیز خطرناکی مانند جواهرات را ندارد.

داور: هر بازی توسط یک داور که اقتدار کامل بر اجرای قوانین بازی را داشته‌ باشد، کنترل می‌شود.

کمک‌ داوران: دو کمک‌ داور در زمین وجود دارند که می‌توانند در این موارد به تصمیم داور کمک کنند.

مدت زمان بازی: بازی فوتبال در دو نیمه ۴۵ دقیقه‌ای انجام می‌گیرد، مگر این‌که داور و دو تیم بر تغییر مدت زمان بازی توافق کرده‌ باشند.

**رقابت‌های بین المللی

جام جهانی: جام جهانی فوتبال بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان است و تیم‌های ملی از کنفدراسیون‌های فوتبال برگزیده می‌شوند و در این جام شرکت می‌کنند. این مسابقات هر چهار سال یک‌بار انجام می‌گیرد. نخستین مسابقات جام جهانی فوتبال مردان در سال ۱۹۳۰ برگزار شد و در سال ۲۰۱۸ در روسیه برگزار خواهد شد.

جام ملت‌های قاره‌ها: جام‌های ملت‌های قاره‌ها مهم‌ترین مسابقات بین‌المللی فوتبال هستند که توسط کنفدراسیون‌های هر قاره میان تیم‌های ملی آن قاره برگزار می‌شود. این مسابقات شامل: جام ملت‌های اروپا (Eufa)، جام آمریکای شمالی و مرکزی (Conembol)، جام ملت‌های آفریقا (CAF)، جام ملت‌های آسیا (AFC)، جام آمریکای جنوبی (Concacaf) و جام ملت‌های اقیانوسیه (OFC) می‌شوند.

جام کنفدراسیون‌ها: جام کنفدراسیون‌ها یکی دیگر از جام‌های بین‌المللی است که قهرمانان هر قاره با میزبان جام جهانی فوتبال آینده و قهرمان جام جهانی گذشته در دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند و به رقابت با یک‌دیگر می‌پردازند.

**شکل‌گیری فوتبال در ایران

فوتبال برای اولین بار توسط انگلیسی‌ها به ایران آمد. کارگران و مهندسان انگلیسی که برای حفر چاه و استخراج به ایران آمده بودند، بازی فوتبال را انجام دادند تا این که رفته رفته در بین مردم مسجدسلیمان شایع شد. اولین استادیوم در این شهر به دست مهندسین انگلیسی به بهره‌برداری رسید و اولین مسابقه فوتبال در آن‌جا بین مردم بومی مسجدسلیمان و انگلیسی‌ها برگزار شد.

نخستین ایرانی که در یک تیم فوتبال به‌طور رسمی بازی کرد، شخصی به نام کریم زندی بود که در سال‌های ۱۲۸۷ تا ۱۲۹۷ هجری خورشیدی در بین انگلیسی‌ها و در تیم‌هایی که آن‌ها در ایران ترتیب داده بودند بازی کرد.

برای نخستین‌بار یک انجمن با نام انجمن ترقی و ترویج فوتبال در سال ۱۳۰۰ در تهران تشکیل شد. در راستای این فعالیت‌ها برای اولین‌بار مدرسه آمریکایی یا دبیرستان البرز فعلی آموزش فوتبال را به‌صورت رسمی آغاز کرد.

در سال ۱۳۰۸ اولین مسابقه رسمی در ایران با تیم بادکوبه شوروی برگزار شد. در سال‌های ۱۳۱۲ و ۱۳۱۳ تغییرات زیادی در فوتبال و ورزش ایران اتفاق افتاد و انجمن ملی تربیت بدنی و پیش‌آهنگی تأسیس شد تا این که در سال ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ به ترتیب تعداد ۱۵۲ و ۳۶۷ تیم در ایران موجود بود. در سال ۱۳۱۶ حسین صدقیانی پس از بازگشت از اروپا مسوول گسترش فوتبال در ایران شد.

در سال‌های ۱۳۱۷ و ۱۳۱۸ تیم ملی فوتبال ایران تشکیل شد و برای نخستین مسابقه با افغانستان دیدار کرد. ورزشگاه امجدیه در این سال راه اندازی شد.

در سال ۱۳۲۵ فدراسیون فوتبال ایران تأسیس و یک سال بعد به عضویت فیفا پذیرفته شد.

نخستین رییس فدراسیون فوتبال ایران علی کنی نام داشت.

تیم ملی ایران برای نخستین‌بار در سال ۱۳۵۷ به جام جهانی راه یافت و در همان سال‌ها در اوج فوتبال آسیا قرار گرفت.

**مدارس فوتبال

استعدادیابی و پرورش بازیکنان فوتبال جزو درآمدزاترین بخش‌های فوتبال است. جدای از منافع مالی هنگفت، استعدادیاب‌ها و مربیان فوتبال معتقدند بهترین سن برای آموزش فوتبال از هشت سالگی است که یک کودک می‌تواند به خوبی بدود و با توپ حرکت کند.

کشورهای پیشرفته و صاحب سبک جهان بعد از یک دوره رکود در فوتبال، به سراغ پرورش کودکان رفتند و امروز کشورهایی مانند آلمان، اسپانیا و فرانسه جواب این کار را گرفته‌اند. امروزه  تمام کشورهای صاحب سبک از این الگو پیروی می‌کنند. کشورهای مختلفی هم برای داشتن فوتبال قدرتمند، بازیکنان جوان خود را راهی مدارس فوتبال اسپانیا، آلمان، برزیل، آرژانتین و ... می‌کنند.

مدارس فوتبال در ایران هم از سال‌ها قبل شکل گرفته و کمک زیادی به رشد فوتبال ایران کرده است. دلالان زیادی با شناخت زمینه مساعد درآمدزایی در این بخش، از فوتبال حرفه‌یی راهی این بخش شده‌اند و صرفا به منافع خود فکر می‌کنند که همین موضوع باعث شده خانواده‌ها وسواس بیش‌تری در انتخاب مدارس مناسب داشته باشند. البته به دلیل نبود سخت افزارهای لازم در ایران مدارس فوتبال هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده‌اند.

مدارس فوتبال ایران

مدارس استاندارد کمی در ایران وجود دارند اما چندین مدرسه هم با وجود امکانات کم توانستند گام‌های مناسبی بردارند. این مدارس معمولا در روزها تابستان بیش‌ترین مراجعه کننده را دارند. کودکان به دلیل علاقه به این ورزش و خانواده‌ها به دلیل فراهم کردن زمینه مناسب برای سرگرمی و رشد کودکان‌شان به سراغ مدارس فوتبال می‌روند. مدارس کمی در ایران به صورت رایگان کار می‌کنند که آن‌ها هم فقط روی استعدادهای برجسته سرمایه‌گذاری می‌کنند تا در آینده حاصل کار خود را برداشت کنند. یکی از مهم‌ترین معضل‌های این بخش، راه‌اندازی مدارس فوتبال صرفا در تابستان است و با پایان تابستان، این مدارس هم تعطیل می‌شوند.

خانواده‌ها با پرداخت مبلغی فرزندان خود را در این مدارس ثبت نام می‌کنند. این مبالغ از حدود ۳۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و بسته به امکانات افزایش می‌یابد. میزان این مبالغ هم به استانداردهای آن مدرسه بستگی دارد. 

با پرداخت این مبلغ، مدارس فوتبال لباس و لوازم لازم برای هر بازیکن را تامین می‌کنند و بعد از تشکیل تیم، در جشنواره‌های مختلفی شرکت می‌کنند و به مسابقه دادن می‌پردازند. برخی از مدارس فوتبال بزرگ‌تر که عمدتا روی استعدادهای برجسته تمرکز دارند، در جشنواره‌های خارجی هم شرکت می‌کنند که موجب رشد بیش‌تر بازیکنان می‌شود و در مواقعی هم برخی از این کودکان به چشم استعدادیاب‌های خارجی می‌آیند.

البته در این سنین فشاری به کودکان وارد نمی‌شود و صرفا جنبه آموزشی دارد. در شرایط کنونی، خیلی از فوتبالیست‌های شاغل در لیگ‌های حرفه‌یی مشکلاتی از قبیل کنترل توپ، ضربه زدن، حرکت با توپ و ... دارند که در مدارس فوتبال سعی و تلاش بر این است که کودکان تا رسیدن به سن مناسب، آموزش‌های اولیه را ببینند.  

در این مدارس فوتبال، چندین مربی، کودکان را در رده‌های سنی مختلف زیر نظر دارند. برخی از این مربیان که هیچ گاه به چشم هم نمی‌آیند، زمینه‌ساز کشف استعدادهای خوبی در فوتبال می‌شوند. تعداد زیادی از بازیکنان کنونی تیم ملی فوتبال ایران مانند سردار آزمون، مهدی ترابی، علیرضا جهانبخش، سعید عزت اللهی از دل این مدارس فوتبال بیرون آمده‌اند و در سن و سال بسیار کم در تیم ملی درخشیده‌اند.

گزارش خبری: مرتضی یعقوبی

تهیه‌کننده و گزارش‌گر: داود حاجبیان

فیلمبردار: اسماعیل گلرخ

با تشکر از هیات فوتبال شمال شرق تهران و مدرسه فوتبال دیهیم