به گزارش ایسنا، کتابخانه و موزه ملی ملک به عنوان یکی از موقوفات حاج حسین آقا ملک در تهران، روز پنج‌شنبه ۱۲ مرداد و در آستانه ولادت امام رضا (ع) دو تالار جدید را در طبقه دوم این موزه با نام‌های «مجموعه تمبرهای حاج حسین آقا ملک» و «تالار هزار دستان» افتتاح می‌کند.

رضا دبیری‌نژاد، رییس موزه ملی ملک در گفت‌وگو با ایسنا توضیح داد: از چند سال پیش یک پروژه استانداردسازی در کتابخانه و موزه ملی ملک آغاز و بر این اساس، مخازن و کارگاه‌های مرمت در موزه در فاز اول افتتاح شدند، در فاز دوم نیز تالارهای جدید کتابخانه‌ای در موزه آغاز به کار کردند، همچنین پیش از این در حدود دو سال پیش دو سالن «حاج حسین ملک» و «کمال‌الملک» افتتاح شدند و امروز در فاز جدید این عملیات؛ در طبقه دوم کتابخانه و موزه ملی ملک، تالارهای جدید موزه‌ای با نام «مجموعه تمبرهای حاج حسین آقا ملک» و «تالار هزار داستان» افتتاح می‌شود.

او با بیان این‌که جمع‌آوری تمبر از علاقمندی‌های حاج حسین ملک بوده است، افزود: وی در طول حیات‌اش یک مجموعه تمبر از تمبرهای ایرانی و خارجی گردآوری کرده بود، اقدامی که در آن زمان یک پدیده نسبتا نو محسوب شده و ارزش‌های فرهنگی تاریخی خاص خود را داشته است. در این مجموعه، تمبرهای منحصربفردی از ایران و دنیا از نظر نفیس بودن وجود دارند، بنابراین می‌توان گفت که مجموعه تمبر حاج حسین ملک منحصربه‌فردترین مجموعه تمبر ایران با حدود ۶۰ هزار تمبر است.

وی با اشاره به توجه به نوع نگاه حاج حسین ملک به مجموعه تمبر، برای نمایش این مجموعه اظهار کرد: در این زمینه یک روایت که بتواند تاریخ معاصر و ابعاد فرهنگی و اجتماعی مختلف تمبر را به نمایش بگذارد طراحی شد، از سوی دیگر شاید ویژگی دیگر سالن این باشد که بتوانیم استانداردهای لازم موزه‌ای را در آن رعایت کنیم.

او رعایت در ساخت ویترین و نورهای موزه‌ای و شیوه‌های معرفی عرضه و تکنولوژی‌های اطلاع‌رسانی را از نمونه‌های قابل توجه موزه ملک در این زمینه دانست و اضافه کرد: این اقدام با هدف ایجاد فضای جذاب و تعاملی برای مخاطب انجام می‌شود تا بتوانند مخاطب را بهتر با آثار خود آشنا کند.

قرار نیست همه موزه‌ها مانند یکدیگر باشند

دبیری‌نژاد با تاکید بر این‌که بسیاری از موزه‌ها در کشور مجموعه تمبر دارند، اما قرار نیست همه موزه‌ها مانند یکدیگر باشند، ادامه داد: در واقع هر موزه قرار است روایت خود را براساس منظری که برایش اهمیت دارد، داشته باشد. منظر موزه ملی ملک نیز می‌تواند توجه به نگاه حاج حسین ملک که یک نگاه میراث‌وارِ فرهنگِ ایرانی است، باشد.

مدیر موزه ملی ملک نمایش مجموعه تمبر در موزه ملک را خصوصیتی دانست که باعث می‌شود تا تالار تمبر موزه در کنار دیگر تالارهای سکه، خوشنویسی و نگارگری دیده شود و افزود: این باعث می‌شود پیوندهایی بین آثار برقرار شود، که در این جریان مخاطب می‌تواند در مرز شباهت‌ها یا روایت‌های تاریخی درک بهتری از آثار پیدا کند.

این موزه‌دار با اشاره به این‌که از تحولات تاریخ معاصر و دوره‌های مختلف آن و حتی تحولات فرهنگی و اجتماعی مانند ورزشی، خیریه، طبیعت و حتی  کودکان تا امروز تمبرهای زیادی منتشر شده است، ادامه داد: این تنوع می‌تواند تلاطم‌های اجتماعی و فرهنگی این دو قرن گذشته در ایران را نشان دهدف بنابراین امروز زمانی‌که این تالار موزه‌ای در کنار دیگر تالارها قرار می‌گیرد، می‌تواند یک روایت کامل‌تری از تاریخ ایران و حتی بخش معاصر را در بربگیرد.

‌دبیری‌نژاد وجود تمبرهای خاص ارزشمند در مجموعه تمبرهای حاج حسین ملک را که قرار است از امروز در تالار تمبر این موزه به نمایش درآید را از معدود تمبرهایی دانست که احتمال دارد در دیگر موزه‌ها به نمایش درآمده باشد و اظهار کرد: این تمبرها می‌توانند آثار تکمیلی ارزشمندی برای پژوهشگرانِ تمبر و تمبرشناس‌ها و کسانی که نگاه‌های کلکسیونی به مجموعه تمبر دارند، باشد.

استانداردهای موزه‌ای را در داخل تولید کردیم

معاون فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک یکی از معضلات و چالش‌های همیشگی در موزه‌ها را نور و استانداردهای موزه‌ای دانست و تصریح کرد: در سال‌های گذشته موزه ملی ملک برای تهیه نور از نورهای ایتالیایی و برخی کشورهای دیگر استفاده می‌کرد، اما به مرور دچار چالش‌هایی مانند پشتیبانی نور، هزینه زیاد و انتقال در دوره تحریم شد، تا دوره اخیر که با هدف استانداردسازی موزه‌ای، یک کار مطالعاتی انجام شد و مجموعه استانداردهای لازم برای نور و ویترین به دست آمد و این موزه با سازنده‌های داخلی وارد مذاکره شد، در ادامه برای نخستین بار و بعد از یک سال کار نمونه‌سازی و تحقیقاتی به طور مشترک با شرکت‌های معتبر داخلی، موفق شدیم نورِ استاندارد موزه‌ای در داخل کشور تولید کنیم.

او با بیان این‌که برای نخستین بار قصد داریم در تالارهای این دو موزه که افتتاح می‌شوند از نور استاندارد موزه‌ای تولید شده در داخل کشور استفاده کنیم، ادامه داد: این نورها از نظر کیفیت قابل رقابت با نورهایی هستند که از کشورهای دیگر تولید می‌شوند، همچنین از نظر هزینه بسیار کمتر هستند و تولید کنندگانِ آن داخلی و قابلیتِ پشتیبانی و حمایت داخلی از این نورهای استاندارد را دارند، بنابراین بسیاری از موزه‌ها در مراکز مختلف کشور و حتی کسانی که در حوزه‌های هنری فعالیت می‌کنند، به راحتی می‌توانند از این نمونه‌ی تجربه شده، استفاده کنند.

مدیر موزه ملی ملک با بیان این‌که کارشناسان این موزه؛ برای اطمینان از کیفیتِ نورها، ماه‌ها در بخش آزمایشگاه و مرمت آزمایش‌های تحقیقاتی انجام داده‌اند، بیان کرد: براساس این بررسی‌ها؛ اشعه، کیفیت و حجم را با اطمینان برای نورِ موزه‌ای استفاده می‌کنیم.

دبیری‌نژاد ویترین را یکی دیگر از موارد مطالعه شده در موزه ملی ملک دانست و گفت: هر چند در بحث ویترین تجربه‌های قبلی را داشته‌ایم، اما سعی کردیم با مطالعه‌ی نمونه‌های بیرونی و این‌که ویترین‌ها باید متناسب با بهترین دید و حالت برای مخاطب باشند و از نظر استاندارد، امنیتِ ویترین‌ها مورد توجه باشد، در این دو تالار از نور و ویترین‌های جدید استفاده می‌شود.

تالار هزار داستان، روایت‌گر داستان‌های ایرانی در موزه

معاون فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک درباره‌ی دومین تالاری که امروز افتتاح می‌شود، نیز توضیح داد: همیشه در موزه‌ها نگاه‌مان به وجه مادی آثار مانند شیشه، کاغذ یا چوب یا روایت تاریخی مانند دوره‌های مختلف بوده است. در این جریان به مرور الگوهای ثابتی به وجود آمدند در حالی‌که موزه پنجره‌ای به هویت ایرانی است.

او گفت: زمانی‌که موزه قرار است در ایران باشد، باید نشان دهد که ایرانی بودن چه معنایی دارد، در واقع قرار است با این نگاه  یعنی فرصتی برای شناخت ایران یا ایران شناسی به معنای خودشناسی باشد و ارزش‌ها و دستاوردهای متمایز فرهنگی را برآورده کند، نه این که موزه‌ها مشابه دیگر موزه‌ها آثار خود را انتخاب کنند.

وی با بیان این‌که تجربه‌هایی مانند نمایش و موسیقی و در ادامه‌ی تجربه‌های دیگرِ میراثی که باعث شده یک شیوه خاص و دستاورد در موزه به وجود آید، را ثبت و ضبط می‌کنیم، اظهار کرد: کشوری با این سابقه‌ی طولانی و ادبیات شناخته شده که سال‌ها با ادبیات و خیال‌پردازی همراه بوده و انسان برای پهنه طبیعی کشورش همیشه داستان گفته‌اند؛ حتی از نقاشی و کتیبه برای قصه‌گویی استفاده کرده است و حالا با این روش توانسته است تا قصه‌های ماندگاری به دست بیاورد که سینه به سینه به ما رسیده‌اند.

او به ناشناخته ماندن داستان‌های قدیمی در کشور با وجود شنیده شدن مداوم نام‌ پهلوانان داستان‌ها مانند «امیرارسلان نامدار» اشاره کرد و گفت: موزه‌ها قرار است محل تذکری به این ارزش‌ها باشند و نشان دهند این تجربه، دستاورد، خیال و خاطره‌ی مشترک جمعی ما چه بوده است؟ باید قبول کنیم قصه‌های به این مهمی خاطره‌های مشترک ما هستند که تبدیل به میراث‌های ما شده‌اند.

وی اضافه کرد: زمانی‌که خاطره‌ای را نداریم، وجه خاطره‌ای را از دست می‌دهیم و دیگر نمی‌توانیم با آن ارتباط برقرار کنیم، به همین دلیل موزه‌ها قرار است با به یادآوردن این خاطره‌ها، آن ها را زنده کنند.

مدیر موزه ملی ملک داستان را یکی از وجه‌های مغفول مانده در موزه‌ها دانست و بیان کرد: داستان‌هایی مانند مثنوی معنوی یا شاهنامه که در سطح دنیا مطرح هستند که حتی بسیاری از کشورها سعی می‌کنند آن را به نام خود بزنند، کمتر پیش آمده که در موزه‌ها به عنوان  محلی که امروزه می‌توانند خاطرات مشترک بسازد، مطرح شوند.

او با بیان این‌که امروز مخاطبان موزه‌ها، گروهی به موزه می‌روند و آن را مشترک تماشا می‌کنند، ادامه داد: این تماشای مشترک می‌تواند ما را به یک خاطره مشترک در امروز برساند. حتی این که امروز من با خاطره یا میراثی از گذشته دور ارتباط برقرار می‌کنم، می‌توانم ارزش‌های فرهنگی کشور خود را به یاد آورم. اما اگر قرار است موزه‌ها محل زنده  کردن و به یادآوردن خاطرات باشند، بنابراین باید بگردیم تا جنبه‌های خاص مانند داستان را پیدا کنیم.

وی گفت: کتابخانه و موزه ملی ملک با این نگاه و با توجه به این که بخش قابل توجهی کتاب خطی و سُربی دارد، یکی از اولویت‌هایش روی داستان است. حتی تا پیش از این نمایشگاه‌های موقت مانند قصه‌گویی یا نقالی داشته برگزار می‌کردیم، در نتیجه تجربه‌های کوتاهی به دست آورده‌ایم تا به این نتیجه رسیده‌ایم که لازم است برای این که بتوانیم بحث کتاب‌های خطی که در مخازن کمتر فرصت دیده شدن دارند، در موزه داستان‌های ایرانی اسلامی نشان داده شوند.

داستان‌هایی که موزه ملی ملک نمایش می‌دهد

مدیر موزه ملی ملک با تاکید بر این‌که در تالار هزار داستان، تاکید روی داستان است نه شکل مادی موزه، اظهار کرد: داستان از آثار شاخص و کتاب‌هایی که راوی داستان‌های ایرانی مثل شاهنامه، خمسه نظامی،هفت اورنگ، کلیات سعدی، کلیله و دمنه، حمله حیدری، معراج نامه یا هزار و یک شب و اسطوره‌ها، افسانه‌ها و داستان‌های عامیانه هستند. نسخه‌های خطی در این زمینه نیز به نمایش گذاشته شده‌اند و در کنار آن‌ها سعی کردیم با گرافیک محیطی و با استفاده از اجراهای جدید مانند فیلم، صدا یا متن، امکان شنیدن، دیدن و روایت قصه‌های نهفته در آن‌ها را فراهم کنیم.

معاون فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک با بیان این‌که همیشه موزه قرار است از نشانه‌ها یا آثار موجود استفاده کنند، درواقع موزه‌ها اعتبارشان به آثار خود است، ادامه داد: اما موزه‌هایی مانند موزه ملک که در زمره‌ی موزه‌های چند مجموعه‌ای و دایرة‌المعارفی تلقی می‌شوند و از مجموعه‌ها و کلکسیون‌های اولیه شکل گرفته‌اند، باید ارزش‌های فرهنگی نهفته در خود را پیدا کنند.

او توضیح داد: این مجموعه با پیدا کردن جنبه‌های مشترک بین آثار موضوعات خود را روایت می‌کنند، از یک سو بهتر است آثاری که هنوز در معرض نمایش قرار نگرفته‌اند مورد توجه باشند و از سوی دیگر فقط نگاه‌همان به پشت ویترین و جنس آثار باشد، بلکه باید این تجربه را درباره‌ی محتوای این نوع آثار نیز داشته باشیم، چیزی که می‌توان آن را همان داستان موزه‌ای دانست.

وی ادامه داد:‌ داستان در فرهنگ ایرانی آن‌قدر ارزش دارد که نگارگری و جلد داستان. شاید مهمترین آن به یاد آوردن این ارزش و سنتی است که سال‌ها تجربه کرده‌ایم و امروز می‌توانیم از آن بهره بگیریم، اما گاهی اوقات متوجه نبوده و به آن پشت کرده‌ایم و بیشتر به دنبال استفاده‌ی تجربه‌ی دیگران بوده‌ایم.

[گزارش از: سمیه ایمانیان]

انتهای پیام