به گزارش ایسنا، خانه سپهبد امیراحمدی، خانه نخستین سپهبد ایران (سپهبد امیراحمدی)، منزل احمد امیراحمدی، یا عمارت احمدآقاخان معروف به امیرحمدی قصاب لرستان، خانه سپهبد یکصد کنتور، خانه وزیر جنگ، وزیر کشور، خانه فرماندار نظامی تهران، خانه امیر احمدی که ۱۶ سال عضو مجلس سنا بود، این خانه ۷۰۰۰ متری کجاست؟
خانه‌ای که از گذشته تا امروز جداره‌هایش با مغازه‌های پر از اجناس چوبی گره خورده، شاید به همین دلیل کسی نتوانسته تا امروز آن را کشف کند.
نه تنها این خانه در فهرست اثار ملی به ثبت نرسیده، بلکه در حال حاضر امکان بازدید خانه به دلایل متعدد و مخروبه بودن آن امکان‌پذیر نیست.
سپهبد احمدآقاخان امیراحمدی کیست؟
سپهبد احمد امیراحمدی، نخستین سپهبد ایران، یکی از ارکان کوتادی سوم اسفند، هشت بار وزیر جنگ، دو بار وزیر کشور، پنج‌بار فرماندار نظامی تهران، دو بار فرمانده کل ژاندارمری، سال‌ها فرمانده لشگرهای لرستان، آذربایجان و ۱۶ سال عضو مجلس سنا بود. او به نام‌های دیگری مانند«امیراحمدی قصاب لرستان» و «سپهبد یکصد کنتور» نیز مشهور است.
عبدالله انوار، تهران‌شناس در وجه تسمیه این خانه گفته است: سردار عظیم محمد توفیقی؛ پدر توران مهاجر اسلامی و همسر سپهبد امیر احمدی است، سردار عظیم یکی از قزاق‌های به نام دوره قاجار و پهلوی بود و املاکی در حوالی میدان حسن آباد داشت که پس از ازدواج سپهبد امیراحمدی با توران (دختر سردار) خانه ای را در شمال میدان حسن آباد در اختیار دامادش گذاشت و در نهایت سند آن را در سال ۱۳۰۴ به نام سپهبد امیراحمدی کرد. محل اسکان و خانه اصلی سردار عظیم در پایین میدان حسن آباد و در کوچه حمام شاهزاده قرار داشت.»
بخش اصلی آن در اواخر قاجار و توسط سردار عظیم بنا شد و برخی از عمارت‌های این خانه در دوران پهلوی اول و دوم توسط سپهبد امیراحمدی بنا شد.
پیشینه و تاریخچه خانه سپهبد امیراحمدی
سپهبد امیراحمدی پس از اقدامات نظامی‌اش در سرکوب یاغیان لرستان، آذربایجان و … دریافت نشان ذوالفقار، در شهریور ۱۳۰۴ رئیس کل امنیه مملکتی (ژاندارمری) شد. وی در همان سال این خانه را از سردار عظیم (پدر همسرش) خریداری و در آن به همراه پدرش که یکی از نظامیان وقت بود، زندگی کرد.
سپهبد امیراحمدی به خاطر برخی از مسائل پیرامونی و احساس خطر مصادره اموال، تمامی مایملک خود را در سال ۱۳۰۶ به نام همسر و فرزندانش کرد، این خانه در بهمن سال ۱۳۰۶ به نام چهار فرزند پسر او به نام‌های؛ مصطفی، فتح الله، همایون و علی قلی (مظفر) انتقال پیدا کرد.
پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ این خانه توسط بنیاد مشتضعفان مصادره و سپس بخشی از آن اداره کمیته امداد و سایر عمارت‌ها به عنوان محل اسکان کارکنان کمیته امداد استفاده شد و مرور زمان این خانه‌ها و اتاق‌ها تخلیه و در حال حاضر تنها یکی از کارکنان مجموعه و یک بخش به عنوان سایت نگهبانی در آن، سکنه دارد و عمارت‌های قاجاری این بنا متاسفانه رها و در حال تخریب و ویرانی است.»
ملوک ضرابی در کتابی که به «یادواره قمرالملوک» به نام آوای مهر منتشر شده بود به موضوعی درباره این خانه اشاره کرده؛ «…. قمرالملوک وزیری پس از سرکوب یاغیان لرستان من را به خانه خودش دعوت کرد و در انتهای برنامه به من یک جفت گوش واره هدیه داد که دیدم تکه‌ای سیاه و نرم به انتهای یکی از گوش واره‌هاست، فهمیدم آن را از غارت آورده و نرمه گوشی به آن باقی مانده …»
عمارت خانه سپهبد امیراحمدی دارای ۱۱ ساختمان است.
ساختمان شماره یک؛ این ساختمان در شرق عمارت و در کنار خیابان حافظ بنا شده و از خیابان پیام انقلاب تا خیابان صدری امتداد دارد، این ساختمان در دو طبقه احداث که حدود ۲۶ واحد تجاری در طبقه همکف قرار دارد که در گذشته پراکندگی مشاغل از خواربار فروشی تا آرایشگاه در آن فعالیت داشتند که به مرور زمان و با توجه به اینکه این محدوده به بورس فروش میز و صندلی اداری تغییر کاربری داده بود، مغازه نیز با همین کاربری در حال فعالیت هستند، برخی از مغازه‌ها دارای زیرزمین هستند، به گفته اهالی طبقه دوم این عمارت در اختیار، خدم و حشم سپهبد بوده که پس از انقلاب مدتی محدود به عنوان اداره و بعد به عنوان انبار واحدهای تجاری از آن بهره‌برداری می‌شد که به مرور زمان تخلیه و در حال ویرانی است. در همه‌ی اتاق‌های طبقه دوم شومینه تعبیه و فی مابین هر چند اتاق سرویس بهداشتی و مطبخ قابل مشاهده است.
ساختمان شماره دو؛ به گفته اهالی و با توجه به علاقه شدید سپهبد امیراحمدی به اسب، این بخش از خانه به عنوان اصطبل استفاده می‌شده که مرور زمان تخریب و با سازه ایرانیتی در حال حاضر محل اسکان نگهبانان این عمارت بزرگ است.
ساختمان شماره سه؛ «این بنا که در ضلع شمال غربی خانه سپهبد قرار دارد، از نظر معماری مربوط به اواخر دوره قاجار است، ایوان بخش شرقی آن با چهارستون و سرستون زیبا که البته در حال حاضر زیر ایرانیت‌ها در حال جان دادن است، دیده می‌شود و این عمارت دارای دو طبقه و با نمای زیبای آجرکاری آذین شده، در بالای دو پنجره اصلی دو فرشته آجری هنوز در حال زندگی هستند.
روبروی این بنا، حوضی بیضی شکل به مساحت حدودی ۲۰ متر هنوز باقی مانده اما از آب در آن خبری نیست و تنه درختانی خشک شده از روزگار خوش این باغ خبر می‌دهند.
ساختمان شماره چهار؛ «این ساختمان دو طبقه که به عنوان محل اصلی اقامت سپهبد است، دارای ویژگی‌های خاص است، درب ورودی اصلی آن از شمال بوده که شما را به طبقه دوم راهنمایی می‌کند. در طبقه دوم سالن بزرگی به مساحت حدودی ۴۰ متر قرار دارد که شومینه‌ای آیینه کاری شده به ارتفاع سه متر و نیم و عرض حدود ۲ متر خودنمایی می‌کند، سقف این عمارت تماما آیینه‌کاری بوده که متاسفانه در حال ویرانی کامل است. در دیواره‌های این سالن نیز آیینه‌کاری مشاهده می‌شود.
در یکی دیگر از اتاق های این ساختمان، اتاقی زیبا مشاهده می شود که تزئینات داخل آن بیشتر، شبیه عمارت‌های دوران پهلوی دوم است و گچ‌بری‌های، لوستر ویژه گچی سقف، شما را یاد معماری‌های وارطان هوانسیان می‌اندازد. به احتمال فراوان این اتاق به عنوان سالن باز استفاده می‌شده است.
طبقه همکف این خانه، یک ویرانه کامل و پله‌های بخش جنوبی در حال ریزش است.
ساختمان شماره پنج؛ این عمارت دو طبقه محل تنها اسکان این مجموعه ۷۰۰۰ متری است.
ساختمان شماره شش؛ به نظر من این بخش، از عمارت خانه سپهبد، قدیمی‌ترین عمارت موجود بناست با دو ستون در ایوان شمالی و یک سالن اصلی و کلی عمارت ویران دیگر. ساختمان در حال تخریب کامل است و شومینه‌ها، گچی بری‌ها و سقف چوبی در حال جان دادن هستند«.
نویسنده این سایت در بخشی از مطلب خود به مکان خانه و اقامتگاه تابستانی سپهبد احمدی در شمیرانات نیز اشاره کرده است: «خانه و اقامتگاه تابستانی او که در شمیرانات قرار دارد نیز در همان سال _۱۳۰۶_ به نام همسرش توران توفیقی (توران مهاجر اسلامی) انتقال پیدا کرد. این خانه پس از مرمت در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ به عنوان باغ موزه هنر ایرانی برای بازدید عموم بازگشایی شد و کافه‌ای نیز به نام کافه شمرون در سال ۱۳۸۸ در آن افتتاح شد. »
نظرات