به گزارش ایسنا، «کوچری» در منطقه تاریخی گلپایگان در استان اصفهان، ۵۶ محوطه تاریخی تازه شناسایی شده به همراه تعداد زیادی نقوش تاریخی روی سنگ دارد، که تا کنون سه محوطه از آن در سد کوچری غرق شده‌اند، چون میراث فرهنگی از هیچ کدام از اقدامات و اتفاقات تا همین یکی دو سال پیش اطلاع نداشت.
حالا از یک سو بهترین فرصت‌ها برای عملیات نجات‌بخشی منطقه «کوچری» از دست رفته و از سوی دیگر هر چند هنوز ۷۰ درصد آثار در منطقه بالای تراز آبگیری و خارج از آب هستند، اما با توجه به امضا نکردن تفاهم‌نامه ادامه کاوش‌های باستان‌شناسی در منطقه توسط شرکت آب منطقه‌ای تهران، پژوهشکده باستان‌شناسی نگران است به خاطر محوطه‌هایی که هنوز کاوش نشده و نقوش تاریخی که هنوز جابجا نشده‌اند و امکان زیرآب رفتن‌شان وجود دارد!
برای سد کوچری استعلامی از میراث فرهنگی گرفته نشد
حمیده چوبک، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی در صحبتی کوتاه به ایسنا می‌گوید: پژوهشکده باستان‌شناسی هیچ مجوزی برای آبگیری سد در منطقه «کوچری» گلپایگان صادر نکرده است، حتی در زمان آبگیری سد هنوز مطالعات این منطقه تاریخی به پایان نرسیده بود.
*ژوهشکده باستان شناسی با اخبار متوجه آبگیری کوچری شد
از سوی دیگر کاظم عرب، معاون اجرایی پژوهشکده باستان‌شناسی به ایسنا اظهار می‌کند: در ماه گذشته آبگیری سد در منطقه کوچری گلپایگان آغاز شد، در حالی که مسئولان مطالعات باستان‌شناسی کشور و مخزن سد از طریق اخبار تلویزیون در جریان این آبگیری قرار گرفتند.
وی با تاکید بر اینکه در سال‌های گذشته هیچ استعلامی از میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان‌شناسی برای ساخت سد و آبگیری آن از سوی شرکت آب منطقه‌ای تهران رخ نداده بود، ادامه می‌دهد: زمانی میراث فرهنگی از این مسئله مطلع شد که پیشرفت فیزیکی ساخت سد تقریبا به ۸۰ درصد رسیده بود. در ادامه نیز نخست مقامات سیاسی و اداری شهرستان گلپایگان برای انجام مطالعات توسط میراث فرهنگی با مسئولان شرکت آب وارد مذاکره شدند، پس از آن هم نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان گلپایگان و در ادامه اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان وارد کار شدند، که این اتفاق ناشی از گسیختگی شیرازه‌ی امور اداری و کارشناسی در پژوهشگاه میراث فرهنگی به دلیل انتقال‌های صورت گرفته به اصفهان و شیراز در دولت قبل بود.
زمان زیادی را برای نجات‌بخشی از دست دادیم
او بیان می‌کند: تا اینکه سرانجام با تغییر دولت و به سامان شدن مباحث اداری در حوزه‌ی میراث فرهنگی، پژوهشگاه و پژوهشکده باستان‌شناسی نیز در جریان این اتفاق قرار گرفتند و در اوایل سال ۱۳۹۳ شرکت آب منطقه‌ای تهران به عنوان متولی این پروژه متوجه شد که باید با پژوهشکده باستان‌شناسیِ پژوهشگاه میراث فرهنگی وارد مذاکره شود نه مرجع دیگری؛ از سوی دیگر آن‌ها پروژه خود را از حدود اواسط دهه ۸۰ آغاز کرده بودند که این اتفاق باعث شد تا زمان زیادی برای نجات‌بخشی و حفاظت از این محوطه تاریخی از دست برود.
وی با بیان اینکه در این منطقه در سال ۱۳۹۳ دو مرحله کاوش و مطالعه‌ی باستان‌شناسی انجام شده بود، توضیح می‌دهد: مرحله اول که اجرای آن در پائیز سال ۱۳۹۳ آغاز شد، شامل مرحله بررسی و شناسایی بود که در طی آن کل منطقه مورد بررسی، شناسایی و امکان‌سنجی قرار گرفت.
به گفته‌ی او این بررسی‌ها با هدف شناخت وضعیت باستان‌شناختی در حوزه‌ی آبگیری سد و مطابق با هماهنگی‌ها و تفاهم‌نامه‌هایی که پژوهشگاه میراث فرهنگی با شرکت آب منطقه‌ای تهران داشت، صورت گرفت. هر چند در آن زمان پژوهشکده باستان‌شناسی مقابل کار انجام شده قرار گرفت.
وجود ۳۶ مجموعه نقوش تاریخی در کوچری
عرب همچنین توضیح می‌دهد: پس از آگاهی میراث فرهنگی یک تیم چهار نفره به مدت ۳۰ روز در منطقه مستقر شد و کل محوطه که حدود ۱۲۰۰ هکتار بود به شیوه‌ی بررسی فشرده در مسافت ۴۰۰ کیلومتر مورد پیمایش و بررسی قرار گرفت.
او تاکید می‌کند: آن عملیات منجر به شناسایی ۵۷ محوطه فرهنگی و تاریخی و مجموعه نقوش صخره‌ای شامل ۱۴ تپه و محوطه باستانی، شش گورستان و یک بنای تاریخی و ۳۶ مجموعه نقوش صخره‌ای با بیش از ۲۵۰۰ نقش شد.
وی درباره فصل دوم کاوش در این محوطه نیز اظهار می‌کند: فصل دوم در پائیز ۹۴ اجرا شد که شامل کاوش در دو محوطه تاریخی «کوچری ۱۰۳ و ۱۰۴» بود. این کاوش‌ها منجر به شناسایی یک گورستان و محوطه استقراری به هزاره اول قبل از میلاد در اواخر دوره‌ی اشکانی شد.
اگر باران ببارد، حداکثر تراز سد ۱۹۳۸ می‌شود
او که کاوش در این محوطه‌ی تاریخی را سال ۹۴ انجام داده است؛ با بیان اینکه طبیعتا بخش آبگیری شده در سد، تقریبا محدود است، ادامه می‌دهد: در حال حاضر حداکثر تراز آبگیری روی سد در این منطقه ۱۹۰۱ است، در حالی که حداکثر تراز آبگیری سد در صورت بارش باران‌های شدید به تراز ۱۹۳۸ می‌رسد و از سوی دیگر تراز نرمال این آبگیری ۱۹۳۰ است، در حالی که آثار تاریخی در منطقه بین تراز ۱۸۹۰ تا ۱۹۳۸ هستند، بنابراین در شرایط کنونی حدود ۷۰ درصد آثار هنوز خارج از فضا هستند.
این باستان‌شناس اضافه می‌کند: بنابراین در این شرایط حدود ۳۰ درصد آثار که بیشتر شامل محوطه و تپه هستند، زیرآب رفته‌اند نه نقوش تاریخی روی صخره‌ها.
او با بیان اینکه هنوز ۷۰ درصد نقوش و آثار تاریخی بیرون از آب هستند و قابلیت جابجائی دارند، می‌افزاید: متاسفانه ۳۰ درصد از این محوطه‌ی داخل مخزن آب رفته‌اند، چیز زیادی را از دست نداده‌ایم. هر چند یکی از محوطه‌های تاریخی قرار گرفته در زیر مخزن آب، باقی مانده از سده‌ی چهارم و پنجم قبل از میلاد است، که پیش از این بررسی‌هایی روی آن انجام شده بود و البته بخش زیادی از این محوطه پیش از این توسط کشاورزان در زمین‌های کشاورزی برداشت شده بودند.
نقوش صخره‌ای کوچری برای جابجایی اولویت‌بندی می‌شوند
او تأکید می‌کند: بحث مهم کنونی آنجاست که در حال حاضر نقوش صخره‌ای که دیدگاه‌های کارشناسان نسبت به آن‌ها متفاوت است، از یک سو هنوز کارشناسی نشده‌اند از سوی دیگر باید چگونگی حرکت و انتقال آن‌ها مورد بررسی کارشناسی بیشتر قرار بگیرند.
عرب با بیان اینکه از نظر تعداد، این نقوش ۲۵۰۰ نقش هستند که در ۳۶ گروه طبقه بندی شده‌اند، می‌گوید: در پایان کار بررسی‌ها به یک جدول رسیدیم که براساس آن جدول جابجائی و نجات‌بخشی نقوش در اولویت قرار می‌گیرند، چون به یک حجم از نقوش رسیده‌ایم، که از این تعداد برخی در اولویت نخست برای جابجایی هستند.
پژوهشکده باستان‌شناسی نگران است
عرب ادامه‌ی همکاری و نجات‌بخشی آثار در محوطه‌ی تاریخی «کوچری» را منوط به همکاری شرکت آب منطقه‌ای تهران می‌داند و بیان می‌کند: در حال حاضر مدت یک سال است که در این زمینه با مشکلاتی مواجه هستیم، چون شرکت آب منطقه‌ای به دلیل داشتن مشکلات مالی امکان امضای قرارداد برای ادامه‌ی کاوش و مطالعه در این محوطه را ندارد، هر چند تا کنون تراز آب در منطقه ثابت مانده است.
وی تاکید می‌کند: پژوهشکده باستان‌شناسی نگران است، چون در حال نزدیک شدن به فصل زمستان و آغاز بارش‌ها هستیم و ممکن است ورودی‌های آب و در نتیجه تراز آب بالاتر برود، بنابراین باید شرکت آب منطقه‌ای راه‌حلی در این زمینه داشته باشد.
*نوز ۷۰ درصد نقوش بالای تراز آبگیری سد هستند
معاون اجرایی پژوهشکده باستان‌شناسی با تاکید بر اینکه معتقدیم بخش زیادی از محوطه هنوز آبگیری نشده‌اند، بیان می‌کند: تعداد زیادی از نقوش در بالادست محوطه‌ی تاریخی کوچری هستند، یعنی نزدیک به ۷۰ درصد نقوش هنوز زیر آب نرفته‌اند و امکان نجات‌بخشی دارند.
وی با بیان که گزارش کاوش‌های انجام شده، تدوین شده‌اند، افزود: تعدادی اشیای به دست آمده از این محوطه در نمایشگاه جنبی پانزدهمین کنگره باستان‌شناسی در اسفند ماه امسال به نمایش درمی‌آیند.
به گفته‌ی عرب، قرار است زمستان امسال کاوش‌ها در این محوطه‌ی تاریخی ادامه پیدا می‌کند.
انتهای پیام
نظرات