سال 94 در حوزه باستان شناسی را شاید بتوان سال «زن هفت هزار ساله» دانست؛ سالی که در آن هر از چندگاهی خبرهایی جدید مربوط به این اسکلت کشف شده در خیابان "مولوی" تهران منتشر می‌شد.

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، با این وجود نباید اتفاقات دیگر در این حوزه را از یاد برد؛ فقدان دو تن از بزرگان حوزه میراث فرهنگی و باستان شناسی؛ برگزاری نشست‌ها، همایش‌ها و اهدای نشان پدر باستان‌شناسی ایران و بحث درباره‌ی بایدها و نباید‌های‌باستان‌شناسی در ایران، سالی پر از یادآوری برای «باستان شناسان ایرانی» بود.

در ادامه مروری داریم بر اتفاقات باستان‌شناسی ایران در سال 94:

فروردین 1394 / رقابت کاخ جهان‌نما و اسکلت 7000 ساله

* یکی از اولین‌ و جالب‌ترین کشف‌های مهم سال 94، روز 26 فروردین ماه رسانه‌ای شد؛ «پایه‌های کاخ «جهان‌نما» کشف شد».

علی شجاعی اصفهانی - عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان و سرپرست هیأت کاوش در محدوده‌ی دروازه‌دولت و چهارباغ اصفهان – اعلام کرده بود که کاوش‌های باستان‌شناسی در محدوده‌ی دروازه دولت و چهارباغ اصفهان به کشف پایه‌های کاخ «جهان‌نما» انجامید.

و همچنین اعلام شد که کاوش در این محوطه‌ی تاریخی با هدف کشف شواهد وجود کاخ جهان‌نما و انتهای محدوده‌ی عرضی سنگفرش خیابان چهار باغ در حال انجام است.

به گفته‌ این باستان‌شناس، تا پیش از این نیز اسناد مکتوب مانند نوشته‌های تاریخی، نقشه‌ها و عکس‌های قدیمی، وجود کاخ جهان‌نما را در این حوالی ثابت می‌کرد که با فعالیت‌های اخیر محل دقیق آن مشخص شد.

هر چند ادامه کاوش‌ها در این منطقه به نتایج بهتری هم در طول سال رسید و حتی خبرهایی مبنی بر ایجاد سایت موزه‌ای روی محوطه و احداث پایه‌های کاخ به عنوان ورودی متروی این ایستگاه در رسانه‌ها مطرح شد.

* 29 فروردین، خبرهای جدیدی از کشفی جدید این بار در تهران منتشر شد، «کشف یک اسکلت کنار زن 7 هزارساله تهران»

نخستین بانوی هفت هزار ساله را سال 93 در محدوده خیابان مولوی کشف کردند و حالا در این زمان به دنبال ادامه کاوش‌های‌ باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران، بقایای یک اسکلت در کنار اسکلت زن هفت هزار ساله‌ی تهران به دست آمد.

در ادامه این فعالیت باستان شناسی حتی یک اسکلت دیگر و مواد فرهنگی پیش از تاریخی و دوران اسلامی (صفوی- قاجار) در منطقه به دست آمد.

تا جایی‌که محمد اسماعیل اسماعیلی جلودار، سرپرست گروه باستان‌شناسی در برنامه پژوهش باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران خبر داد که در این دوره از کاوش، راهروی انتقال آب قنات مربوط به دوران اسلامی در عمق شش و نیم متری از سطح خیابان کشف شد.

بنا بر این گزارش، در طول سال اتفاقات زیادی برای این زن هفت هزار ساله و آثار کشف شده در منطقه و حتی قُل دیگر آن رخ داد.

اردیبهشت 1394 / وقتی چغامیش مساله‌دار شد

*پنجم اردیبهشت خبر رسید؛ «کاوش‌های «پدر باستان‌شناسی ایران» ادامه دارد»

براساس خبر منتشر شده در این زمینه؛ «متروک شدن و بازنگری مجدد یافته‌های دوران تاریخی «سگزآباد» قزوین در کاوش‌های دکتر «عزت‌الله نگهبان» و دکتر «صادق ملک شهمیرزادی» عامل آغازی دوباره بر کاوش در محوطه‌ی تاریخی است که در سال 1349 پدر باستان‌شناسی ایران در آنجا کاوش کرده بود. »

مصطفی ده‌پهلوان‌، سرپرست هیات کاوش در محوطه «قره تپه سگز آباد»، در این زمینه اعلام کرد: با آغاز دور جدیدی از کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران از سال 1393 تاکنون تصمیم گرفته شد تا با بهره‌گیری از یافته‌های به دست آمده از کاوش‌های گذشته و انجام کاوش در لایه‌های متاخر محوطه‌ی «قره تپه سگزآباد» به تدریج وارد بررسی باستان‌شناختی گستره‌ی زمانی مورد نظر شود.

به گفته وی دکتر عزت الله نگهبان بنیانگذار باستان شناسی علمی و ایرانی سال 1349 در قالب هیأتی مرکب از استادان باستان شناسی، زمین‌شناسی و جانورشناسی به بررسی سطحی دشت قزوین و کاوش در سه محوطه مهم زاغه، قره تپه و قبرستان پرداخت.

ده پهلوان اظهارکرد: پس از سال‌ها فعالیت پژوهشی در دشت قزوین و شمال مرکزی ایران، متاسفانه الگوها و ویژگی‌های فرهنگ مادی این منطقه و چگونگی تعاملات فرهنگی آن در گستره زمانی 800 سال قبل از میلاد تا 622 پس از میلاد، آهنIII ، ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی گنگ و مبهم مانده است.

* 28 اردیبهشت ماه در روز جهانی موزه‌ها و آغاز هفته میراث فرهنگی پس از جنجال‌هایی که درباره وضعیت محوطه تاریخی «چغامیش» پیش آمده بود؛ محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در نشستی خبری با رسانه‌ها؛ خبر از شکایت این سازمان در قبال تسطیح کنندگان یکی از تپه‌های اقماری محوطه چغامیش داد.

در همان نشست خبری فرهاد نظری مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی نیز درباره تعیین عرصه و حریم شوش و قطعی شدن حریم محوطه جهانی «شوش» اظهار کرد: آخر هفته گذشته عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی شوش ابلاغ شدند. حدود تقریبی عرصه شوش 700 هکتار است. اراضی حسین‌آبادی، حد فاصل کاخ اردشیر و محوطه اصلی شوش و زمین‌های شرق محوطه معروف ورزشگاه نیز جزو عرصه هستند. همچنین ضوابط در این عرصه کاملا مشخص‌اند که خود بر حفظ ارزش‌ها تأکید دارد.

خرداد 1394 / شهریار عدل درگذشت

«باستان‌شناسی کشور» در سال 94 زخم دید، زخم‌هایی ک هر چند به نظر برخی از آنها عمیق‌تر بودند، اما دو زخم آن عمیقتر از هر اتفاقی در این سال و برای این حوزه از میراث فرهنگی بود.

درگذشت دو تن از باستان شناسان پیشکسوت و به‌نام در سال گذشته به جامعه باستان شناسی شوکی عمیق و غیرقابل باوری وارد کرد.

* نخستین شوک در 31 خرداد رخ داد؛ «دکتر «شهریار عدل» صبح روز یکشنبه در فرانسه درگذشت.»

عدل آن قدر به ایران و حوزه میراث فرهنگی خدمت کرده بود که حوزه های مختلف میراث فرهنگی و فرهنگ از شنیدن خبر درگذشت او شوکه شدند. عدل هشتم تیر ماه در قطعه نام آوران بهشت زهرا (س) آرام گرفت.

پروفسور شهریار عدل، عضو موسسه ملی تحقیقات علمی فرانسه بود. او بخش عمده‌ای از جوانی‌اش را صرف میراث فرهنگی کرد و رویکردش نگاه به ایران بود. از مهم‌ترین اقدامات وی می‌توان راه‌انداختن ثبت جهانی در ایران را مثال زد، وی مدیر تحقیقات در موسسه ملی پژوهش علمی فرانسه بود.

شهریار عدل در سال 1966 در یونسکو طرحی را تصویب کرد مبنی بر اینکه مطالعات و پژوهش در آسیای میانه مدنظر قرار گیرد. ده سال بعد در سال 1976 مجمع عمومی یونسکو طرحی را به نام «طرح تدوین تاریخ تمدن‌های آسیای میانه» تصویب کرد. در آن زمان شش کشور افغانستان، هند، ایران، پاکستان، مغولستان و اتحاد جماهیر شوروی عضو تمام عیار این طرح بودند.

شهریار عدل در طول سال‌های گذشته ریاست این کمیته بین‌المللی را بر عهده داشت. او همچنین یکی از ارزیابان کمیته ملی یونسکو بود و او به هزینه خود برای ثبت جهانی تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان اصفهان وارد عمل شد و موفق هم بود. او اوایل انقلاب به هزینه شخصی خود به دنبال میراث به تاراج رفته ایران رفت و برخی را با ارائه سند و مدارک کافی و به یاری سازمان میراث فرهنگی به ایران برگرداند. دکتر عدل در سال 1361 توانست سه قطعه فیلم کوتاه از مظفرالدین شاه در آرشیو عکس‌های کاخ گلستان پیدا کند.

در 13 مهر 1388 (5 اکتبر 2009 میلادی) در مقر سازمان یونسکو در پاریس و همزمان با آغاز تشکیل مجمع عمومی سالانه کشورهای عضو یونسکو دبیرکل یونسکو مدال فرهنگ جهانی این سازمان با نام «پنج قاره» را به پروفسور شهریار عدل اهدا کرد.

تیر 94 / سدهایی که قربانگاه تاریخ شدند

*۳۱ تیرماه از پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی خبر رسید؛ «نقض قانون و تخریب آثار فرهنگی - تاریخی در برخی طرح‌های سدسازی از جمله سد «سیلوه» ادامه دارد.»

در حالی که‌ «بند ج ماده 114 قانون برنامه‌ی پنج ساله چهارم» می‌گوید؛ «همه‌ی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی موظف هستند قبل از اجرای طرح‌های عمرانی گسترده و در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی- تاریخی میراث فرهنگی در آن خصوص اقدام و در طراحی و مکان‌یابی طرح‌های یادشده نتایج مطالعات را رعایت کنند.»

اما با وجود تلاش و پیگیری‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برای انجام مطالعات فرهنگی - تاریخی در حوزه‌ی سد «سیلوه» پیران‌شهر آذربایجان غربی و شناسایی 8 محوطه تاریخی از عصر مفرغ و دوره‌های تاریخی در این منطقه، کار ساخت این سد همچنان ادامه دارد.

پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در سال 1388 مطالعات باستان‌شناختی در سد «سیلوه» را خواستار شده بود اما با وجود انجام مکاتبات فراوان و تشکیل جلسات حضوری و تاکید بر اجرای برنامه مطالعات فرهنگی – تاریخی، آثار حوضه سد با بی‌تفاوتی کارفرما (آب منطقه‌ای آذربایجان غربی) مواجه شد بطوریکه در حال حاضر ساخت این سد مراحل پایانی را پشت‌سر می‌گذارد.

حدود یک ماه قبل از آن نیز سد "پیغام چای" برخلاف درخواست‌های مکرر پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برای انجام عملیات نجات‌بخشی آثار فرهنگی- تاریخی و بر خلاف قانون در دست ساخت قرار گرفت.

این اقدام در حالی انجام شد که در بررسی‌های صورت گرفته 27 اثر فرهنگی- تاریخی در محدوده‌ی سد "پیغام‌چای" شناسایی شد، همچنین آثاری از تپه‌های دوره تاریخی از جمله اشکانی و کورگان‌هایی (گورهایی) از هزاره اول قبل از میلاد مربوط به اقوام سکایی شناسایی شد که مشابه آن‌ها پیش‌ از این در شمال این منطقه و در محدوده سد «خدا آفرین» شناسایی و مورد کاوش قرارگرفته بود. اما کارفرما بدون توجه به تذکرات مکرر پژوهشکده باستان شناسی و انجام عملیات نجات‌بخشی آثار ارزشمند مدفون در منطقه به ساخت و ساز خود همچنان ادامه می‌دهد.

شهریور 94 / رقابت دوباره بین شوش و اسکلت 7000 ساله

*دوم شهریور ماه یک فراخوان بین برخی باستان شناسان دست به دست شد؛ « یک «فراخوان» برای محوطه جهانی شوش»!

در آن فراخوان آمده بود؛ «بدینوسیله از همه همکاران باستان‌شناس و پژوهشگران دعوت می‌شود تا با ارائه چکیده‌ای از نوع همکاری و اهمیت کاوش در شوش، در پیشبرد هدف‌های نظری و عملی «پروژه کاوش و پژوهش در شوش»، همراه با ارائه کارنامه فعالیت‌های آکادمیک و میدانی،‌ آمادگی خود را اعلام کنند.»

سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز از وجود این فراخوان مطلع بود. او در این زمینه به ایسنا توضیحاتی نیز داد و اظهار کرد: از این قضیه اطلاع دارم، ما به آقای علیزاده پیشنهاد کردیم که سرپرستی هیأت کاوش در شوش را به عهده بگیرد و او اکنون در حال جمع کردن کارشناسان و باستان‌شناسانی است که می‌توانند به وی در این زمینه کمک کنند.

او با بیان این‌که فراخوان اعلام شده از سوی عباس علیزاده، برای همفکری و صحبت با باستان‌شناسانی است که درباره شوش اطلاعاتی دارند، افزود: ما منتظر هستیم تا این باستان‌شناس پیشنهاد جامع خود را ارائه دهد که این اتفاق پس از صحبت و همفکری با باستان‌شناسان دیگر و استخراج اطلاعات آن‌ها به ما داده می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه "عباس علیزاده از نظر بُنیه علمی صلاحیت لازم در این زمینه را دارد، به همین دلیل از او خواسته‌ایم تا سرپرستی هیات کاوش در این محوطه را بر عهده داشته باشد" اظهار کرد: پس از ارائه برنامه پیشنهادی‌اش، این برنامه در پژوهشکده باستان‌شناسی بررسی و جرح و تعدیل می‌شود و نهایتا با یک برنامه تصویب شده این پروژه انجام می‌شود.

او با بیان اینکه انتشار فراخوان از سوی علیزاده، مقدمه‌ی کار در این زمینه است، ادامه داد: ‌از کسانی که می‌توانند داوطلب این کار شوند کمک گرفته می‌شود، این یک کار مقدماتی است و هنوز هیچ اتفاق رسمی در آن رخ نداده است.

* اما همچنان، زن هفت هزار ساله تهرانی هر از چندگاهی در طول سال بخشی از مهمترین خبرهای میراثی را به خود اختصاص می‌داد و این بار در 15 شهریور ماه از این زن باستانی، خبر رسید؛ «قدمت 7 هزار ساله تهران تایید شد.»

براساس این خبر؛ نتایج آزمایش سال‌یابی «ترمولومینسانس» روی تعدادی نمونه سفال حاصل از کاوش‌های خیابان مولوی سابقه استقرار در محدوده شهری تهران را در 7هزار سال قبل تأیید کرد.

محمداسماعیل اسماعیلی جلودار، سرپرست پروژه کاوش اضطراری در محدوده‌ی خط فاضلاب در بافت قدیم تهران گفت: آزمایش‌های انجام شده روی چهار نمونه سفالی توسط تیمی متشکل از پژوهشگران پژوهشکده حفاظت و مرمت به سرپرستی دکتر بحرالعلومی، سابقه استقرار در محدوده شهری تهران را در هفت هزار سال قبل که توسط کاوشگران اعلام شده بود، مورد تأیید قرار داد.

* 25 شهریور ماه «حمیده چوبک»، رییس پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در دیدار با هیات فرهنگی علمی افغانستانی از تبادل اطلاعات پژوهشی و علمی ایران و افغانستان با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی دو همسایه استقبال کرد.

او در این دیدار گفت: دیدار امروز میان باستان‌شناسان ایران و افغانستان را مدیون مرحوم دکتر شهریار عدل هستیم، زیرا دکتر عدل بود که به همکاری‌های گسترده باستان‌شناسی میان ایران و افغانستان اصرار داشت. از همین رو خود را مسئول می‌دانم که اهداف و خواسته دکتر عدل را جامه عمل بپوشانم، چون او مطالعات زیادی روی آثار دوره اسلامی افغانستان انجام داده بود.

مهر 94 / ماهی برای همایش‌های باستان‌شناسی

* ۱۵ مهر؛ دومین همایش بین‌المللی «معماری دست‌کند» با حضور تعدادی از باستان‌شناسان ایرانی و بین‌المللی در حوزه تخصصی "دست‌کند" آغاز به کار کرد.

سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی در مراسم افتتاح این همایش گفت: معماری دست‌کند فاقد تجملات است و از این لحاظ متاسفانه زبان دست‌کند بسته و بدجوری به حجاب رفته است، اما از جهت دیگر که خود این معماری را می‌شناسیم این حجاب، حجابی است که ما حقیقت معماری خودمان را به جا نیاورده‌ایم و خوب است که ما از خودمان پرسش کنیم.

او همچنین ادامه داد: ظرف 12 سال در معماری دست‌کند تا این حد پیشرفت کرده‌ایم که با برگزاری این همایش‌ها صاحب ادبیات شده است. حالا اگر این نگاه پرسشی را درباره انواع دیگر معماری هم داشته باشیم که متاسفانه ردپای آن را گم کرده‌ایم، به معماری موقت و چادری می‌رسیم که غفلت کرده و به آن نپرداخته‌ایم و امیدوارم شاهد برگزاری اولین همایش معماری موقت در کشورمان هم باشیم.

محمدحسن طالبیان نیز با بیان این که میراث دست‌کند هنوز هم در سطح جهانی کمتر شناخته شده است، از تلاش برای تدوین بانک اطلاعاتی و دانش‌نامه یا دایره‌المعارف دست‌کند خبر داد.

* چند روز پس از برگزاری این همایش، یعنی ۱۹ مهر «پنجمین همایش "باستان‌شناسان جوان" آغاز به کار کرد.»

این همایش که با حضور 40 تن از باستان‌شناسان بین‌المللی در دانشگاه تهران و به مدت سه روز آغاز شد، با تاکید بر حوزه‌ی باستان شناسی کشور به کار خود ادامه داد.

از محورهای این همایش می‌توان به باستان‌شناسی آموزش، باستان‌شناسی امروز، دیروز، فردا، مواد فرهنگی در باستان‌شناسی ایران، حفاظت از میراث باستانی و باستان‌شناسی و علوم میان رشته‌ای اشاره کرد.

* 22 مهر ماه نیز به پاس نیم‌قرن پژوهش و آموزش در باستان‌شناسی ایران، «صادق ملک شهمیرزادی» تقدیر شد. باستان‌شناسان پیشکسوتی که کاوش در محوطه‌ تاریخی «سیَلک» در کاشان یکی از مهمترین اقدامات اوست. کسی که همکاران اش او را جانشینی شایسته برای دکتر «عزت اله نگهبان، پدر باستان شناسی ایران» دانستند.

آبان 94 / رقابت دوباره بین اسکلت 7000 ساله و بی‌توجهی به روز جهانی باستان‌شناسی در ایران

* چهارم آبان ماه خبر رسید که «4 کتبیه بابِلی در نزدیکی تخت‌جمشید کشف شدند»

علی‌رضا عسکری چاوردی، سرپرست گروه کاوش محوطه تل آجری که پنجمین فصل از کاوش‌های باستان ‌شناسی و برنامه مطالعات «تل آجری» در حریم شهر پارسه، با حضور هیات مشترکی از باستان شناسان ایرانی و ایتالیایی در منطقه تاریخی تل آجری در شمال غربی تختگاه تخت جمشید را آغاز کرده است، از این کشف خبر داد که؛ «چهار کتیبه متعلق به دوره هخامنشیان در محوطه «تل آجری» و در نزدیکی تخت‌جمشید کشف شد که در این کتیبه‌ها به زبان بابلی کلماتی مانند «شاه» و «دروازه» حک شده است. »

وی مهم‌ترین کشفیات این محل کاوش را کتیبه‌هایی دانست که به زبان بابلی کلمه دروازه بر روی آنها حک شده و بیان کرد:‌ با توجه به این کشفیات، بی‌شک «تل آجری» دروازه ورودی شهر پارسه بوده که به کاخ بزرگ و پردیس‌های اطراف آن معطوف می‌شده است.

* هفتم آبان ماه هر سال مطابق با 29 اکتبر را روز جهانی «باستان شناسی» می‌دانند، روزی که هر چند در کشورهای دیگر دست کم مراسم‌هایی برپا می‌شود اما به نظر می رسد در ایران کسی به این روز توجه نمی‌کند، البته قدم‌های نویی در این زمینه برداشته‌اند، آن هم سه باستان‌شناس تقریبا کهنه‌کار تصمیم گرفتند تا به بهانه‌ی «روز جهانی باستان‌شناسی» به دنیا نشان دهند که ایران در این حوزه هم برتر است.

عمران گاراژیان، یکی از سه باستان‌شناسی که برای مطرح کردن فعالیت‌های ایران در این حوزه تلاش می‌کند، توضیح داد که؛ برای دومین سال قصد داریم این پروژه را سالیانه و هماهنگ با همه دنیا در روز جهانی «باستان‌شناسی» در ایران نیز برگزار کنیم. براساس قوانین موجود سایت این روز جهانی، محوطه‌ای که در طول یک‌سال گذشته در آن کاوشی انجام شده باشد می‌تواند درهای خود را در این روز برای حضور مردم و متخصصان باز کند.

این باستان‌شناس با بیان این نکته که براساس هماهنگی‌های انجام شده حضور مردم، فرهنگیان و متخصصان در دو روز متفاوت برنامه‌ریزی شده است افزود: یکی از مهمترین دلایل انجام این پروژه نشان دادن وضعیت محوطه‌های تاریخی به مردم است، همچنین قصد داریم به آن‌ها نشان دهیم بخشی از عوارضی که به شهرداری پرداخت می‌کنند، در چه راه‌هایی هزینه می‌شود.

این مدرس دانشگاه با اشاره به انجام کاوشی گسترده در تپه دامغانی‌ها داخل شهر سبزوار از 23 مرداد ماه تا 27 مهرماه، این پروژه را تفاهمی مشترک میان میراث فرهنگی استان خراسان رضوی‌، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و شهرداری سبزوار می‌داند که بودجه‌ آن به طور کامل از محل اعتبارات شهرداری سبزوار تامین و مجوز آن از پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی گرفته شده است.

* اما در آبان نیز بار دیگر زن هفت هزار ساله خبر ساز شد، این بار 15 آبان، اسکلت زن 7 هزار ساله تهران را به موزه ملی بردند.

نخست گفته شد این انتقال موقتی است، اما با توجه به اقداماتی که در ماه های بعد برای نمایش این بانوی هفت هزار ساله در موزه ملی ایران برگزار شد، به نظر می‌رسد این انتقال به صورت دائم انجام شده باشد.

*در آبان ماه یک اتفاق خوب دیگر نیز در حوزه باستان شناسی و علم رخ داد. این بار ۲۵ آبان اصغر مبارکی، مدیر کل دفتر ذخایر ژنتیک خبر از «بازگشت فسیل‌های ایران از آمریکا» داد.

او با اشاره به اینکه مهمترین منطقه فسیلی ثبت شده ایران برای مهره‌داران، منطقه فسیلی مراغه است، گفت: این منطقه از قبل انقلاب شناسایی شده، تحت فعالیت موزه تاریخ طبیعی ایران قرار گرفته و تعدادی از نمونه‌های آن منطقه نیز کاوش شده بود.

وی با بیان اینکه در کاوش‌ نمونه‌های فسیلی منطقه مراغه کارشناسان خارجی از کشورهای مختلف ازجمله آمریکا نیز حضور داشتند، اظهارکرد: بخشی از نمونه‌ها در ایران مورد شناسایی قرار گرفته و بخشی دیگری از آن هم قبل از انقلاب برای شناسایی به آمریکا انتقال یافته و در آنجا باقی مانده بود.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه با توجه به مسائل سیاسی و اینکه سوابق فسیل‌ها متعلق به ایران بود، برای بازگشت و انتقال آنها به ایران اقدام شد، اظهار کرد: این روند از طریق دادگاه لاهه پیگیری شد، جلسات دادگاه نیز با حضور دکتر فرهاد دبیری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست انجام شد که وی توانسته بود رأی را به نفع ایران بگیرند تا نمونه‌های فسیلی را به ایران بازگردانند.

آذر 94 / بانکی برای یک شهر سوخته

* 17 آذر ماه رسانه‌ها از شهر سوخته خبر دادند. خبری که نتیجه سال‌ها کاوش و تلاش «سید منصور سید سجادی» و تیم کاوش‌اش را نشان می‌داد؛ «بانکی برای شهر 6هزار ساله ایران».

پس از 40 سال همه یافته‌های به دست آمده از محوطه جهانی «شهرسوخته» در قالب یک بانک اطلاعاتی جامع، دسته‌بندی و ساماندهی می‌شوند.

«سیدمنصور سجادی» که حداقل طی 40 سال گذشته در کاوش‌های «شهرسوخته» به عنوان یکی از اعضا و همچنین سرپرست تیم کاوش حضور داشته، اکنون برای به نتیجه رساندن زحمات این سال‌هایش اقدام به جمع‌آوری تمامی داده‌هایی کرده که تا کنون از محوطه جهانی شهر سوخته به دست آمده‌اند، داده‌هایی که هر کدام از آن‌ها حالا سندی بر اثبات ادعای یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های این منطقه است.

دی 94 / دومین شوک به جامعه باستان‌شناسی؛ محمود موسوی درگذشت

*یکم دی ماه؛ حمیده چوبک، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خبر داد؛ «بخش عمده‌ای از «سیمره» در سدسازی نابود شد»

او در مراسم افتتاحیه «همایش پژوهش‌های باستان‌شناسی حوضه آبگیر سد سیمره» در موزه ملی گفت: بخشی از این بایگانی ثروت ملی در روند توسعه‌ی عمرانی به زیر آب فرو رفته و این یافته‌ها تنها یادگار و یادمانی از گمشدگان و ازدست رفته‌ها است.

او در ادامه با ابراز امیدواری برای تبدیل سیمره به «سایت موزه» خاطرنشان کرد:با توجه به نقش استراتژیک میراث فرهنگی به عنوان‌زیرساخت‌های توسعه و آمایش سرزمین، چشم‌داشت ما از برآیند این همایش تداوم همکاری در زمینه پژوهش‌های کافی، حفاظت، احترام و پذیرش قانون و ضوابط و سرمایه‌گذاری در این حوزه برای حفظ منافع ملی و مصلحت نظام است.

* ششم دی ماه؛ بار دیگر از زن هفت هزار ساله خبر رسید و این بار «زن 7هزار ساله تهران در خانه جدید»

بانوی هفت هزار ساله ایران از صبح ششم دی ماه میزبان بازدید 50 روزه مردم شد و همچنین در کنار آن، حدود 34 شیء دیگر که در کاوش‌های خیابان مولوی به دست آمده بود نیز در نمایشگاه "کشفیات باستان‌شناسی آثار هفت هزار ساله" در معرض نمایش قرار داده شد.

هر چند به گفته «جبرییل نوکنده»، رییس موزه ملی ایران، این نمایشگاه قرار بود تا پایان دهه فجر در این بخش از موزه ملی ایران دایر باشد، اما تا پایان فروردین ماه این نمایشگاه تمدید شد.

در این نمایشگاه علاوه‌بر 5 قطعه سفال شکسته منقول 7هزار ساله، 29 ابزار سنگی به نمایش درآمده‌اند که 17 قطعه‌ی آن متعلق به 8 هزار و 500 سال پیش و مابقی ابزارهای سنگی، هم‌دوره با زن 7 هزار ساله هستند، ازجمله ظرف سالمی که بالای سر این بانوی 7 هزار ساله به دست آمده بود.

* دومین شوک وارد شده به جامعه باستان شناسی ایران؛ چهارشنبه 16 دی رخ داد. در این روز «محمود موسوی درگذشت»

دکتر "محمود موسوی" باستان شناس پیشکسوت و دارنده دومین نشان «عزت‌الله نگهبان» (پدر باستان‌شناسی ایران) به دنبال داشتن سابقه طولانی ناراحتی ریوی و سرطان ریه در منزل دارفانی را وداع گفت.

او پس از پایان تحصیلات به عنوان مدیر پژوهشی در سازمان میراث فرهنگی مشغول به کار شد و در سال 1366 مدیریت پژوهش‌های باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی را به عهده داشت و در سال 1373 به عنوان دبیر اجرایی نخستین گردهمایی "باستان‌شناسی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی «شوش»" را برگزار کرد. وی در کاوش‌های میدانی متعددی شرکت یا سرپرستی آن‌ها را به عهده داشت.

از سوابق پژوهشی زنده‌یاد محمود موسوی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که شرکت در کاوش‌های استان ایلام و پشت‌کوه لرستان ٬هیات باستان شناسان بلژیکی به سرپرستی لویی واندنبرگ. شرکت در بررسی‌های شناسی غارهای بین خوی و سرشت ٬هیات باستان شناسان دانشگاه آمریکا، به سرپرستی پروفسور چارلزبرنی. شرکت در کاوشهای تخت سلیمان تکاب در آذربایجان غربی. هیات باستان شناسان آلمانی به سرپرستی آندریاس لیپرت. شرکت در کاوش‌های حلیمه جان رودبار گیلان، هیات باستان شناسان ژاپنی از دانشگاه توکیو به سرپرستی شینجی فوکایی. شرکت در کاوش‌های محوطه‌های باستانی زابل٬ هیات باستان شناسان ایتالیایی (از موسسه ایزمئو). مشارکت در بررسی های باستان شناسی منطقه آذربایجان شرقی به سرپرستی سیف‌الله کامبخش فرد.

* ۲۶ دی نیز نماینده جیرفت خبر داد؛ «از سرگیری کاوش‌های تمدن هلیل‌رود در برنامه ششم توسعه/بازگشت مجیدزاده به جیرفت »

فرج‌الله عارفی، نماینده وقت مردم جیرفت در آن تاریخ اظهار کرد: ادامه کاوش‌های تمدن پنج هزار ساله‌ی هلیل‌رود در برنامه ششم از سرگرفته می‌شود.

او همچنین تاکید کرد: برخوردهایی که با پروفسور یوسف مجیدزاده، سرپرست کاوش‌های جیرفت صورت گرفت، غیرمتعارف بوده و از مجیدزاده خواسته شده مسئولیت ادامه کاوش‌ها را برعهده بگیرد.

وی در ادامه درباره ادامه کاوش‌ها در جیرفت توضیح داد: چندین جلسه با آقای سلطانی‌فر داشتیم. او مصمم بود که کار ادامه پیدا کند ولی متاسفانه وضع مالی‌ سازمان خوب نبود. تقصیر به گردن میراث فرهنگی نیست؛ قصد و غرض رئیس سازمان بر این بود که کاوش‌های مراحل بعدی هم ادامه پیدا کند.

این نماینده مجلس درباره ادامه همکاری با پروفسور مجیدزاده نیز گفت: ایشان کاری را شروع کرده، قاعدتا خودش باید بیاید. اعتقاد ما این است که هر کسی غیر از ایشان بیاید آن اثر را ندارد. درخواست ما از آقای مجیدزاده این‌بوده که خودتان بیایید و کاری را که شروع کردید به انتها برسانید. مرجعیتی که ایشان دارد و توجهی که دنیا در این حوزه تخصصی به این باستان‌شناس نشان می‌دهند قطعا باعث می‌شود هر نظری که ایشان بدهند مورد پذیرش همه متخصصان باشد و این برای ایران حائز اهمیت است.

اسفند 94 / اعطایی چهارمین نشان پدر باستان‌شناسی تا احتمال وجود تاریخ 10هزار ساله برای تهران

چهارمین نشان «دکتر عزت‌الله نگهبان» پدر باستان شناسی ایران؛ در 12 اسفند ماه به دکتر حکمت‌الله ملاصالحی اعطا شد.

مراسم نکوداشت مقام علمی – فرهنگی دکتر حکمت‌الله ملاصالحی و اهدای چهارمین نشان دکتر عزت‌الله نگهبان به وی در بنیاد نخبگان استان تهران و در جمع فرهیختگان حوزه باستان‌شناسی و حکمت و فلسفه به همت انجمن علمی باستان‌شناسی ایران برگزار شد.

* در آخرین روزهای سال یعنی 16 اسفند ماه نیز «چهاردهمین همایش باستان‌شناسی ایران در موزه ملی ایران» برگزار شد.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مراسم افتتاحیه این همایش؛ خواستار تدوین نقشه باستان‌شناسی کشور شد و تاکید کرد که با تدوین نقشه باستان‌شناسی کشور، حفاظت از سایت‌ها و محوطه بیشتر می‌شود.

محمدحسن طالبیان افزود: به عنوان فردی که موضوع حفاظت را دنبال می‌کنم، لازم می‌دانم نقشه باستان‌شناسی کشور با اطلاعات دقیق استان‌ها هرچه سریع‌تر آماده و ابلاغ شود.

* اما ۱۸ اسفند پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی خبری دیگر مربوط به بانوی هفت هزار ساله اعلام کرد. این بار تفاوت این خبر در اعلام قدمت احتمالی تاریخ برای تهران بود، یعنی «احتمال وجود تاریخ 10هزار ساله برای تهران »

محمد اسماعیل اسماعیلی جلودار، سرپرست هیات کاوش اضطراری در خیابان مولوی تهران از احتمال وجود تاریخ 10 هزار ساله برای تهران خبر داد و تاکید کرد: در صورت انجام مطالعات تکمیلی و با توجه به شواهد بدست آمده از ترانشه 6 در خیابان مولوی، این تاریخ می‌تواند اواخر هزاره هفتم و اوایل هزاره ششم پیش از میلاد یعنی 10 هزار سال قبل را نیز شامل شود.

او در ادامه، انجام مطالعات سال‌یابی قدمت استقرار 7 هزارساله در تهران را تایید کرد.

انتهای پیام