در دورانی که هنوز اینترنت جای نامه‌نگاری‌ را نگرفته بود، طراحان با نقش‌های زیبا و ظریف، تمبرها را به‌عنوان مدرکی برای پرداخت خدمات پستی طراحی می‌کردند؛ هنری که با ظهور اینترنت افول کرد.

به گزارش خبرنگار سرویس هنرهای تجسمی ایسنا، «تمبر» مدرکی چاپی است که نشان‌دهنده‌ی پیش‌پرداخت مبلغی برای خدمات پستی است. تصاویر تمبرها را از روی افراد مهم مانند ملکه، شاه، دانشمندان، مشاهیر و از روی اتفاقات مهم و تاریخی یا مکان‌ها چاپ می‌کنند. جمع‌آوری تمبر و ساختن کلکسیون، یکی از پرطرفدارترین کارهای مجموعه‌داری به‌شمار می‌رود.

17 آبان‌ماه سالروز درگذشت «محمد مهروان» یکی از معروف‌ترین طراحان تمبر در ایران است. او از سال 1337 به دعوت چاپخانه دولتی ایران به طراحی تمبر پرداخت و آثار بسیاری را در این زمینه از خود باقی گذاشت.

محمد مهروان

مهروان سال 1305 در تهران متولد شد و پس از تحصیلات ابتدایی، به راهنمایی یکی از بستگانش به مدرسه کمال‌الملک رفت و به فراگیری رشته‌های مختلف نقاشی از جمله طبیعت‌سازی، مینیاتور، پرتره‌سازی و تذهیب پرداخت و رموز کار را نزد استاد علی کریمی آموخت. او پس از پایان تحصیلاتش به‌خاطر مهارتی که در کارش به‌دست آورده بود، به سمت استادی در همان‌جا مشغول به کار شد و تا سال 1337 به تدریس پرداخت. در همان سال از سوی چاپخانه دولتی ایران برای طراحی تمبر از او دعوت شد.

او در گفت‌وگویی که در شماره 67 «کیهان فرهنگی» در مهرماه 1368 منتشر شد، درباره‌ی ورودش به دنیای طراحی تمبر گفت: «از آنجا که طراحی تمبر بیش از هر چیز به ظرافت نیاز دارد و من هم این تجربه را در خلال کار مینیاتور آموخته بودم، من را انتخاب کردند و به چاپخانه دولتی ایران فرستادند. در آغاز، تمبرهای ما را کشورهای خارجی چاپ می‌کردند، ولی الان حدود 70 سال است که طراحی و چاپ آن در کشور خودمان صورت می‌گیرد. قبل از من‌، آقایان تائب و چهره‌نگار این کار را انجام می‌دادند که متأسفانه در حال حاضر هیچ‌کدام در قید حیات نیستند.

این‌که من در آن وقت کار طراحی تمبر را پذیرفتم به دو دلیل بود؛ نخست این‌که از فضای موجود در وزارت فرهنگ و هنر آن زمان آزرده بودم، چون کم‌کم نجابت هنری خود را از دست می‌داد و دیگر این‌که می‌توانستم استعدادم را از این راه در خدمت تمام افراد جامعه قرار دهم، چون تمبر یکی از بهترین و مناسب‌تری زمینه‌ها برای تبلیغات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است.»

مهروان با وجود نیاز مبرم جامعه هنری ما و نیز علاقه‌ای که برای آموزش دادن این هنر به جوانان داشت، از کوتاهی مسؤولان در این مورد گله‌مند بود و می‌گفت آن‌ها به معدود طراحانی که با آن‌ها همکاری کرده، بسنده کرده‌اند و برنامه خاصی برای جوانانی که بتوانند در آینده جایگزین هنرمندان کنونی شوند، ندارند.

تمبر طراحی شده توسط محمد مهروان

پدر مهروان معمار و طراح بناهای سنتی، مساجد و خانه‌های قدیمی تهران بود. این هنرمند در طول نزدیک به 30 سال کار در این زمینه، چهار هزار طرح برای تمبر خلق کرد. این طرح‌ها به مناسبت‌های مختلف و برای شخصیت‌ها و مشاهیر، روزهای خاص و بزرگداشت‌ها توسط مهروان برای چاپ روی تمبرها کشیده می‌شدند.

طرح‌های تمبر مهروان اکنون در موزه‌ی پست ایران، موزه‌ی ملی ملک، موزه‌ی آستان قدس رضوی و ... نگهداری می‌شود. مهروان از هنرمندانی بود که در نخستین دوره‌ی تجلیل از «چهره‌های ماندگار» برگزیده شد.

این هنرمند 17 آبان‌ماه سال 1386 درگذشت.

انتهای پیام