محسن رمضان‌زاده متنی نقدی بر بخش مستند هفدهمین جشن خانه سینما که اواسط شهریور ماه برگزار شد، نوشت.

این مستندساز در این نوشتار که در اختیار ایسنا گذاشته نقطه نظراتش را اینگونه مطرح کرده است:«پس از اعلام اسامی هیات انتخاب و داوری بخش مستند هفدهمین جشن خانه سینما، پرسشی در ذهنم شکل گرفت و این پرسش بهانه‌ای شد برای کندوکاوی درباره نحوه برگزاری این جشن.

ترکیب هفده نفره داوران که هفت تن از آنان از طرف شورای برگزاری جشن و پنج نفر از طرف انجمن تهیه‌کنندگان مستند و پنج نفر نهایی از سوی انجمن مستندسازان معرفی می‌شوند، ترکیب غریب و ناموزونی را پدید می‌آورد که از همان ابتدا، خشت کج در بنا نهادن پیکره این جشن را سبب می‌شود.

جالب اینجاست، جشنهای مستند و فیلم کوتاه و انیمیشن با انگیزه استقلال در برگزاری آنها از جشن سینمایی جدا شدند تا بتوانند با داوری تخصصی آثار، برای دیگر جشنواره‌ها نیز الگو باشند. حال با معرفی بخش تعیین‌کننده‌ای از داوران از سوی شورای برگزاری جشن که عملا دست بالا در تعیین آراء را دارند این پرسش مطرح است که اساسا چرا این تفکیک و جداسازی انجام شده است؟ آیا استقلال رای و نظر مستندسازان در نحوه برگزاری این جشن تامین گردیده است؟ همچنین مشارکت انجمن مستندسازان با انجمن تهیه کنندگان مستند که هریک نظرگاه خاص خود را به مقوله مستند دارند آیا ثمره‌ای جز اغتشاش و سرگردانی در آراء را خواهد داشت؟ واقعیت اینست که ترکیب کلی اعضای انجمن تهیه کنندگان مستند را برنامه سازان سیما تشکیل می‌دهند و این تشکل، علایق و سلایقش با انجمن مستندسازان که عمده آنان از کارگردان و تهیه کنندگان مستقل‌اند، بکلی متفاوت است.

بدیهی است ترکیبی از این دو صنف نیز به دامنه سرگردانی و اغتشاش در آراء می‌افزاید و نتیجه آن نیز غیر تخصصی خواهد بود.

همچنین تفکیک فیلمها بر اساس زمان در قالب فیلم کوتاه، نیمه بلند و بلند و اهدای تندیس‌های یکسان در هر بخش بی‌توجه به سهم و کیفیت آثار راه یافته به مسابقه، از اشکالات دیگر این جشن است.

فی‌المثل در دوره‌ای به دلیل تراکم آثار نابی که در بخش کوتاه تولید شده، رقابت سختی در آن بخش بوجود می‌آید و داوران برای برگزیدن فیلمسازی که تندیس را به وی اهداء کنند با دشواری مواجه می‌شوند حال آنکه در بخشهای دیگر(نیمه بلند و بلند) به دلیل نبود اثری درخور، تندیسهایی که اهداء می‌شوند هم ارزش با آن بخش(کوتاه) نیستند. ریشه این نابرابری به آئین نامه جشن برمی گردد و دست داوران در اصلاح آن بسته است.

معضل دیگر این جشن، امتیازدهی داوران بدون برپایی جسات مستمر بحث و گفتگو است که باعث تشدید اشکالات فوق می‌گردد و عملا داوری را از مدار انصاف دور می‌کند.

شاید با اعلام امتیازها و گفتگوی شفاف داوران باهم، امکان لاپوشانی و پارتی بازی کاهش یابد و داوران نسبت به رایی که اعلام می‌کنند احساس مسئولیت بیشتری کنند.

در این صورت تعداد داوران بایستی کاهش یابد تا عملا امکان گفتگو پدید آید. شیوه فعلی نه امتیازات هیئت داوری(ژوری) را داراست و نه آکادمی است. به واقع روشی سرگردان در میان ایندوست.

طریقه انتخاب اعضاء و برخورد سلیقه‌ای آنها با آثار نیز عارضه ایست که همواره داوری جشن از آن لطمات فراوانی دیده است. انتخاب افرادی احساساتگرا آنهم در حالیکه حتی چند فیلم درخور در سابقه شان یافت نمی‌شود، نا عادلانه ترین نوع داوری را رقم خواهد زد.

کافیست چنین افرادی را برای انتخاب آثار برگزید تا نتیجه‌اش بشود آش درهم جوشی از سلایق مبهم و غیر قابل هضم. چنانچه به این معجون کمی حسادت و چشم به هم چشمی درون صنفی را نیز بیفزائیم حاصلش هرچه باشد یقینا داوری منصفانه بلکه نیم بند منصفانه هم نخواهد بود. شاید دعوت از تعدادی از منتقدین فعال و پیگیر در زمینه مستند بتواند این آسیب را کاهش دهد ولی چاره نهایی در تفکیک جشن مستندسازان از پیکره فعلی این جشن است.

تبعیت از انتخاب فرمایشی خانه سینما و مشارکت با انجمن تهیه کنندگان مستند، نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. انجمن مستندسازان در چنبره چنین آئین‌نامه‌ای، به جشنی درخور نامش نخواهد رسید و چاره کار «جدایی» است.

جدایی از هر سلطه‌ای که این صنف تولید کننده واقعی مستند ناب و خلاق را به حاشیه براند. با نگاهی به آثار ماندگار و افتخارات کسب شده در محافل گوناگون، به راحتی می‌توان دریافت که سهم واقعی این صنف با هیچ تشکل دیگری هم ارز و برابر نیست. به همین دلیل بهتر است مستندسازان با برپایی جشن مستقل خود، جایزه‌ای را اهداء کنند که برگزیدگان آن جشن بدانند این جایزه را از دست چه کسانی دریافت کرده اند. در شکل فعلی به دلیل ساز و کار معیوبی که بر این جشن حاکم است نتایج حاصله، سرگردان در میان تعاریف گوناگون است.

هر دوره‌ای به سویی گرایش دارد و فاقد هویتی مستقل است. استقلالی که همواره مستندسازان در پی آنند و با انگیزه نیل به آن صنفی با عنوان «انجمن‌مستندسازان» را تشکیل داده‌اند.»

محسن رمضان‌زاده مستندهایی چون «پنجره شرقی»، «این خانه روشن است» و... را دارد.

انتهای پیام