«می‌توان گفت دیگر چیزی از هویت تاریخی شهر به جز مجموعه‌ی حرم مطهر امام‌رضا (ع) باقی نمانده است، تاریخ و هویتی که روزی باعث شد لکه‌های تاریخی قرار گرفته در اطراف حرم مطهر را به چهار قطاع تقسیم‌ کنند، اما حالا فقط در آن چهار قطاع 30 لکه‌ی تاریخی باقی مانده است!»

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، امروز (سه‌شنبه 27 مرداد) قرار است نخستین جلسه‌ی شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شود، شورایی که از مصوبات سال‌های پایانی دولت هشتم است و فقط در همان زمان یکی دو جلسه برگزار کرد و در دولت‌های بعد، دچار وقفه شد و حالا قرار است پس از حدود 10 سال بار دیگر تشکیل جلسه دهد.

جلسه‌ای که به گفته‌ حجت‌الاسلام «نصراله پژمانفر»، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس که هشتم اردیبهشت ماه نیز به عنوان عضو ناظر شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری انتخاب شد، قید فوریت گرفت،‌ چون بار دیگر خبرهایی از خروج آثار تاریخی از فهرست آثار ملی این بار در مشهد به گوش می‌رسید و حالا انتقادهایی که گاهی اوقات از برگزار نشدن این جلسات مطرح می‌شد، کارساز شده‌اند.

وفا ثابتی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی پیرامون حرم مطهر امام‌رضا(ع) در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری ایسنا قرار داده، با اشاره به تصویب مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران درباره‌ی «کلیات طرح جامع شهر مشهد و مسایل اصلی مربوط به آن» در 29 تیر ماه سال گذشته، به نوع رفتاری که در این مدت تا کنون و حتی قبل از آن با بافت تاریخی پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) شده است، پرداخت.

در این یادداشت آمده است: «پس از گذشت 6 سال از تصویب آخرین تغییرات و اصلاحات طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)، مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران 29 تیر سال گذشته توسط پیروز حناچی، دبیر شورا و معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی به علیرضا رشیدیان استاندار خراسان رضوی ابلاغ شد.

مصوبه‌ای که نشان دهنده نگرانی و دغدغه‌ای اساسی درباره‌ی بافت مرکزی مشهد به ویژه محدوده‌ی پیرامون حرم مطهر حضرت رضا (ع) است.

با توجه به مفاد این مصوبه، به نظر می‌رسد تصویب و اجرای طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) پاسخ مناسب و قابل قبولی برای این محدوده نبوده است، چون نه تنها مشکلات و نیازهای اساسی زائران و مجاوران بارگاه ثامن‌الحجج (ع) برطرف نشده، بلکه حیات فرهنگی و اجتماعی مرکز شهر مشهد به مخاطره‌ی جدی افتاده است.

آثار تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی یا واجد ارزش‌های معماری و تاریخی به بهانه‌ی توسعه و اجرای طرح، یکی پس از دیگری تخریب و نابود شدند. می‌توان گفت دیگر چیزی از هویت تاریخی شهر به جز مجموعه‌ی حرم مطهر نمانده است.

در بند 4 مصوبه‌ یاد شده به صراحت تجدید نظر در ضوابط طرح، خصوصا ضوابط تجمیع پلاک‌ها و ضرورت رعایت مقیاس انسانی و پرهیز از ساخت‌وسازهای درشت دانه و بی‌تناسب با پیشینه تاریخی آن اشاره شده است و دستگاه‌های اجرایی استانی را مکلف به شناسایی، ثبت و مستندسازی همه‌ی آثار تاریخی باقی مانده به منظور هویت‌بخشی و تعیین حرایم حفاظتی برای آن‌ها و ارائه‌ی راهکارهایی برای صیانت از آثار تاریخی و جلوگیری از رویه‌ی ابطال ثبت آن‌ها در شعبات دیوان عدالت اداری کرده، حتی ارائه‌ی راهکارهای تجدید بنای آثار ثبتی تخریب شده را در دستور کار دستگاه های اجرایی قرار داده است.

با توجه به مداخلات اساسی و وسیع در بافت تاریخی مشهد، تخریب و نابودی بافت تاریخی و جایگزین شدن ساختمان‌هایی با مقیاس درشت و غیر انسانی، دیگر هویت قدیم مشهد قابل شناسایی نیست. برخلاف ادعای طرح در دستیابی به اهداف، هیچ تفاوت معناداری در ویژگی‌های کالبدی و فضایی این محدوده مشاهده نمی‌شود. شاید دیگر برای مرمت، احیا یا باززنده سازی بافت قدیم دیر شده باشد.

به همین دلیل است که واژه‌ی بازآفرینی یا بازیابی هویت تاریخی فرهنگی مشهد موضوع بحث شده است. مصوبه شورای عالی که یکبار دیگر در هشتم دی ماه سال گذشته با تصمیمات مشابه و کارشناسی شده به استانداری خراسان رضوی با تأکید برمصوبه قبلی ابلاغ شده است، نشان دهنده حساسیت و توجه فوق العاده شورای عالی به بافت پیرامون حرم مطهر است.

شاید نخستین اقدام برای بازگشت از اشتباه و فرصت جبران اشتباهات، خلع ید مشاور بوده است. اما ساخت و سازها و صدور پروانه‌ها همچنان در حال انجام است و روند خروج و ابطال ثبت آثار از فهرست آثارملی در حال افزایش است. تعرض به حرائم آثار تاریخی و تخریب آثار واجد ارزش معماری نیز از موضوعات دیگری است که تحقق نیافتن مصوبات شورایعالی را رقم می‌زند. ظاهرا مسیر اشتباه همچنان ادامه دارد و مشخص نیست که نسل‌های آینده سابقه‌ای از هویت و فرهنگ گذشته و تاریخی شهر را لمس خواهند می‌کنند!»

انتهای پیام