108 شیء تاریخی استردادی از دانشگاه شیکاگو ظهر امروز (چهارشنبه 2 اردیبهشت) رسما از این موسسه‌ی آمریکایی تحویل گرفته و در اختیار موزه‌ی ملی ایران قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، به دنبال استرداد و انتقال 108 شیء تاریخی و منحصربه‌فرد از محوطه‌ی تاریخی «چغامیش» به ایران، با اقدام مستقیم «گیل استاین» در دو چمدان، 36 شیء سفالی از این آثار برای رسانه‌ها رونمایی و مسئولان معاونت میراث فرهنگی در نشستی خبری به ارائه‌ی توضیحات درباره روند بازپس گیری این آثار پرداختند.
در رونمایی از این آثار، «گیل استاین» که خود به تنهایی این آثار را از آمریکا با دو پرواز نخست به آلمان و سپس به ایران منتقل کرده است، نیز حضور داشت. او در این نشست گنجینه‌ای که همراه خود آورده را یک «گنج بزرگ» دانست و تاکید کرد: پژوهشگران با کاوش در این آثار اطلاعات زیادی از نظر شهرنشینی، اقتصادی و بازرگانی می‌توانند در این محوطه به دست آورند.
او اظهار امیدواری کرد: موسسه شرق‌شناسی شیکاگو بتواند یک برنامه‌ریزی مدون برای مطالعات و همکاری‌های بین‌المللی بین ایران و دانشگاه شیکاگو امضا کند.
استاین توضیح داد: قبل از انقلاب اسلامی، این آثار به صورت امانی به شیکاگو برده شدند تا روی آنها تحقیق انجام شود، اما پس از انقلاب و در گیرودارهای اداری آنجا ماندند تا مدتی پیش که با برطرف کردن مشکلات حقوقی این آثار اکنون در اختیار ایران هستند.
وی افزود: برخی از کسانی که این آثار را می‌بینند یک پرسش از ما دارند که آنها از نظر قیمت چقدر اهمیت دارند؟ پاسخ من به آنها این بوده است که این آثار تکه‌های گلی هستند که شاید قیمت پولی چندانی نداشته باشند، اما از آن نظر اهمیت دارند که تمدن ایران را به عنوان مهد تمدن جهان نشان می‌دهند. در واقع این آثار متعلق به یک دوره شهرنشینی هستند که نمونه آن را به جز ایران فقط در عراق داریم.
امیدوارم رای مثبت دادگاه عالی آمریکا برای الواح هخامنشی صادر شود
رئیس موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در پاسخ به پرسشی درباره‌ی تمایل این موسسه برای نشان دادن حُسن نیت‌اش به ایران و کمک برای بازگرداندن دیگر آثار تاریخیِ در اختیار این موسسه مانند الواح هخامنشی گفت: تبلت‌های تخت‌جمشید یکی از مهم‌ترین مدارک ایران هستند. از زمانی که این آثار را در اختیار داریم سعی کرده‌ایم به صورت سیستماتیک آنها را چاپ و ترجمه کنیم، اما اکنون آنها از اختیار ما خارج شده‌اند. این تصمیم عالی آمریکاست و امیدواریم به زودی رای به نفع ایران صادر شود تا به ایران برگردانده و باز کار روی آنها انجام شود.
او با اشاره به روند سیستم حقوقی آمریکا در سه مرحله‌ی دادگاه پایین، دادگاه میانی و دادگاه عالی اظهار کرد: در پرونده‌ی الواح شیکاگو، قاضی دو دادگاه نخست رای‌های محکمی را به نفع ایران صادر کرده‌اند، ازسوی دیگر براساس سنت، زمانی‌که دو دادگاه اول به نفع پرونده رای دهد، دادگاه عالی نیز به همان رای قانع می‌شود.
او به متنی که در این پرونده درباره‌ی الواح آمده نیز اشاره کرد که «این‌ها مواد فرهنگی و ذخایر فرهنگی یک ملت هستند و به هیچ فردی تعلق ندارند و نباید از آنها گرفته شود.»
استاین با اظهار امیدواری از اینکه «امیدواریم امسال رای دادگاه به نفع ایران صادر شود»، از موزه‌ی ملی ایران خواست به عنوان یکی از رسالت‌های موزه‌ای، اطلاعات موزه‌ی ملی به عنوان «موزه‌ی مادر» را در قالب اطلاعات بروشور و کاتالوگ به شکل عامیانه‌تر که مردم آنها را درک کنند به دیگران منتقل کنند.
باید آثار موزه‌ای عام‌تر به مردم منتقل شوند
عباس علیزاده، استاد و رئیس پروژه‌ی پیش از تاریخ دانشگاه شیکاگو نیز در این مراسم اظهار کرد: مردم آمریکا هم مشکلاتی از این دست دارند که درباره‌ی برخی از آثار تاریخی کشورشان اطلاعاتی ندارند، برای برطرف کردن این مشکل گاهی اوقات سخنرانی‌هایی برگزار می‌شود و ازسوی دیگر یک انتشارات که مسائل دانشگاه و موزه را به صورت عام‌تر به مردم منتقل می‌کند در این زمینه با ما همکاری می‌کند، اما متاسفانه ما در ایران این بُعد را نداریم.
وی تاکید کرد: معتقدم باید نهادی باشد که درباره آثار تاریخی موجود در موزه‌ها بنویسد، باید کاری کنیم که مردم بیشتر به موزه‌ها اشتیاق پیدا کنند.
مرکز شرق‌شناسی شیکاگو به زبان انگلیسی به تعهد خود عمل کرده
او همچنین درباره‌ی تعهد دانشگاه شیکاگو در 51 سال پیش درباره‌ی ارائه اطلاعات به دست آمده از مطالعات آثار چغامیش تاکید کرد: اطلاعات این آثار قبلا در دو جلد چاپ شده و در کتابخانه موزه ملی قرار داده شده‌اند. در واقع در این کتاب‌ها اهمیت آثار به خصوص قفل و مُهرهای گلی را به طور کامل نشان داده‌اند، اما متاسفانه این اطلاعات هنوز به زبان انگلیسی هستند.
این باستان شناس تاکید کرد: موسسه‌ی شرق‌شناسی شیکاگو تنها موسسه‌ای است که هر کاری که در ایران انجام داده را در قالب کتاب یا مقاله به چاپ رسانده است، حتی این موسسه همه‌ی اطلاعاتی که درباره آثار تاریخی مختلف چاپ می‌کند را به صورت رایگان در سایت خود قرار می‌دهد و به صورت کامل قابل دانلود هستند، تا کنون نیز بیش از 400 کتاب و گزارش در سایت خود قابل استفاده و در دسترس عموم قرار داده است.
آثار «چغامیش» نخستین مدارک مدیریت اداری ایران
علیزاده همچنین درباره‌ی آثار «چغامیش» اظهار کرد: آثار موجود در محوطه‌ی چغامیش از این نظر اهمیت دارند که نخستین «مدارک مدیریت اداری در ایران» را تشکیل می‌دهند. سه تا چهار هزار سال پیش از میلاد جوامع دارای تحول شدند و به سمت شهرنشینی رفتند، به همین دلیل یک بازرگانی بین منطقه‌ای ایجاد شد که از مهم‌ترین مدارک آن توپک‌های گِلی هستند که وسط آنها ژتون قرار داده می‌شد و نمایندگانی که قصد داشتند یک شیء را از یک منطقه در منطقه دیگر به فروش برسانند، کالا را به همراه مُهری که روی این توپک‌های گلی زده می‌شد به منطقه‌ی مورد نظر برده و معامله می‌کردند.
او تاکید کرد: با گذشت حدود 200 سال از آن زمان به مرور خط شکل گرفت، چون فن مدیریت اداری در این آثار به وضوح مشخص و برنامه‌ریزی شده بود.
علیزاده که از زمان انتقال آثار به شیکاگو در موسسه‌ی شرق شناسی شیکاگو فعالیت می‌کند در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره علت برنگرداندن 108 شیء تاریخی که امروز به ایران منتقل شدند نیز گفت: در همان زمان یعنی حدود سه سال پس از انتقال آثار به شیکاگو براساس تعهد اولیه، شیکاگو حدود 150 اثر را به ایران برگرداند، اما مشخص نیست بقیه آثار چرا در آن زمان برنگشتند. پس از آن نیز خانم باستان‌شناسی که این آثار را از ایران قرض گرفته بود فوت کرد، پس از آن هر دو طرف وجود این آثار را فراموش کردند تا اینکه چند سال پیش کارهای حقوقی از سوی ایران آغاز و این آثار اکنون در ایران هستند.
او افزود: پس از مطلع شدن ایران در دوره ریاست آقای کازرونی در میراث فرهنگی با بحث ادای خسارت از موسسه‌ی شیکاگو شکایت کردند، در آن زمان یک فهرست بزرگ از آثاری که در اختیار شیکاگو بود به ایران فرستاده شد که حتی تعدادی از آثار آن فهرست قبلا به ایران برگردانده شده بود. پس از آن چندین بار بحث‌های حقوقی مطرح می‌شود تا اینکه از دو ماه پیش با صدور آخرین حکم دادگاه که آثار را به ایران می‌دهد مجموعه «اُفَک» (اداره نظارت بر دارایی‌های خارجی) آمریکا کار بررسی این مجموعه را انجام می‌دهد و اعلام نظر این مجموعه دو ماه به طول می‌انجامد تا سرانجام آنها امروز به ایران استرداد می‌شوند.
ایران لقمه را دور دهان خود چرخاند
وی با اشاره به اینکه این آثار از آن زمان تا کنون در انبار موزه شیکاگو نگهداری می‌شده است، افزود: اقدامات حقوقی این پرونده 5 سال طول کشید، ایران در آن زمان نخست بازگرداندن آثار را از مرکز شرق‌شناسی شیکاگو می‌خواست و اگر آنها رد می‌کردند، کار را به دادگاه می‌کشاند.
رییس پروژه‌ی پیش از تاریخ دانشگاه شیکاگو افزود: پس از طرح دعوا از سوی ایران، از سوی مرکز اعلام شد که هر زمان آنها بخواهند این آثار تحویل ایران می‌شود، اما چون در دادگاه مطرح شده بود، اعلام کردند که دیگر باید منتظر بمانیم تا روند دادگاه برگزار شود.
علیزاده افزود: زمانی هم که دادگاه اعلام کرد مرکز شرق‌شناسی سریع این آثار را تحویل ایران داد.
انتهای پیام
نظرات