پهلوی، مصدق و ولیعصر (عج) فعلی، نام‌هایی که در طول تاریخ به روی طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه گذاشته‌اند... خیابانی با درختان چنار صد ساله که این روزها حال خوبی ندارند، درختانی که میراث ملی این شهر هستند، شهری که دور زمانی به خاطر همین چنارها، چنارستان نام داشت.
این روزها چنارستان به کلانشهر تهران تبدیل شده و با معدود درختان سالم باقیمانده که شریان تنفسی این شهر هستند، تابستان‌ها بر بلندترین خیابان خاورمیانه سایه می‌اندازد، سرسبزی برگ‌هایشان خنکایی در گرما هستند، اکسیژن را به آلودگی‌های شهری که کلانش کرده‌ایم هدیه می‌دهند، سرهایشان یک به یک بریده می‌شوند تا جاییکه عکس‌های بدون سر آنها در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخد و جز آه چیز دیگری بر زبان جاری نمی‌کند.
مسئول پرونده ثبت خیابان ولیعصر(عج) در سازمان میراث فرهنگی به خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا می‌گوید: دفاع از ثبت این خیابان یکی از طولانی‌ترین دفاع‌ها بود، زیرا جلب موافقت کارشناسان ثبت در راستای ثبت اولین خیابان شهری دشواری‌های بسیاری داشت.
رضا موسوی ادامه می‌دهد: زمانی که این خیابان ثبت شد، نظرات متفاوتی بر سر محدوده عرصه اثر ثبتی، مبنی بر اینکه یک پلاک از جداره‌ها باشد یا فقط عرض خیابان وجود داشت که به مرور بر طرف شد. آنچه که همه بر سر آن به توافق رسیدند ثبت محدوده‌ی خیابان از جنب پلاک‌های ضلع شرقی تا جنب پلاک‌های ضلع غربی است.
متولی حفظ خیابان ولیعصر(عج) شهرداری است
این کارشناس بیان می‌کند: پیاده رو، جوی آب ، درختان، و خیابان از میدان راه آهن تا میدان تجریش همه‌ی چیزیست که شامل ثبت اثر بوده و همه بر سر آن توافق دارند و به آن عرصه اثر ثبتی می‌گویند. هر گونه دخل و تصرف، تغییر و خدشه به محدوده اثر ثبتی و حریم منظری آن ، جرم محسوب می‌شود و هر کسی به این محدوده صدمه بزند ازلحاظ قانونی مرتکب جرم شده است.
او با یادآوری اینکه متولی حفظ خیابان ولیعصر(عج) شهرداری است، بیان می‌کند: این ارگان باید در حفظ درختان که جزو اموال عمومی است دقت لازم را داشته باشد و همچون یک عنصر موزه‌ای اما زنده، از آن حمایت کند و سازمان میراث فرهنگی موظف است در این امر مشارکت کند. هر اثری که ثبت آثار ملی می‌شود باید پوشش حمایتی از طریق میراث روی آن اعمال و بودجه‌ای برای حفاظت آن تعیین شود.
در این خیابان تاریخ نگاری اجتماعی شکل گرفته
موسوی اضافه می‌کند: یکی از مواردی که موجب ثبت خیابان ولیعصر(عج) شد، وجود درختان آن است. بلندترین خیابان خاورمیانه، یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین خیابان‌های شهر تهران و اینکه جنوبی‌ترین بخش‌های تهران را به شمالی‌ترین آن وصل می‌کند از جمله موارد دیگری است که در ثبت این خیابان مطرح بود. در این محور روستاهای متعددی هم وجود داشته که از همگن شدن روستاها این خیابان شکل گرفته است. در خیابان ولی عصر (عج) تاریخ نگاری اجتماعی شکل گرفته است و مشمول خاطره جمعی تهرانی‌ها است که باید حفظ شود؛ این خیابان بخشی از میراث طبیعی شهر تهران است و جزو ارکان اصلی و مستندات ثبت اثر در فهرست آثار ملی است.
این کارشناس تصریح می‌کند: طبیعتا اگر یکی از این درختان از بین برود یکی از وجوه جدی ثبت از بین رفته است. حتی کسانی که در حاشیه خیابان ساخت و ساز انجام می‌دهند و به آن آسیب می‌رسانند مجرم محسوب می‌شوند و می‌توان با آنها برخورد قضایی کرد، چون به عرصه اثر ثبتی خدشه وارد کرده‌اند و مطابق مواد ۵۵۸ و ۵۵۹ قانون تعزیرات اسلامی در باب حفظ آثار تاریخی کشور، متخلف مشمول حبس در زندان و جریمه نقدی برای مجرم می‌شود.
موسوی می‌گوید: در صورت پیگیری بخش حقوقی میراث فرهنگی و شهرداری از این ماجرا، دیگران به خودشان اجازه نمی‌دهند به درختان آسیب وارد کنند. بخشی از آسیب‌های جدی که به درختان وارد می‌شود ناشی از املاکی است که در مجاورت خیابان قرار دارند؛ در دین اسلام درختکاری و حفاظت از منابع طبیعی به جد تاکید شده است و ما باید برای حفظ آن نهایت تلاش‌مان را انجام دهیم.
اما این روزها اگر در خیابان ولیعصر(عج) قدم بزنید، دیدن درختان بدون سر و ریشه‌های تنومند بیرون‌زده در جوی آب و انباشتی از زباله‌ها، قلب را آزار می‌دهد، آنچنان که سالمندان، کودکان و زنان باردار بسیاری را در روزهای پر از وارونگی هوای زمستان خانه‌نشین می‌کند.
ولیعصر برای حفظ درختانش ثبت ملی شده
رییس اداره کل میراث فرهنگی استان تهران درباره درختان این خیابان به خبرنگار ایسنا می‌گوید: خیابان ولیعصر (عج) برای حفظ درختانش ثبت ملی شده است. آنچه برای ما مهم است درختان آن و به دلیل قدمت 100 ساله‌شان است. هر درخت این خیابان برای ما اهمیت دارد به همین دلیل در چند ماه گذشته به دلیل خشک شدن برخی از درختان، دو جلسه با شهرداری برگزار شده است.
رجبعلی خسروآبادی اظهار می‌کند: ما اعتقاد داریم برخی از کارکردها از جمله کف‌سازی‌های انجام شده در نهر حاشیه خیابان که در عرصه این خیابان صورت گرفته، عملا محوطه آب رسانی به درخت را دچار مشکل کرده است.
او می‌گوید: آنچه از لحاظ بصری قابل رویت است موجب شده که ما پیگیر این موضوع باشیم و توقع داریم طرح توسعه‌ای هم در این‌باره وجود داشته باشد؛ از طرفی شهرداری هم اظهار می‌کند که در حال انجام کارهای لازم در این زمینه است، اما هنوز گزارشی از کارهای صورت گرفته در این زمینه به میراث فرهنگی ارائه نشده است.
سه هزار اصل درخت در ولیعصر کاشته‌ایم
چندی پیش نیز مدیر سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران همزمان با افتتاح دوازدهمین نمایشگاه گل و گیاه و تجهیزات پارکی از دو کار مهم در زمینه توسعه فضای سبز که در دستور کار است، خبر داد و گفت: قرارداد اول ساماندهی خیابان ولیعصر و کاشت درختان چنار با بُن بالا (ریشه بلند) بین 15 تا 20 سال در نقاطی که درختان از بین رفته مد نظر است، در فاز نخست آن هزار اصله درخت چنار غرس می‌شود، در دو سال گذشته سه هزار اصل درخت در ولیعصر کاشته‌ایم. این درختان از نهالستان‌های اطراف تهران مثل ورامین، محلات و کرج انتخاب می‌شوند.
علی محمد مختاری همچنین افزوده: ضوابط اجرایی طرح تفضیلی درباره‌ی خیابان ولیعصر از سوی معاونت شهرداری به مناطق 3 ، 6 و 11 که در مسیر خیابان ولیعصر قراردارند ابلاغ شده وبه منظور آزادسازی فضا برای تردد و تجمع عابرپیاده وهمچنین حفظ حریم درختان و کاهش صدمه به آنها،عقب نشینی توده ساختمان‌ها برخیابان به عمق 3 مترالزامی شده است.
او بیان کرد: علاوه‌بر این، ما شناسنامه‌دار کردن همه درختان خیابان‌های اصلی تهران را به عنوان امری مهم در دستور کار قرار داده‌ایم و این کار را از خیابان ولیعصر (عج) شروع کرده‌ایم.
مدیر سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران گفت: امسال با برنامه‌ریزی آبیاری فضای سبز و کاهش فاصله آبیاری موفق شدیم از خزان زودرس که هرسال در تیر و مرداد رخ می‌داد جلوگیری کنیم. همچنین کارشناسان ما ازسطح شهر بازدید روزانه دارند تا هیچکس فاضلاب خود را وارد نهرآب نکند که اینکار باید در زمان خواب زمستانی درختان انجام شود، به همین دلیل قصد داریم در فاصله زمانی اول دی تا آخر بهمن آن را به سرانجام برسانیم.
به گزارش ایسنا، این در حالی است که با توجه به برنامه‌ریزی‌های این سازمان در ماه‌های تیر و مرداد، برگ بسیاری از درختان این خیابان طولانی، زرد شده بودند و همچنان آب فاضلاب به خورد چنارهای کهنسال تهران می‌رود. جشن موش‌ها و بوی تعفن آب در کنار نهرها خبر از رهایی آب فاضلاب در کنار درختان را می‌دهد.
اگر چنارهای کهنسال تهران خشک شوند و بمیرند، تهران هم می‌میرد و نفس کم می‌آورد. به قول سهراب، آسمان مال من است. پنجره، فکر، هوا، عشق، زمین مال من است. ای کاش مسئولان برای آسمان، هوا و زمین مردم این شهر بتوانند کاری کنند.
انتهای پیام
نظرات