قادر آشنا مدیر پیشین اداره کل هنرهای نمایشی که قول داده بود بعد از جشنواره تئاتر فجر نشستی را درباره این جشنواره برگزار کند، این وعده را عملی کرد و در جمع تعداد محدودی از اهالی رسانه، پاسخگوی پرسش‌هایی درباره سی‌ودومین جشنواره تئاتر فجر شد.
به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، قادر آشنا تأکید کرد: علاقه‌مند بودم نشستی گسترده‌تر برگزار کنم اما به دلیل برخی از مشکلات امکان‌پذیر نشد.
او اضافه کرد: آنچه در این نشست می‌گویم ذره‌ای حب و بعض شخصی ندارد و نظرات مطلق هم نیست بنابراین امیدوارم به کسی هم برنخورد. اما معتقدم هر مدیری باید خود را پاسخگوی افکار عمومی بداند و رسانه‌ها نماینده افکار عمومی هستند.
مدیر پیشین اداره کل هنرهای نمایشی تصریح کرد: در جامعه‌مان بیشتر به مونولوگ باور داریم در حالی که گفتگو راهگشاتر است. از سوی دیگر، نکته مهم‌تر شفاف‌سازی است که باعث ایمن‌شدن و کارآمدتر شدن سیستم مدیریتی می‌شود.
او در سخنانش، انتخاب به موقع دبیر و انتشار فراخوان را از جمله نقاط قوت این دوره از جشنواره‌ی تئاتر فجر برشمرد و یادآور شد: ما جشنواره‌های بین‌المللی‌مان را خیلی دست کم می‌گیریم، در حالی که کشورهای دیگر در طول سال دبیران جشنوارها‌یشان معلوم است و کارهایشان انجام می‌شود به همین دلیل تلاش کردیم دبیر جشنواره سی‌ودوم خیلی زود معرفی شود.
قادر آشنا در ادامه درباره انتخاب و برکناری اسماعیل عالی‌زاد از دبیری سی‌ودومین جشنواره تئاتر فجر توضیح داد: شناخت من از ایشان به دوره فعالیتش در شورای نظارت و ارزشیابی برمی‌گردد. ایشان در مباحث نظری صاحب نظر بود و مکاتب فکری و سبک‌های هنری را خوب می‌شناخت. از سوی دیگر از شنیده‌های فراوان درباره عملکرد دبیران قبلی جشنواره خسته شده بودم و می‌خواستم کسی را انتخاب کنم که متعلق به هیچ طیفی نباشد و بتواند همه هنرمندان را برای حضور در جشنواره جذب کند.
مدیر پیشین اداره کل هنرهای نمایشی اضافه کرد: می‌خواستم دبیر جشنواره زمان‌بندی داشته باشد. جوان، فعال و باحوصله باشد و با این دیدگاه، آقای عالی‌زاد گزینه پیشنهادی خودم بود. چون همه این ویژگی‌ها را داشت و به دلیل حضور در صداوسیما با رسانه‌ها هم مرتبط بود.
آشنا تصریح کرد: می‌دانستم که چون او از بدنه تئاتر نبود، دوستان تئاتری واکنش خواهند داشت. اما معتقد بودم روال کارها به گونه‌ای خواهد بود که اعتراضات فروکش می‌کند.
وی افزود: دنبال کار سالم بودم. می‌خواستم همه هنرمندان بدون سفارش به جشنواره بیایند. به عنوان مدیر مرکز هنرهای نمایشی هیچ کاری را سفارش نکردم به جز یک نمایش از مشهد که از دوستان خواستم، بار دیگر آن را بازبینی کنند و هیچ سفارشی هم نپذیرفتم.
این مدیر هنری در ادامه به تشریح نقاط ضعف عملکرد عالی‌زاد پرداخت و گفت: انتشار به موقع فراخوان و زمان‌بندی جشنواره قابل قبول بود اما در روند اجرا دچار مشکل شد. او حوزه اجرا را دست کم گرفته بود. دبیری که یک سال فرصت داشت باید ستاد اجرایی‌اش را می‌چید، اما مشاورانش در این زمینه اشتباه کردند تا اینکه من خود وارد کار شدم.
آشنا که خود ده روز قبل از برگزاری جشنواره و بعد از برکناری اسماعیل عالی‌زاد، به عنوان دبیر جشنواره حکم گرفت، یادآور شد: مشاوران عالی‌زاد مشاوره نظری می‌دادند نه اجرایی، در حالی که در جشنواره تئاتر فجر بخش اجرایی بسیار مهم است. از سوی دیگر به دلیل تغییر معاون هنری، طبیعی بود که فرد دیگری جایگزین من شود و فکر می‌کنم آقای عالی‌زاد منتظر بود تا ببیند با چه کسی همکاری خواهد کرد.
او توضیح داد: به هر حال اشکالتی وجود داشت مثلا در بخش بین‌الملل تا دیروز چندین گروه آمدند و گفتند ما در این بخش زحمت کشیده بودیم. متأسفانه روند اداری این بخش در دل بخش اداری مرکز هنرهای نمایشی انجام نشد. به عنوان مثال، در بودجه‌بندی این بخش پیش‌بینی ما بین 300 تا 400 میلیون تومان بود اما ناگهان با بیش از یک میلیارد تومان تعهد روبرو شدیم که به امید اسپانسر انجام شده بود.
آشنا در عین حال همراهی سفارتخانه‌ها را یکی از دستاوردهای بخش بین‌الملل این دوره از جشنواره برشمرد و افزود: بسیاری از هزینه‌ها را سفارتخانه‌ها دادند. در فجر امسال در بخش بین‌الملل خیلی تخفیف گرفتیم و این تجربه تازه‌ای بود.
وی اظهار تاسف کرد: آقای عالی‌زاد از بدنه کارشناسی مرکز هنرهای نمایشی فاصله گرفته بود، در حالی که هیچ دبیری در این وضعیت نمی‌تواند جشنواره آبرومندی برگزار کند. همچنان که بعد از ورود نیروهای مرکز، جشنواره در مدت 10 روز به شکل آبرومندی برگزار شد. البته به جز داوران نهایی که انتخاب ما بود، هیچ چیزی را عوض نکردیم.
وی تأکید کرد: اگر تا پایان جشنواره مدیر مرکز می‌ماندم، آقای عالی‌زاد دبیر جشنواره می‌ماند و من در اجرائیات ورود می‌کردم. اما با تغییر مدیریت مرکز هنرهای نمایشی، در دوراهی عجیبی قرار گرفته بودم و باید بین شخصیت فردی خودم و آبروی تئاتر یکی را انتخاب می‌کردم. وقتی شرایط جشنواره را دیدم، ترجیح دادم به خاطر تئاتر کشور بایستم و جشنواره راه به پایان ببرم. یعنی بین خودم و تئاتر، تئاتر را ترجیح دادم اما عالی‌زاد را صادقانه، آدم سالمی می‌دانم که آنچه از او می‌خواستم، تا قبل از اجرائیات، خوب انجام داده بود.
آشنا در ادامه به تشریح دیگر نقاط قوت این دوره از جشنواره پرداخت.
او حضور پرشمار نمایش‌نامه‌های ایرانی را دیگر نقطه مثبت جشنواره دانست و ادامه داد: جشنواره امسال به سلامت به پایان رسید و به لحاظ محتوا دچار حاشیه جدی نشد. 61 درصد آثار به موضوعات اجتماعی روز ایران پرداخته بودند. 25 درصد درباره دین، انقلاب و دفاع مقدس، 9 درصد در حوزه کلاسیک و 8 درصد هم درباره موضوعات سیاسی بودند.
وی با اشاره به برگزاری افتتاحیه این دوره از جشنواره در جزیره کیش این اتفاق را بسیار ارزشمند توصیف کرد و گفت: این افتتاحیه به لحاظ تبلیغی بسیار خوب بود، ضمن اینکه کل هزینه‌های افتتاحیه را جزیره کیش متقبل شد و از سوی دیگر بخش استانی جشنواره امسال نیز به خوبی برگزار شد.
مدیر پیشین اداره کل هنرهای نمایشی در ادامه به ارزیابی آثار جشنواره در بخش‌های مختلف پرداخت و افزود: بخش‌های مناطق و خیابانی به خوبی برگزار شدند، بخش مرور نمره متوسط رو به بالا داشت اما بخش چشم‌انداز قوی بود. از سوی دیگر بخش نسل نو هم خوب بود و هم ضعیف. چرا که حضور جوان‌ها در این بخش بسیار خوب بود اما آثار به لحاظ محتوا ضعیف بودند.
آشنا اضافه کرد: علاوه بر این‌ها تعداد آثار بخش میهمان خیلی زیاد بود که اصلا خوب نیست و حتما باید ملاک و معیاری داشته باشد.
دبیر جشنواره تئاتر فجر سلامت مالی را دیگر ویژگی این دوره از جشنواره دانست و خاطرنشان کرد: جشنواره‌ی فیلم فجر به لحاظ مالی با سلامت کامل برگزار شد و در این مورد هر پرسشی باشد، به روشنی پاسخ خواهیم داد. کمک هزینه‌ها را با تأخیر پرداختیم اما به موقع تسویه حساب کردیم هر چند در تسویه حساب کامل جشنواره نسبت به سال گذشته تأخیر داریم.
او همچنین درباره طولانی شدن مدت زمان جشنواره توضیح داد: با این تصمیم‌گیری مخاطبان بیشتری می‌توانستند از آثار دیدن کنند، ضمن اینکه زمان گروه‌های استان‌ها را هم افزایش دادیم تا امکان دیدن آثار جشنواره را داشته باشند.
قادر آشنا سپس به تحلیل نقاط ضعف جشنواره پرداخت و توضیح داد: اولین اشکالات در جشنواره‌های تئاتر استانی بود. در این بخش با اعتراض برخی دوستان روبرو شدیم و هر چند مدیران و داوران باید پاسخگو باشند، اما برخی از برخوردها درست نبود. کسانی که در رقابت شرکت می‌کنند باید احتمال بدهند که شاید برنده نشوند و درست نیست رفتاری غیرمنطقی نشان دهند.
وی با ارائه توضیحاتی درباره اشکالات بخش چشم‌انداز افزود: در این بخش داوران ما آثار استان‌ها را ندیده بودند و این یک عیب است. به طوری که امسال تیم داوری نه تنها بخشی از کارها را به طور زنده ندید، بلکه تیم دیگری به جز تیم اصلی فیلم آثار استان‌ها را دید.
او وجود بی‌نظمی در سالن‌های کوچک را یکی از مشکلات این دوره از جشنواره دانست و گفت: بخشی از این مسئله به امکانات ما برمی‌گیرد و بخشی هم به مخاطبان. ضمن اینکه در جشنواره، مخاطبان پیشکسوت، هنرمند، خبرنگار و منتقد در کنار تماشاگران تئاتر داریم و باید بتوانیم همه را به درستی به سامان برسانیم. به همین دلیل امسال کارت‌های VIP را به شدت کاهش دادیم.
به گفته او، ستاد اجرایی جشنواره با تأخیر شکل گرفت و شورای سیاست‌گذاری آن هم فقط دوبار جلسه تشکیل داد. در حالی که این شورا دست کم باید چهار جلسه ویژه جشنواره برگزار می‌کرد.
آشنا با اشاره به تغییر و تحولات وزارت ارشاد در پی تغییر دولت توضیح داد: این تغییرات که قانونی هم هست، به برنامه‌ریزی‌ها آسیب زد.
این مدیر هنری در ادامه درباره آثار بخش بین‌الملل توضیح داد: هنرمندان بزرگی در این بخش شرکت داشتند و ارتباط خوبی هم با مخاطبان برقرار کردند اما به هر حال سلایق متفاوت است. در این بخش دو مشکل داشتیم اول اینکه کارهای بخش بین‌الملل تکه‌تکه دیده شده بود و ما ناچار شدیم دوباره تیمی را بگذاریم تا آثار را بار دیگر بازبینی کنند و گزارش بدهند.
وی اضافه کرد: در بخش بین‌الملل دو اثر ضعیف داشتیم؛ دو نمایش «عکس‌های جیهان» از ایتالیا و «شطرنج با ماشین قیامت» از کانادا که گرچه به لحاظ متنی بسیار شریف بودند اما به لحاظ کیفی و تکنیکی ضعف داشتند.
آشنا در ادامه با تأکید بر اینکه باید تکلیف آثار مشترک مشخص شود، تصریح کرد: اگر از امروز برای آثار مشترک جشنواره آینده برنامه‌ریزی نکنیم، این آثار وبال گردن جشنواره بعدی می‌شوند، باید معلوم شود میزان اشتراک چگونه خواهد بود.
او تبلیغات محیطی این دوره از جشنواره را بسیار ضعیف توصیف و اظهار تاسف کرد: اگر بپذیریم که جشنواره تئاتر فجر در بزرگداشت انقلاب اسلامی و کشور ایران برگزار می‌شود، شهرداری و صداوسیما هم باید به بهتر دیده شدن آن کمک کنند نه اینکه فقط وزارت ارشاد در این زمینه موظف باشد، زیرا تبلیغات محیطی کار شهرداری است و این نهاد این امکانات را دارد.
آشنا در بخش دیگری از این نشست، بر ضرورت نگارش نظام‌نامه و چشم‌انداز جشنواره تئاتر فجر تأکید کرد و یادآور شد: پیش از تغییر و تحولات در معاونت هنری، این نظام‌نامه را آماده و به معاون پیشین امور هنری ارایه کردم زیرا به هر حال بدون نظام‌نامه شکل برگزاری جشنواره سلیقه‌ای می‌شود. اما وقتی چارچوب مشخصی باشد، می‌توان براساس آن دبیر را مؤاخذه کرد.
او در ادامه نکاتی را درباره آینده جشنواره تئاتر فجر مطرح و پیشنهاداتی را ارائه کرد.
آشنا گفت: باید به سرعت نظام‌نامه و سند چشم‌انداز جشنواره تئاتر فجر ابلاغ شود تا این جشنواره در طول یک سال دبیرخانه مستقل داشته باشد که با ساختار منظم اداره شود. بودجه جشنواره فجر باید در طول یک سال تأمین شود و لازم است سرفصلی به نام فجر داشته باشیم. من شاهد بودم گاهی آقای عالی‌زاد برای تأمین پنج میلیون تومان دچار مشکل می‌شد. بنابراین حتما باید جشنواره بودجه و ساختار مستقل داشته باشد.
او در پایان صحبتش به نقش مطبوعات در تئاتر اشاره کرد و گفت: جشنواره تئاتر «آوینیون» فرصت مناسبی برای دیدن آثار خارجی بود. کار خارجی را باید به طور زنده دید و انتخاب کرد در غیر این صورت احتمال خطا بالاست. همچنان که آثار خارجی جشنواره کودک را به طور زنده دیدیم و انتخاب کردیم اما در جشنواره فجر هیچ کاری به طور زنده دیده نشد. زیرا برخی از مطالب مطبوعاتی مانع انجام این کار شد.
مدیر پیشین اداره کل هنرهای نمایشی با اشاره به درج گزارش‌هایی درباره سفر مدیران تئاتر به جشنواره تئاتر «آوینیون» که در یکی از رسانه‌ها منتشر شده بود، یادآور شد: قرار بود این سفر انجام شود و حتی بلیت هم خریده بودیم اما درج برخی مطالب، آن سفر را لغو کرد زیرا گاهی برخی از تیترهای مطبوعاتی به آن حوزه کاری آسیب وارد می‌کند و متأسفانه این آسیب به بخش بین‌الملل جشنواره وارد شد.
قادر آشنا که در دبیرخانه جشنواره تئاتر فجر سخن می‌گفت، در پایان تأکید کرد: من دیگر هیچ مسئولیتی در تئاتر ندارم اما دلم برای آن می‌سوزد و به همین دلیل این نکات را مطرح کردم.
انتهای پیام
نظرات