مجتبی راعی و فرهاد توحیدی، دو تن از داوران سی و دومین جشنواره فیلم فجر در بخش «سودای سیمرغ»، درباره‌ی چگونگی انتخاب فیلم‌های این دوره از جشنواره و برخی از حواشی آن سخن گفتند.

به گزارش خبرنگار بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مجتبی راعی درباره‌ی داوری فیلم‌ها در سی و دومین جشنواره فیلم فجر گفت: سی و یک فیلم را در 8 روز دیدیم. فکر نمی‌کنم که آدمها استراتژی بگذارند و بنا بر آن فیلم ببینند. جشنواره فجر هیچ‌گاه تکلیفش روشن نبوده و هر جور فیلمی در آن می‌آید بنابراین ما هرسال به نسبت فیلم‌هایی که ساخته می شوند یک جور جشنواره داریم و هر سال یک ساختار دارد.

داور سی و دومین جشنواره فیلم فجر درباره‌ی تعداد فیلم‌های بخش مسابقه تصریح کرد:به نظرم اگر از این آمار دادن دست برداریم همان 22 فیلم مناسب است. چون برخی از فیلم‌ها در یک وجه قوی هستند برای نمونه در یک فیلم آدم قوی را آورده‌اند که آن فرد فیلم را از یک وجه ارتقا داده است و به خاطر این وجه قوی وارد جشنواره می‌شود اما همه‌ی عوامل فیلم انتظارشان در همان سطح بالا می‌رود، در حالی که این فیلم اساسا در سطح متوسطی است. بنیه‌ی سینمای ایران 30 فیلم همه چیز تمام و کمال یافته نیست بنابراین این تصمیم اشتباه است و بحث‌های حاشیه‌ای بسیار ایجاد می‌کند.

او درباره ی استانداردهای داوری در فیلم گفت: بهترین فیلم باید اول استاندارد باشد حتی در فیلمنامه. اگر فیلمی در بسیاری از زمینه‌ها نامزد شد و از نظر فیلمنامه نامزد نشده است، دلیلش این بود که شایستگی آن را نداشته است. امسال ایده‌آل‌ها فراهم نبود، هنگامی که فیلم همه چیزش درست باشد خودش را به سرعت تحمیل می‌کند. شاید یکی از مشکلات سینمای ایران مضمون‌گرایی است. یک مضمون باید از یک مفهوم پایش را به سینما بگذارد، تبدیل به فرم و سپس قابل قبول شود.

داور سی و دومین جشنواره فیلم فج درباره‌ی اختلاف آرای مردم و داوران اظهار کرد: رای که از تماشاگران می‌گیریم بعید می‌دانم، مردمی باشد. آن عده که رای می‌دهند، سینما دوستان فعالی هستند که زندگی‌شان را می‌گذارند و به جشنواره می‌آیند تا فیلم ببینند و نظر بدهند. به نظر من این افراد با مردم جامعه متفاوت هستند. هیات داوران با تخصص به فیلم‌ها نگاه می‌کنند و شک دارم که آرای مردمی این چنین با تخصص به فیلم نگاه کنند.

مجتبی راعی تاکید کرد: سعی کردیم با شرافت و اصول داوری کنیم. این آرای واقعا رای ماست، درعین اینکه ما انسانهایی هستیم که می‌توانیم خطاء هم کنیم.

این کارگردان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه تا چه اندازه تا لحظات آخر در رای داوران تغییر ایجاد شد؟ گفت: یکی از این موارد فیلم «عصبانی نیستم» بود که داوران جایزه را به نوید محمد زاده داده بودند که به نظرم کار درستی هم انجام دادند. به نظرم هیات داوران تنها باید داوری کند و هرگونه ممیزی را هیات انتخاب انجام دهد. من اگر داور شدم باید درست رای بدهم. اگر مشکلی از لحاظ ممیزی بود، هیات انتخاب نباید آن فیلم را انتخاب می‌کرد، بنابراین ما درست رای دادیم و اگر رای به کس دیگر داده شد به این دلیل بود که آقای درمیشیان (کارگردان) نامه دادند و خواستند که داوری نشوند.

راعی درباره‌ی قضاوت داوران در این دوره بیان کرد: من درباره‌ی خودم مطمئنم که دوستی من با کارگردانانی که در این دوره فیلم داشتند،در داوری‌ام تاثیر نگذاشت. به نظرم تیم داوران تیمی نبود که تحت‌تاثیر نام‌های بزرگ قرار بگیرد، چون با اینها بزرگ شدیم. ما در گذشته هم داور بودیم. هنگامی که می‌دیدیم آدمی که عمر خودش را در سینما گذاشته اما فیلم خوبی نساخته است غصه می‌خوردیم.

وی تصریح کرد: جشنواره‌ی فجر، سی و دو سال دولتی است و هنگامی که من می‌پذیرم در جشنواره‌ی فیلم فجر داور شوم، پس داور یک جشنواره دولتی می‌شوم. کسی که فیلمش را به این جشنواره ارائه می‌دهد آگاهانه فیلمش را به یک جشنواره دولتی داده است.

داور سی و دومین جشنواره فیلم فجر (سودای سیمرغ) ادامه داد: یکی از سرمایه‌های ایران همین جشنواره فیلم فجر است که خودمان را هرسال در این آینه برانداز می‌کنیم. به نظرم آقایان درویش و حاتمی‌کیا اشتباه بزرگی کردند که در اختتامیه نیامدند.

او افزود: جشنواره یک بازی هنری است که در آن جمع می‌شویم و همه به هم احساس خوب داریم و همه می‌دانیم که اگر 20 فیلم در آن شرکت می کند، یکی از آنها می‌برد و وقتی فیلمی ارائه می‌شود یعنی در این بازی شرکت می‌کند و خیلی بد است که بگویند اگر جایزه را به من ندهند، من نیستم!

کارگردان «ترنج» اضافه کرد: با شرافت داوری کردیم و هنگامی که شب به خانه رفتیم راحت خوابیدیم، چون سعی کردیم شریف باشیم. ما می‌دانستیم برخی از این جوایز پیامد دارد و من می‌دانستم ندادن جایزه به برخی نیز پیامد دارد و آن فرد سهم‌اش را می‌خواهد.

او در بخش دیگری از سخنانش اظهار علاقه‌مندی کرد از اینکه درباره‌ی حواشی فیلم «رستاخیز» سخن بگوید و گفت: در قسمتی که مربوط به چهره مقدسات است حرفهای بسیار جدی دارم. عده‌ای نمی‌توانند همین‌جور وارد مباحثی شوند که مقداری رنگ و بوی سیاسی هم پیدا کند. به نظرم به نفع فرهنگ کشور است که فرهنگ را از امواج سیاسی دور کنیم، بنشینم خارج از دیدگاه‌های سیاسی درباره‌ی آن منصفانه صحبت کنیم و راه حل پیدا کنیم.

راعی گفت: نشان دادن معصوین بحث جدی دارد و خوب است کسانی که با این موضوع موافق یا مخالف هستند حرف‌های ما را بشنوند. معروف است که هنگامی که فردی برای دیدن پیامبر می آمده، او را نمی‌شناخته و دیگران باید با دست او را نشان می‌داند حالا اگر ما بخواهیم این صحنه را به تصویر بکشیم و نوری را بر سر پیامبر بگذاریم، هنگامی که فرد سراغ پیامبر را می‌گیرد، تماشاگر به راحتی می‌تواند تشخیص بدهد که کدام پیامبر است! ما این صحنه را چطور می‌توانیم بسازیم؟ باید از هر تجربه‌ای استفاده شود تا مشکلاتمان را برای داشتن فیلم مذهبی حل کنیم.

داور جشنواره‌ی فیلم فجر اذعان داشت: آقای درویش می‌توانست به جای 10 سال دنبال «رستاخیز» رفتن پنج فیلم دختر و پسری خوب بسازد و هیچکس هم به آن معترض نمی‌شد. به نظرم کسی که 10 سال برای ساخت فیلمی درباره‌ی امام حسین(ع) زمان می‌گذارد باید به آن احترام گذاشت. من 10 سال فکر کردم که درباره‌ی بعثت پیامبر فیلم بسازم که اگر قرار است، این صحبت‌ها بوجود بیاید آیا باید آن را بسازم یا اینکه بهتر است فیلمی درباره‌ی دختر و پسری بسازم؟!

********

فرهاد توحیدی دیگر داور حاضر در یک برنامه‌ی تلویزیونی که شامگاه 2 اسفند ماه حاضر بودند، درباره‌ی هیات داوری در سی‌ودومین جشنواره‌ی فیلم فجر گفت: کار هیات داوران کار سختی بود، امسال با این تعداد فیلمی که در بخش مسابقه وجود داشت با یک و نصفی جشنواره روبرو بودیم، البته هیات انتخاب هم کار سختی برعهده داشت.

داور سی و دومین جشنواره فیلم فجر در بخش «سودای سیمرغ» درباره‌ی معیارهای مشترک در داوری توضیح داد: بحث مفصلی درباره‌ی معیار مشترک فیلم‌ها داشتیم و استاندارد بودن اولین معیار بود. معنادار و نو بودن فیلم ، سینمای ایران را جلو بردن و سلیقه‌های زیبایی شناسی تماشاگر را ارتقا دادن، از دیگر موارد مورد نظر بود.

او ادامه داد: فرصت نشد که بیانیه‌ی ما خوانده شود، ما بیانیه را به دبیر جشنواره سپردیم و بنا بود که منتشر شود که این طور نشد. ما در بیانیه از همه‌ی دوستانمان قدردانی کردیم. برخورداری از ژانرهای متفاوت ویژگی فیلم‌های این دوره جشنواره بود اما به همین میزان، سال فیلم‌های متوسط هم بود. فیلم‌هایی که تکلیف را تمام کنند و با معیارهای ما درباره‌ی داوری همخوانی داشته باشند؛ متاسفانه قضاوت ما این بود که امسال سال فیلم‌های متوسط در جشنواره بود. از یک جهت این جشنواره فرصتی برای دیده‌بانی و رصد سینمای ایران است.

توحیدی افزود: سینمای ایران دچار یک بحران جدی ناشی از سو مدیریت در سالهای گذشته است و اگر بخواهیم به تبعات این سو مدیریت که در نظام تولید ما تجلی کرده غلبه کنیم به طور طبیعی جز با آسیب شناسی آنچه که به روی پرده رفته امکان پذیر نخواهد شد، بخشی از آن هم به عهده خود ما فیلمسازان و سینماگران است. یکی از بخش‌هایی که دچار مشکل جدی است فیلمنامه است و سینمای ایران از این بستر لطمه می‌خورد.

رییس هیات مدیره خانه سینمای ایران تصریح کرد: ما موظف به داوری هستیم و بهترین را باید از فیلم‌های موجود انتخاب می‌کردیم. برخی اعتراض کردن چرا دو جایزه به یک بخش دادند؟ این موضوع در جشنواره‌های دیگر دنیا نیز مرسوم است. تعداد فیلم‌ها بسیار بود. ما در بخش بازیگران نقش دوم چه در مردان و چه در زنان با ترافیک روبرو بودیم. اتفاقا تلاش کردیم که به مهران احمدی جایزه ویژه هیات داوران را هم بدهیم که امکانش فراهم نشد. بحث بین داوران این بود که علی رغم اینکه ممکن است ما در بسیاری از زمینه‌ها به کمال مطلوب دست پیدا نکنیم، مکلف هستیم که از میان آنها بهترین را انتخاب کنیم.

او درباره‌ی اختلاف آرای مردم و هیات داوران بیان کرد: ما با رای مردم چندان اختلافی نداشتیم.

توحیدی به پرسشی مبنی بر اینکه چطور می‌شود یک فیلم را بدون در نظر گرفتن به کارگردان و تهیه کننده به صورت عادلانه نگاه کرد؟ پاسخ داد: مهمترین نکته در امر داوری ، نگاه منصفانه داشتن بود. نام‌های بزرگی در جشنواره حضور داشتند. امسال، سال سونامی جوانان بود که به نظرم اتفاق حیرت انگیزی در حال رخ دادن است و چشم انداز امیدوار کننده‌ای از نظر من در این زمینه وجود دارد. همکاران من در خانه سینما درباره‌ی 106 فیلم جشنواره آمار گرفتند که حدود 70 درصد از نیروهایی به کار گرفته در فیلم‌ها، افراد خارج از صنف هستند و این نشان می‌دهد که امنیت شغلی در این زمینه به شدت تهدید می‌شود. هر مقدار که بتوانیم امنیت شغلی و استاندراهای حرفه‌ای را بالا ببریم به طور طبیعی به استانداردها نزدیک می شویم، این اطلاعات مهم است که باید استخراج و به روی آن کار شود.

این داور اظهار کرد: متاسفانه سینمای ایران فاقد استراتژی است بنابراین، داده‌ها برای ما اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. یکی از آسیب‌های سینمای ایران که ناشی از فقر سرمایه است، این است که فیلمساز پیش از آغاز تولید، هنگامی که تصمیم به نوشتن می‌گیرد چنان خودش را محدود می‌کند تا بتواند با یک بودجه محدود فیلم را جمع کند، بنابراین یکی از آفاتی که امسال با آن روبرو هستیم فقدان چشم‌انداز است.

او اذعان کرد: ما فکر کردیم رفتاری که انجام می‌دهیم منطقی و صحیح است. پشت آرای‌مان ایستادیم و به دنبال این نبودیم که نظر همه را جلب کنیم.

رییس هیات مدیره خانه سینمای ایران افزود: تکلیف سینمای ایران را تنها فیلم‌هایی که در جشنواره به نمایش درآمده‌اند روشن نمی‌کند. در طول سال فیلم‌هایی ساخته می‌شود که سازندگانش تمایل دارند، پیش از شرکت در جشنواره آن را اکران کنند، بنابراین ممکن است این فیلم‌ها تکلیف سینما را مشخص کنند.

او درباره‌ی تصمیم عوامل فیلم «عصبانی نیستم» برای کناره‌گیری از داوری جشنواره، بیان کرد: فکر می‌کنم با کاری که درمیشیان و گروهش انجام دادند، حاشیه‌ها را از خودشان دور کردند و به نظرم کار درستی انجام دادند و با این اقدام شجاعانه و بزرگوانه بالاتر از استانداردهای حد معمول سینمای ایران ایستادند تا سینمای ایران از تنش به دور بماند. سینمای ایران به حال خوب و نشاط نیاز دارد. من فکر می‌کنم سینماگران نجیب ایران که دلسوز این مملکت هستند بیش از هر کسی مراقب سینمای ایران هستند و فکر می‌کنم درمیشیان با کارش سینمای ایران را از یک حاشیه ناخواسته دور کرد.

توحیدی در انتهای سخنانش گفت: تقاضایی از رییس سازمان سینمایی، دوستان مطبوعات و سینماگران علاقمند دارم که از زاویه آسیب شناسانه به تولیدات امسال سینمای ایران و بخشی که در جشنواره به نمایش درآمد نگاه کنند و در واقع مشکلات سینمای ایران را احساس بکنیم و در یک برنامه کاملا اندیشیده شده برای چشم اسفندیار سینمای ایران چاره اندیشی کنیم.

انتهای پیام