از دست دادن پالایشگاه آبادان الزاما ایران را وادار به توقف جنگ نمی‌کند و پالایشگاه‌های دیگری در اصفهان و تهران در حال کار هستند.

مجموعه کتاب‌های «جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان»، برگرفته از اسناد مطبوعاتی و بریده‌ جراید خارجی موجود در مرکز ملی اسناد دفاع‌مقدس است که پیشینه جمع‌آوری آن به روزهای آغازین بحران و تشکیل دفتر تبلیغات جبهه و جنگ بازمی‌گردد.

سرویس «فرهنگ حماسه» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) نیز با بهر‌ه‌گیری از این منبع تاریخی، گریزی به وقایع قبل از آغاز جنگ تحمیلی و بعد از آن دارد.

پیشروی کند به داخل خوزستان

زبان اصلی:انگلیسی. شماره:000452

منبع:اکونومیست

1359/7/12-1980-10-4

مترجم:رسول منصوری

منبع خبر

ایران ممکن است در حال باختن جنگ خلیج فارس باشد ولی عراق زمان بیش از حد طولانی را برای پیروزی در آن صرف خواهد کرد.

ارتش مجهز ایران یورش عراق به استان خوزستان را به شکل مأیوس کننده‌ای با کندی مواجه کرده و جنگنده بمب‌افکن‌های «فانتوم» ایران نقش خود را در مبارزه‌ای که می‌تواند اقتصاد عراق را برای ماه‌ها فلج کند تثبیت کرده‌اند. بعد از 10 روز نبرد زمینی آهسته و کم تحرک، سربازان عراقی تا صبح پنجشنبه هنوز هیچ یک از اهداف اصلی خود را مانند دزفول، اهواز،خرمشهر یا آبادان، تصرف نکرده‌اند. هم چنین قادر نشده‌اند از آتش توپخانه ایران که در حال کوبیدن شهرها و تاسیسات نفتی عراق در طول شط العرب اروندرود است، جلوگیری کنند.

عراق بعد از یک شروع طوفانی و بمباران فرودگاه‌های اصلی ایران، برای چند روز حملات هوایی خود را متوقف کرد. خبرهایی در دست است مبنی بر این که شاید عراق قسمتی از نیروی هوایی خود را به دیگر کشورهای عربی از جمله عمان منتقل کرده باشد تا یا حملاتی را از طریق این کشورها به جنوب ایران صورت دهد و یا علیه سه جزیره مورد منازعه در خلیج فارس دست به عملیات بزند. اما نیروی هوایی ایران بدون این که به علت فقدان لوازم یدکی دچار ناتوانی شود، تاثیرگذاری خود را در حمله به عراق افزایش داده است.

در K جنگنده‌های نیروی هوایی ایران مناطق نفتی موصل و کرکوک و ایستگاه پمپاژ مهم k2 شمال غربی بغداد را به شدت بمباران کرده‌اند. روز سه‌شنبه فانتوم‌های ایران یک نیروگاه بزرگ برق را در خود بغداد و یک مرکز رآکتور اتمی ساخت فرانسه را در حومه بغداد هدف قرار دادند.

اولین حمله زمینی عراق، هفته پیش در طول مرز مقابل کرمانشاه آغاز شد و عراقی‌ها بخشی از خاک مورد منازعه بین دو کشور را در آن منطقه متصرف شدند. اما مرکز ثقل ارتش عراق به زودی به سمت دو محور در جنوب تغییر کرد. اولین محور یک ایستگاه پمپاژ در نزدیکی دزفول که نفت آبادان و خرمشهر را به نقاط دیگر ایران منتقل می‌کند و محور دیگر شهرهای خرمشهر و آبادان بود.

خرمشهر در دسترس عراق است. واحدهای زرهی این کشور به وسیله پلی نزدیک بصره و در خاک عراق از روی شط العرب گذاشته‌اند. از آنجا تا خرمشهر، منطقه بطور امیدبخشی باز است. تانک‌های عراقی برای چندمین روز در حومه شهر مستقر هستند ولی مرکز شهر تا صبح پنج شنبه هنوز سقوط نکرده بود و همان روز ایران ادعا کرد عراقی‌ها عقب رانده شده‌اند. در مقابل آبادان هم به وسیله رود کارون و هم شط‌ العرب محافظت می‌شود و هنوز تانک‌های عراقی در این قسمت از رودخانه‌ها نگذشته‌اند. عراق خود را با بمباران پالایشگاه آبادان و استقرار تعدادی از واحدهای پیاده در طول مرز آبی قانع کرده است. به همین نحو حمله زرهی به سوی دزفول به حومه شهر رسید و سپس از حرکت ایستاد. اطلاعیه‌های عراق مبنی بر سقوط خرمشهر و دزفول جای خود را به توضیحاتی داد حاکی از این که تصرف این شهرها لازم نبوده و قطع خطوط ارتباطی آنها به خوبی اجرا شده است.

تا به حال پاسخ قطعی به سوال اصلی جنگ که چرا عراق موفق نشد سریعا بر نیروهای مسلح تضعیف شده ایران به واسطه پاکسازی افسران ارشد، مداخلات پاسداران انقلاب و تحریم تسلیحاتی آمریکا و انگلیس غلبه کند، داده نشده است. یک پاسخ این است که عراق در آغاز جنگ کمتر از یک چهارم ارتش خود را وارد نبرد کرد و واحدهای نیرومند خود را در مقابل سوری‌ها در غرب و کردها در شمال باقی گذاشت. دلیل دیگر ممکن است موفق نبودن آموزش‌های ارتش عراق و بی‌میلی فرماندهان به درگیرکردن واحدهای کوچک پیاده برای جنگ در نواحی مستحکم شده یعنی جایی که ایجاد فرماندهی و کنترل دشوار است، باشد. شاید مهمترین دلیل سرسختی طبیعی یک ارتش به هنگام دفاع از خاک خود باشد، که در ایران با حرمت خون " شهدا" بیشتر شده است. ولی هیچ یک از این توضیحات در مورد

مقاومت سرسختانه ایران روی زمین، بیانگر موفقیت فانتوم‌هایش نیستند.

برخلاف فانتوم‌ها، تام‌کت‌های( اف- 14 ) ایران ظاهرا زمینگیر شده‌اند، این فانتوم‌ها در دیگر کشورها نیز مورد استفاده هستند. تقریبا حتمی است که ایران حداقل از یکی از این کشورها کمک می‌گیرد. یک شایعه این است که ترکیه قطعات یدکی و خدمه نگهداری به ایران فرستاده و نیز به نظر حدس زنندگان، اسراییل منبع کمک دیگر است.1

تا روز پنج شنبه مشخص شد که امکان یک جنگ طولانی و احتمالا گسترده‌تر وجود دارد. اگرچه عراق پیشنهاد مذاکره داده، اما ایران آن را تا زمان خروج سربازان عراقی از آن کشور رد کرده است.

آمریکایی‌ها با داشتن چهار فروند " آواکس" در عربستان سعودی قادرند همواره یکی از این سیستم‌های کنترل و هشدار هوابرد را در پرواز داشته و با رادار پر قدرت آن رد تمام هواپیماها در منطقه را بگیرند و در صورت لزوم جنگنده‌های سعودی را علیه متجاوزان هدایت کنند.

دستها دور گلوی یکدیگر

خسارتی که جنگ به تاسیسات نفتی ایران و عراق زده بیشتر از آن چیزی است که نخست انتظار می‌رفت . . . این امر می‌تواند تعیین کند که کدام طرف در یک بن بست طولانی بهتر عمل می‌کند.

عراق مجبور شده تا جریان نفت خط لوله‌های خود به سوی مدیترانه را به خاطر بمباران تاسیسات پمپاژ توسط ایران و همچنین خرابکاری در ترکیه قطع کند. یک ایستگاه پمپاژ تخریب شده می‌تواند تا زمانی که ایستگاه‌های دیگر کار می‌کنند از مدار خارج باشد، اما در این حالت نفت با فشار کمتری پمپ می‌شود و بنابراین جریان آن کند می‌گردد. برای این که سیستم به خوبی فعالیت کند، ایستگاه‌های تخریب شده باید به وضعیت عملیاتی بازگردند و این امر ماه‌ها، بلکه بیش از یک سال به طول خواهد انجامید.

در جنوب عراق دو ترمینال نفتی البکر و خورالامیه در نزدیک فاو که نفتکش‌های بزرگ را تغذیه می‌کردند، توسط آتش توپخانه ایران به سختی آسیب دیده‌اند. خود بندر فاو نیز که پذیرای تانکرهای کوچکتر بود نیز متحمل خسارات سنگینی شده است. تا زمانی که درگیری ادامه داشته باشد، احتمالا هیچ تانکر نفتکشی از این ترمینال‌ها استفاده نخواهد کرد.

اما عراق اندوخته ارزی کافی در خارج دارد تا در مقابل کاهش درآمد ارزی خود به خاطر قطع جریان نفت پایداری کند.

گرچه خسارت وارد شده به ترمینال خارک جزئی گزارش شده است ولی نفتکشها مایل به رفتن به آنجا نخواهند بود . . . و تا زمانی که وضعیت جنگی یا نیمه جنگی ادامه داشته باشد، اگر شرکت‌های بیمه از دادن پوشش بیمه امتناع کنند، تانکرها جرات رفتن به آنجا را نخواهند داشت و ایران که احتمالا دچار کمبود ارز خواهد بود

مگر این که کارتر دارایی‌های ایران را در بانک‌های آمریکایی آزاد کند به ویژه برای واردات مواد غذایی با مشکلی جدی روبرو خواهد شد، آن هم در زمانی که بندر خرمشهر بسته شده است.

از دست دادن پالایشگاه آبادان الزاما ایران را وادار به توقف جنگ نمی‌کند و پالایشگاه‌های دیگری در اصفهان و تهران در حال کار هستند. اما نفت این مراکز نیز از طریق خط لوله جنوب تامین می‌شود و در صورت قطع جریان این خط از سوی عراق، در نزدیکی دزفول، ماشین جنگی ایران ظرف چند هفته دچار مشکل خواهد شد.

دیده بانها در آن سوی خلیج فارس نگرانند

هر چقدر جنگ ایران و عراق طولانی‌تر شود، احتمال درگیر شدن کشورهای دیگر منطقه در آن بیشتر می‌شود و این چیزی است که اکثر این کشورها از آن وحشت دارند. اعراب منطقه در کنار عراق که هم نژاد آنهاست، ایستاده‌اند.

وزیر خارجه قطر به هنگام دیدار از بغداد اعلام کرد:" ما در جنگ عراق با ایران در کنار عراق می‌ایستیم، چون ما برادران عرب هستیم."

در حالی که تاسیسات نفتی ایران و عراق در آتش جنگ می‌سوزد، آسیب‌پذیری کشورهای مجاور مانند کویت، امارات، قطر و حتی عربستان بیش از پیش آشکار می‌شود.نخست وزیر ایران روز 29 سپتامبر گفت که اگر این کشورها " کمک به عراق" را ادامه دهند، ایران آنها را منطقه جنگی به حساب خواهد آورد.

ایران همچنین می‌تواند در مقابل طرفداری کشورهای خلیج فارس از عراق نوعی انتقام ماهرانه را به وسیله اقلیت‌های شیعه در این کشورها، که همه آنها توسط اهل سنت اداره می‌شوند، به اجرا درآورد. ادعای قدیم ایران در مورد بحرین که چندی است سرد شده می‌تواند دوباره به سرعت مطرح شود.

اما، حداقل تاکنون جنگ به تاکید نشان داده که ارزشهای نژادی بر ارزش‌های مذهبی پیشی گرفته‌اند. بحران هنوز در مرحله ابتدایی خود و اخبار آن پراکنده است، اما تا به حال هیچ شاهدی در دست نیست که اکثریت شیعه عراق به دلیل پیوستگی مذهبی، کشش بیشتری نسبت به شیعیان ایران داشته باشند. اگر شیعیان عراق در جنگ بر علیه هم مسلکان خود به حکومت وفادار بمانند، ترس از قیام شیعی در بحرین، قطر، امارات و عربستان سعودی به مقدار زیادی کاهش خواهد یافت.

به گزارش خبرگزاری سعودی، شاه خالد هفته گذشته طی تماس تلفنی با صدام حسین عمق روابط برادرانه بین دو کشور را تأیید کرد.

اردن عراق را با تجهیزات و حمایت لجستیکی یاری نموده است؛ بندر عقبه اردن، اکنون محل دریافت لوازم و تجهیزات عراق از طریق دریا است.

مراکش نیز اعلام کرد:" رباط، قلبا و روحا، در کنار عراق است، چه از نظر نظامی، معنوی و یا مادی." سوری‌ها که مخالف دشمن دیرینه بعثی خود یعنی عراق هستند، نمی‌توانند در مقابل کشورهای عرب از فارس‌ها حمایت کنند و هرچه ساکت‌تر باشند برایشان بهتر است.

آنها ممکن است همچون برخی دیگر کشورها به امید این باشند که قبل از فراخوانده شدن برای ایفای نقش، نتیجه جنگ، نه پیروزی و نه باختن شود . . . دبیر کل وزارت خارجه لبنان گفته است:" ما به عنوان عضوی از اتحادیه عرب با عراق هستیم و به عنوان عضوی از اعضای کنفرانس اسلامی، با ایران."

دو همسایه غیرعرب طرفین درگیر، ترکیه و پاکستان، بی‌طرف اما در کنار عراق هستند و پاکستان بیشتر این گونه است. عمدتا به خاطر دعوت‌های ایران از مردم پاکستان برای قیام و سرنگون کردن حکام شان بین یک چهارم تا یک سوم پاکستانی‌ها شیعه هستند و به همین دلیل ژنرال ضیاءالحق بسیار مراقب است که آشکارا با رهبران ایران مخالفت نکند.

حکام ترکیه در جبهه نفت خود را ضربه‌پذیر می‌بینند. موضع آنها نسبت به جنگ بر سه اصل مبتنی است:" نخست، درگیر نشدن درآن؛ دوم، از سرگیری هرچه سریعتر تحویل نفت عراق که در غیر این صورت، امسال زمستان سختی خواهند داشت؛ و سوم، علاقه به بهره‌برداری از این جنگ برای اثبات این نظر که وجود یک رژیم قوی و با ثبات در ترکیه برای غرب منافع زیادی خواهد داشت."

*****

پاورقی:1

در مورد اسراییل به پاورقی خبر 000209 ، 1359/7/12 مراجعه کنید.

انتهای پیام