خالق تابلوی سفالی «ضامن آهو» گفت: جزئیات تزئینات و عناصر طبیعت خصلت هنر ایرانی است، به‌ طوری ‌که عناصر بسیاری بصورت انتزاعی و واقع‌گرایانه از طبیعت در آثار به چشم می‌خورد و این خصلت در این اثر بخوبی مشاهده می‌شود. هنر ایرانی هنر مکمل است. به عنوان مثال کاشی‌کاری‌ مکمل معماری است، نگارگری‌های مکمل متن کتاب‌ها بوده، به همین دلیل این اثر به نحوی دکوراتیو ارائه شده است.

مهدی عباس‌نژاد خالق - تابلوی سفالی «ضامن آهو» - در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به نحوه شکل‌گیری این اثر پرداخت.

وی درباره ویژگی‌های تابلوی سفالی با نام «حریم حفاظت» ایستگاه بسیج مترو مشهد گفت: این اثر تمام سفالین بوده و جزو معدود آثار سفالین بزرگ پارچه با ابعاد حدود ۱۲ متر مربع است. در تابلوهایی با این ابعاد، کمتر از جنس سفال استفاده شده است. استفاده از حجم‌های بزرگ گِل، کاری دشوار و به عبارتی انجام نشدنی بود که با تکنیک بکار برده شده، این اثر بخوبی خلق شد.

وی افزود: عناصر تابلو بصورت رولیف (نوعی تابلو است که از حجم برای ایجاد فرم و فیگور استفاده می‌شود) و یا مجسمه کار شده‌اند که این امر در زمینه هنر سفال بسیار و بخصوص در این مورد کم‌سابقه یا بی‌سابقه است. پیکره‌ها و فرم‌ها با تناسباتی برگرفته از نگارگری و نقاشی ایرانی و با ابعادی بسیار نزدیک به ابعاد واقعی کار شده است.

ضامن آهو

عباس‌نژاد افزود:در این تابلو تلاش شده که بر عناصر هنر ایرانی پایبند باشیم. فضاسازی، پرسپکتیو، حرکت و فیگور‌ها در حیطه هنر ایرانی نیست. آثار سفالی اغلب به حالت نقش برجسته کار می‌شوند، اما در این اثر، با بکارگیری شیوه رولیف و نیز دست‌اندازی به فضای روبروی تابلو و محدود نشدن به کادر داخل آن این کار انجام شده که با توجه به بکارگیری گِل به عنوان مصالح اصلی، این امر بسیار پیچیده و در عین حال دقیق، نوآورانه و خلاق اجرا شده است که اثری عامه‌پسند و دکوراتیو نیز به چشم می‌آید.

این هنرمند سفالگر ادامه داد: طرح «حریم حفاظت» یا «ضامن آهو» از بین طرح‌هایی که به مسئولان این ایستگاه ارائه داده بودم انتخاب شد. مسئولان مترو مشهد علاقه داشتند این تابلو به نحوی منحصر‌به فرد اجرا و از مصالح مناسب استفاده شود، بنابراین گروه هنری ما با انتخاب گِل به عنوان مصالح مورد استفاده کار، در مدت پنج ماه با حساسیت و خلاقیت‌های فراوان، تمام تلاش خود را کرد تا تابلوی بسیار نفیسی را با الهام از اثر استاد محمود فرشچیان خلق کند که بیشترین زمان را هم در بین کارهای دیگر برد.

ایستگاه بسیج متروی مشهد نزدیک‌ترین ایستگاه به حرم امام‌رضا (ع) است. نکته جالب توجه درباره جای نصب تابلو این است، هنگامی که روبروی تابلو می‌ایستیم رو به حرم ایستاد‌هایم و بیشتر زائرانی که وارد یا از ایستگاه خارج می‌شوند با نگاه به جهت تابلو سمت حرم را به راحتی تشخیص می‌دهند.

او افزود: این کار با تهیه خاک مناسب و ترکیب چند نوع خاک (خاک لالجین همدان، خاک اشتهارد، خاک شهریار) شروع شد که بعد از مخلوط شدن آب، خاک و عمل آوری گِل، به ضخامت ۲ سانتی متر در ابعاد اصلی تابلو روی میز کار پهن شد و طرح مورد نظر روی گِل پیاده شد.

کار اصلی هنرمندان از همین نقطه آغاز می‌شود بعد از پیاده کردن طرح به روی سطح صاف با اضافه کردن مجدد گِل، شروع به ایجاد حجم‌های اصلی و فرم دادن به آن‌ها می‌رسد که مشکل‌ترین و در عین حال زمان بر‌ترین قسمت کار است. بعد از شکل‌گیری کامل حجم‌ها هنرمندان دیگری در کارگاه اقداماتی در جهت پرداخت روی حجم‌ها و فرم‌های در حال خشک شدن انجام می‌دهند.

ضامن آهو

عباس‌نژاد تصریح کرد: گِل بسیار حالت‌پذیر است و درحین کار کردن مدام خرد می‌شود و تغییر حالت می‌دهد بنابراین باید دقت و ظرافت بالایی صرف آن کرد. بعد از پایان کار باید تمامی فرم‌ها و حجم‌ها در ابعاد قابل حمل برش بخورند، این کار برای خشک شدن و پختن اجرا می‌شود به نحوی که تابلو حریم حفاظت بعد از برش خوردن به بیش از ۵۰۰ قطعه تبدیل شد.

این کار پیچیدگی خاصی دارد، زیرا باید با وجود برش‌ها سعی کرد تا به اصل کار آسیبی نرسد تا بعد از عملیات پخت در حین نصب به راحتی دوباره آن‌ها را کنار هم نصب کرد.

قطعات برش خورده دوباره پرداخت می‌شوند و در حالیکه هنوز حالت گِل مانند دارند به خشک کن منتقل می‌شوند، خشک کن طوری طراحی شده که گرمای ملایم و رطوبت قابل کنترلی را بصورت ثابت و یکنواخت نگه‌ دارد، ماندن قطعات در خشک کن باعث می‌شود تا قطعات بدون ترک یا تاب خوردگی به صورت منظم خشک شود هنگامی‌که قطعات به حالت چرمینه (گِل کاملاً سفت و دارای آب خیلی کم) رسید رطوبت از محیط خارج و دما تا حدود ۶۰ درجه سانتی گراد بالا برده می‌شود تا قطعات کاملاً خشک شوند سپس به اتاق دیگری برده می‌شوند تا بوسیله سنباده کاری به درجه مطلوبی از تمیزی برسد.

او ادامه داد: برای پخت ۵۰۰ قطعه به ۱۰ عملیات پخت نیاز است زیرا همه قطعات یکباره در یک کوره جا نمی‌شود، دمای پخت ۸۵۰ درجه سانتی گراد و زمان هر پخت ۲۴ ساعت می‌باشد. بعد از خارج کردن قطعات از کوره با شستشو، خاک اضافه قطعات را می‌گیریم. با این کار رنگ زیبای سفال باز و نمایان می‌شود.

عباسی‌نژاد درباره چگونگی بسته‌بندی و جابجایی قطعات سفالی به خبرنگار ایسنا گفت: با حساسیت ویژه قطعات تابلو سفالی «حریم حفاظت» را در کارتن‌هایی با ابعاد ۴۰ در ۸۰ با عمق ۲۰ سانتی‌م‌تر بسته‌بندی کردیم که حدود ۴۰ کارتن شد تا توانستیم آن را به مشهد انتقال بدهیم. در مشهد هم اتاقی را به عنوان کارگاه در اختیارمان گذاشتند تا بتوان کار را بروی زمین پهن کرده و قطعات تابلو را که بصورت پازل جدا بود درکنار هم بچینیم. با مشخص شدن ترتیب قطعات و با استفاده از چسب و پیچ‌های مختلف آن‌ها را به روی دیوار مورد نظر نصب کردیم؛ کل عملیات نصب حدود دو هفته زمان برد و بعد از آن نیز به کهنه کاری اثر پرداختیم.

ضامن آهو

وی خاطرنشان کرد: برخلاف رنگ سنگ و گچ که بی‌روح است رنگ سفال بسیار زیبا است، سفال خودش رنگ دارد و نمی‌خواستم رنگ منحصر به فرد آن گرفته شود. البته گِل‌های متفاوت، رنگ‌های متفاوتی تولید می‌کنند. ما برای نشان دادن جلوه بیشتر تابلو، رنگ‌های تیره و روشن‌هایی محدود به کار اضافه می‌کنیم. روال کار بدین ترتیب است که یک سری رنگ روی تابلو گذاشته و بعد آن را پاک می‌کنیم. البته این کار را بیشتر برای آثارعامه پسند انجام می‌دهیم نه درکاری که می‌خواهیم بصورت اصیل آن را نمایش دهیم.

این هنرمند دلیل استفاده از خاک و سفال را اصالت این مواد در هنر ایرانی دانست و گفت: خاک، فراوانی بسیاری دارد. تهیه گِل نیاز به فناوری پیچیده‌ای ندارد بنابراین سفال درمعماری ایران جایگاه ویژه‌ای دارد، حتی ایرانیان از سفال برای تولید لوازم روزمره زندگی استفاده‌های زیادی کرده‌اند، این چنین است که سفال آمیختگی خاصی با هنر ایرانی دارد. گِل لطیف است و هرجور که بخواهید می‌توانید به آن حالت دهید. در ابتدا گِل مانند کودکی است که به راحتی می‌توان تربیتش کرد اما هنگامی که شکل بگیرد و به سن بلوغ برسد (خشک شدن و تبدیل شدن به خشت) به سختی می‌توان آن را تغییر داد زیرا شخصیتاش شکل گرفته است، به عبارتی همیشه دست خط یا امضای هنرمند را می‌توان در کارش با سفال دید.

او ادامه داد: هدف من از انتخاب طرح «ضامن آهو» این است که ایرانیان از‌ همان ابتدا با طبیعت دوست بوده‌اند هنگامی که امام رضا (ع) از یک شکارچی برای یک آهو امان می‌خواهد تا به بچه‌هایش شیر بدهد برایم جالب است. کرامات زیادی از معصومین ما روایت شده اما این مطلب که به نوعی دفاع از حقوق حیوانات توسط معصوم است در خور توجه است.

این تابلوی سفالی داستان‌پردازی و تصویرسازی به سبک ایرانی را بیان می‌کند و از نگارگری‌های ایرانی در آن الهام گرفته و به عبارتی روح ایرانی در این کار دمیده شده است. اگر این کار را در کنار یک تابلوی اروپایی بگذارید به راحتی می‌توانید ایرانی بودن آن را لمس کرد و تشخیص داد.

عباسی‌نژاد از چهره‌ی پدرش بعنوان مدل برای اجرای صورت شکارچی استفاده کرده است او دلیل این کارش را علاقه‌ای که به پدرش دارد دانست و گفت: پدرم هم از این کاراستقبال کرد.

ضامن آهو

او افزود: من سعی کرده‌ام با دقت بسیار در خلق حالت‌های بدنی و نوع ارتباط آن‌ها با دیگراجزای تابلو مفاهیم خاصی را بیان کنم بطور مثال شکارچی بدنی پر تحرک دارد حالتی با پاهای در حال دویدن و دستانی آزاد اما سر و صورت کاملاً رسمی روی تنه شکارچی قرار داده‌ام تا این تضاد و حس تأمل برانگیز بر شکارچی ایجاد شود به طوری که شکارچی از دیدن معصوم و صحنه پیش رویش کاملاً حیرت زده است، شکارچی اسبی سرکش دارد در حالیکه حرکت بدنی معصوم در سوی دیگر تابلو آرام، روان و ملایم است و عناصر اطراف آن نیز همین خصلت را دارد، معصوم با حرکتی ظریف کمی بالا‌تر از شکارچی قرار گرفته، طوری که در فضای تابلو معلق است در حالیکه شکارچی کاملاً روی زمین قرار گرفته و این حاکی از آسمانی بودن معصوم و خاکی بودن ما انسان‌ها است.

امیدوارم هنردوستان ازاین اثرلذت ببرند. من علاقه دارم تا آثارم را در مکان‌های عمومی به نمایش بگذارم و معتقدم هنر برای مردم است و از اجتماع تأثیر می‌گیرد. هنر نباید در گوشه‌ای از خانه‌های فاخر یا موزه‌های کم تردد باشد هنر باید در قلب اجتماع جاری باشد.

این هنرمند در انتها خاطرنشان کرد: حمایت از هنرمندان اهمیت بسیاری دارد و برخی از دوستان با محبت‌های کلامی و هزینه‌های شخصی خود و علاقها‌ی که به هنر دارند از هنرمندان پشتیبانی می‌کنند؛ مهدی سلطانی و روابط عمومی قطار شهری مشهد و حومه در خلق این اثر زحمات بسیار و حمایت‌های فراوانی انجام داده‌اند.

تابلوی «ضامن آهو» نتیجه زحمات گروهی مهدی عباسی‌نژاد (سرپرست)، هما صادقی، سپیده و زهرا خزلی، ثریا اشرفی، حسین نصرت‌ آبادی، آفاق ادوای، اعظم ترک و هما صادقی است.

انتهای پیام